5.1 Nederland herrijst

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

5. Nederland na de oorlog

5.1 Nederland herrijst

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen wat geleide loon- en prijspolitiek te maken heeft met de snelle wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog

De puinhopen van de oorlog

• De schade na de oorlog was enorm
  
  
• Honderdduizenden mensen waren dakloos, fabrieken draaiden niet meer, wegen en spoorwegen waren vernietigd 
  
  
• En auto's, vrachtwagens en fietsen waren door de Duitsers mee genomen

5 mei 1945:

aantal totaal verwoeste en onherstelbare beschadigde, nog niet herbouwde woningen: 86.000

Aantal zwaar beschadigde, nog niet herstelde woningen: 42.000

Aantal licht beschadigde, nog niet herstelde woningen: 356.000

Wederopbouw en industrialisatie

Om de economie te herstellen wilde de overheid graag dat de industrie ging groeien.

De overheid ging veel samenwerken met de werkgevers en vakbonden.

Samen hielden ze de lonen laag. Hierdoor bleven de prijzen ook laag en konden de mensen veel kopen.

Dit noemen we de geleide loon- en prijspolitiek.

Voordeel: bedrijven konden veel winst maken en dus uitbreiden = meer werk.

Door de industrialisatie groeide de werkgelegenheid.

Ook in de bouw was volop werk, want in de jaren '50 en '60 werd er volop gebouw om de woningnood te verhelpen (door de oorlog en de babyboom)

Tussen 1946 en 1949 werden er 250.000 meer kinderen geboren dan normaal.

Veel werknemers in de industrie en bouw kwamen uit de landbouw.

Er waren veel minder landarbeiders.

Kleine boerenbedrijfjes verdwenen, terwijl grote boeren hun productie vergrootten met behulp van machines.

Nederland gebruikte de Marshallhulp om o.a. tractoren te kopen.

Zo kwam er meer mechanisering in de landbouw.

Zuinigheid en welvaart

Omdat de lonen voorlopig nog laag bleven moesten de Nederlanders zuinig leven.

De meeste Nederlanders waren zeer gedreven om het land weer op te bouwen, er werd dan ook hard gewerkt, gemiddeld zo'n 50 uur per week.

Gehoorzaamheid was een belangrijke waarde na de Tweede Wereldoorlog.

De meeste mensen leefden naar de vaste rollenpatronen.

De man was kostwinner, de vrouw was huisvrouw en de kinderen waren gehoorzaam aan hun ouders.

Welvaart

Vanaf 1956 werden de lonen voor het eerst verhoogd
Steeds meer mensen waren in staat zich luxe te veroorloven.

In 1958 brengt het Eindhovense DAF een familie-auto op de markt. Het Dafje.
De auto werd populair en was betaalbaar voor de gewonen man

Aan het werk

Maak opdr. 1 t/m 5 op blz. 111-112

Ga pas verder met de les als deze gedaan hebt

5. Democratie in het naoorlogse Nederland

5.1 Nederland herrijst

B De verzorgingsstaat

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je de begrippen: sociale wetten, -voorzieningen, -verzekeringen en -zekerheid uitleggen

Rooms-rode samenwerking

• In de jaren vlak na de oorlog hadden twee partijen de meerderheid in de Tweede Kamer: Katholieke Volkspartij (KVP) en de Partij van de Arbeid (PvdA)
  Ook wel de Rooms-rode coalitie genoemd
  
  
• Bij de verkiezingen van 1948 gaan de partijen ook met de CHU en de VVD samenwerken

Verkiezingsuitslag 1948

Coalitie 1948

Opbouw van de verzorgingsstaat

Onder het bestuur van Willem Drees werden er veel sociale wetten doorgevoerd

Zo kregen 65-plussers voortaan een ouderdomsuitkering.
Door al die sociale wetten ontstond er een sociale zekerheid

• In 1951 werd de Werkloosheidswet (WW) ingevoerd
• In 1956 werd veranderde de oude ouderdomswet in de Algemene Ouderdomswet (AOW)
  
  
• Na 1958 kwamen de confessionelen(christelijke partijen) en liberalen(VVD) aan de macht
  
  
• In 1967 werd de Wet op de arbeitsongeschiktheidsverzekering (WAO) ingevoerd
  

• Om de WW, AOW en WAO te kunnen betalen moesten mensen premie betalen, deze uitkeringen noemen we sociale verzekeringen
  
  
• Er waren ook sociale voorzieningen hiervoor betaalden mensen geen premie, maar werden door de overheid betaald

Sociale voorzieningen:  wordt betaald uit belastinginkomsten.

Sociale verzekeringen: zelf premie betalen om er recht op te hebben.

Uitkeringen die niet uit premieopbrengsten, maar door de overheid worden betaald

1. Sociale zekerheid
2. Sociale wetten
3. Sociale voorzieningen
4. Sociale verzekeringen

Regels die de overheid opstelt om de economisch zwakkeren in de samenleving te beschermen

1. Sociale zekerheid
2. Sociale wetten
3. Sociale voorzieningen
4. Sociale verzekeringen

Aan het werk

Maak opdr. 6, 7 en de oefentoets via de digitale methode van Geschiedeniswerkplaats