S34 - De bijwoordelijke bepaling (bwb)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

S34 - De bijwoordelijke bepaling (bwb)

Doelen

Je kunt ...

1. een bepaling onderscheiden van een voorwerp.
2. een bijwoordelijke bepaling herkennen en aanduiden in een zin.
3. de verschillende soorten bijwoordelijke bepaling herkennen en benoemen in een zin (uitbreiding).

Pretest

Om welke soort bijwoordelijke bepaling gaat het?

'op straat' = bijwoordelijke bepaling van ...

Om welke soort bijwoordelijke bepaling gaat het?

'met een schroevendraaier' = bijwoordelijke bepaling van ...

Om welke soort bijwoordelijke bepaling gaat het?

'te voet' = bijwoordelijke bepaling van ...

Om welke soort bijwoordelijke bepaling gaat het?

'om mezelf te bewijzen' = bijwoordelijke bepaling van ...

Waarom leren ontleden?

• Als je weet hoe een zin is opgebouwd, dan kan je de betekenis makkelijker achterhalen.
• Ook is de spelling van sommige woorden afhankelijk van hun plaats in de zin.
• Als je een andere taal dan het Nederlands moet leren, is kennis van ontleden ook heel handig. Je kan dan gebruik gaan maken van de overeenkomsten tussen talen.

Herhaling zinsdelen

Welke zinsdelen hebben we tot nu toe allemaal geleerd?

Voorkennis

• Het onderwerp (o)
• De persoonsvorm (pv)
• Het werkwoordelijk gezegde (wwg)
• Het naamwoordelijk gezegde (nwg)
• Het lijdend voorwerp (lv)
• Het meewerkend voorwerp (mv)
• Het voorzetselvoorwerp (vzv)
• Het handelend voorwerp (hv)

Op welke vraag is de persoonsvorm (pv) het antwoord?

1. Een ja-neevraag die je maakt van de zin
2. Wie/wat + pv?
3. Wie/wat + wwg + o?
4. Door wie/wat + wwg + o?

Op welke vraag is het onderwerp (o) het antwoord?

1. Een ja-neevraag die je maakt van de zin
2. Wie/wat + pv?
3. Wie/wat + wwg + o?
4. Door wie/wat + wwg + o?

Op welke vraag is het lijdend voorwerp (lv) het antwoord?

1. Aan/voor wie/wat + wwg + o?
2. Wie/wat + pv?
3. Wie/wat + wwg + o?
4. Door wie/wat + wwg + o?

Op welke vraag is het meewerkend voorwerp (mv) het antwoord?

1. Aan/voor wie/wat + wwg + o?
2. Vast voorzetsel + wie/wat + wwg + o?
3. Wie/wat + wwg + o?
4. Door wie/wat + wwg + o?

Op welke vraag is het voorzetselvoorwerp (vzv) het antwoord?

1. Aan/voor wie/wat + wwg + o?
2. Vast voorzetsel + wie/wat + wwg + o?
3. Wie/wat + wwg + o?
4. Door wie/wat + wwg + o?

Op welke vraag is het handelend voorwerp (hv) het antwoord?

1. Aan/voor wie/wat + wwg + o?
2. Vast voorzetsel + wie/wat + wwg + o?
3. Wie/wat + wwg + o?
4. Door wie/wat + wwg + o?

Wat hebben al deze zinsdelen met elkaar gemeenschappelijk?

1. Ze komen alleen voor bij een wwg.
2. Het zijn altijd personen.
3. Ze zijn nodig voor een correcte zin.

Waar of niet waar:
Een bijwoord geeft extra informatie bij - onder andere - een werkwoord of een bijvoeglijk naamwoord.

1. Waar
2. Niet waar

Bijwoordelijke bepaling

• Belangrijkste zinsdelen: persoonsvorm, onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp , meewerkend voorwerp, eventueel andere voorwerpen (hv/vzv)
• Wat overblijft is meestal de bijwoordelijke bepaling (bwb). 

Bijwoordelijke bepaling

• Een bwb geeft antwoord op vragen als  wanneer, waar, waarmee, hoe, hoeveel, hoe, waarom, waarheen, waardoor ...
  
• Een bwb geeft extra informatie en is niet noodzakelijk.

Bijwoordelijke bepaling: voorbeelden

'Kurt heeft een nieuwe auto gekocht.'

De zin is volledig, maar er is nog ruimte voor extra informatie:

→ 'Kurt heeft een nieuwe auto gekocht in de garage.'

→ 'Kurt heeft heel snel een nieuwe auto gekocht.'

→ 'Gisteren heeft Kurt een nieuwe auto gekocht.'

→ 'Kurt heeft een nieuwe auto gekocht met zijn spaargeld.'

Bijwoordelijke bepaling: vorm

Een bijwoordelijke bepaling kan bestaan uit:

• een bijwoord: Karel fietst graag.
• een woordgroep: Hij rijdt naar zijn ouders.
• een bijzin: Hij fietst zo snel als hij kan.
  

Bijwoordelijke bepaling: soorten

•  Een bwb van plaats: Waar?
• Een bwb van richting: Waarheen? / Waarvandaan?
• Een bwb van tijd: Wanneer? (tijdstip) / Hoelang? (tijdsduur)
• Een bwb van wijze: Hoe?
• Een bwb van middel: Waarmee?
• Een bwb van modaliteit duidt aan hoe zeker de zender is van zijn boodschap. Voorbeelden zijn 'niet', 'misschien', 'waarschijnlijk'.
• ...

Bevat deze zin een bijwoordelijke bepaling?

Over een jaar moeten we de auto opnieuw in de garage laten keuren.

1. Nee, de zin bevat geen bijwoordelijke bepaling.
2. Ja, de zin bevat één bijwoordelijke bepaling.
3. Ja, de zin bevat twee bijwoordelijke bepalingen.
4. Ja, de zin bevat drie bijwoordelijke bepalingen.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

De buurman 

wilde

gisteren

het vogelhuisje

in de boom

hangen.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend

voorwerp

meewerkend

voorwerp

bijwoordelijke

bepaling

Ze

heeft

 dit jaar

een mooi cadeau 

voor haar vader

gemaakt.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

Zin:

onderwerp

werkwoordelijk

gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

Ze

feliciteerde

hem

in de woonkamer. 

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

De auto van mijn vader

is

afgelopen zomer

helaas

niet

goedgekeurd.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

Morgen

gaat

het kleine meisje

bij haar oma

logeren.

Hoe ontleden?

Bij het ontleden benoem je eerst de persoonsvorm, het gezegde, het onderwerp, het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp.

De zinsdelen die je overhoudt, zijn de bijwoordelijke bepalingen (bwb).

Niet elke zin bevat een bwb en sommige zinnen hebben meer dan één bwb.

Bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op de vragen:

Waar? Wanneer? Waarom? Waarmee? Waardoor? Hoe? Hoeveel? ...

Oefenen maar!

• Basis: 1 + 2 + 3
• Uitbreiding: 1 + 2

Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen die beginnen met:

1. wanneer, waar, hoe, hoeveel, waarheen, waarom, waardoor, waarmee
2. wie, wat, welke

Wat is de bijwoordelijke bepaling?
In 2017 ontving be-MINE de Urban Regeneration Award.

1. In 2017
2. ontving
3. be-MINE
4. de Urban Regeneration Award

Om welke soort bijwoordelijke bepaling gaat het?
In 2017 ontving be-MINE de Urban Regeneration Award.

1. Plaats
2. Tijdstip
3. Tijdsduur
4. Modaliteit

Heb je de lesdoelen van vandaag behaald?

1. Je kunt een bepaling onderscheiden van een voorwerp.

2. Je kunt een bijwoordelijke bepaling herkennen en aanduiden in een zin.

3. Je kunt de verschillende soorten bijwoordelijke bepaling herkennen en benoemen in een zin (uitbreiding).

😒🙁😐🙂😃