11.4 Uiterlijk voorspellen 1

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Thema 11: Erfelijkheid

11.4   Uiterlijk voorspellen

Lesdoelen 11.4

Aan het einde van de les kan je uitleggen;

- waarom je 50% kans hebt op een jongen of meisje.

- hoe je een kruisingsschema kunt maken.

- hoe je het uiterlijk van nakomelingen kunt voorspellen. 

- hoe een stamboom in elkaar zit en welk genotype de personen hebben

Je kunt uitleggen waarom je 50% kans hebt 

op een jongen of meisje.

• De moeder (XX) geeft via haar eicellen altijd een X door (dus 2x een X)

• De vader (XY) geeft via zijn zaadcellen een X of een Y door. Dus 50% kans op een X of 50% kans op een Y.

In het kruisingsschema zie je dat je (2x25%=) 50% hebt op een jongen. En (2x25%=) 50% kans op een meisje.

zijn dit chromosomen van een man of een vrouw?

1. man
2. vrouw
3. dat kun je hieruit niet aflezen

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij generatie 2 is.

Generatie 1 = ouders (P)

Heterozygoot

Fenotype = donker haar

Genotype = Aa

Vader zaadcel = A of a

Moeder eicel   = A of a

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans op een bepaald fenotype bij de volgende generatie (F1) is.

Je kunt met behulp van een kruisingsschema voorspellen wat de kans is op een bepaald fenotype bij generatie daarna .

Fenotype = 3 x25% = 75% donker

Genotype = 2 x 25% = 50% op Aa

                   = 1 x 25% op AA

                   = 1 x 25% op aa

Er zijn altijd 4 opties: 

genotype

A en A = AA

a bij A = aA (schrijfwijze Aa)

A bij a = Aa

a bij a = aa

Fenotype

- donker

- donker

- donker

- rood

Oefenen: Kruisingsschema nr. 1

Het gen voor een normale sinaasappel is dominant over het gen voor navelsinaasappel

a. Een sinaasappel heeft genotype Bb. Is het dan een normale sinaasappel of een navelsinaasappel?

b. Geef het genotype van een navelsinaasappel.

c. Een homozygote normale sinaasappel wordt gekruist met een navelsinaasappel. 

    Wat zijn de fenotypen van de nakomelingen?

d. Je gaat de nakomelingen onderling weer kruisen. (P - F1 - F2)

     Hoeveel % van de nakomelingen zijn normale sinaasappelen?

Antwoorden

Normale sinaasappel: dominant (B)

Navelsinaasappel:  recessief (b)

1a. Bb is een normale sinaasappel

1b. Navelsinaasappel = bb

1c. Homozygote normale sinaasappel BB

      Navelsinaasappel (ook homozygoot) bb

Alle nakomelingen zien er uit als normale sinaasappels 

(zie bovenste kruisingsschema)

1d. Bb = normale sinaasappel. 75% is een normale sinaasappel.

(zie onderste kruisingsschema)

Leerdoelen 11.4

Check of je nu kan uitleggen;

- waarom je 50% kans hebt op een jongen of meisje.

- hoe je een kruisingsschema kunt maken.

- je het uiterlijk van nakomelingen kunt voorspellen (met behulp van een kruisingsschema).