2.1 Kiesrecht en Grondwet.

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoe zit je erbij vandaag

😒🙁😐🙂😃

De vorige keer

- Staatsvormen.

- Democratie.

- (In)directe democratie.

- Dictatuur.

- Andere staatsvormen.

Wat gaan we doen?

- Terugblikken.

- workshop over kiesrecht.

- Instructie opdracht: tijdlijn kiesrecht. (volgende les)

- Aan het werk.

Kiesrecht enGrondwet

Kiesrecht in Nederland

Leerdoelen.

1. Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen kiesrecht en algemeen kiesrecht.

2. Ik kan de betekenis van de begrippen passief- en actief kiesrecht uitleggen.

3.  Ik kan de belangrijke gebeurtenissen omtrent (vrouwen)kiesrecht in Nederland in de tijd 1800-2000 plaatsen en deze gebeurtenissen toelichten. 

4. Ik kan uitleggen wat een Grondwet is en voorbeelden noemen van Grondrechten.

Hoe zat het eerst?

Voor 1848 had de koning alle macht

In 1848  herziening van de Nederlandse grondwet 

o.l.v  Johan Rudolph Thorbecke

Einde aan de macht van de koning

 Invoering ministeriële verantwoordelijkheid 

(De ministers leggen niet langer verantwoording af aan de koning, maar aan het parlement, de Eerste en Tweede kamer 

Voor 1848: districtenstelsel. Met beperkte verkiezingen.

Vanaf 1848:  Censuskiesrecht ( als je belasting kon betalen)

Kiesrecht mannen deel 1

1848: wie mochten stemmen?

 Je moest Nederlander zijn, in Nederland wonen en

meerderjarig zijn (vanaf 23 jaar)

censuskiesrecht: mannen hadden stemrecht als ze belasting konden betalen. (alleen actieve kiesrecht (het recht om te kiezen), niet voor het passieve (het recht om gekozen

te worden)

 Kiesrecht mannen deel 2

 1887 herziening grondrecht kiesrecht. Dit grondwetsartikel hield in dat het kiesrecht werd verleend op grond van kentekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand. Behalve het betalen van belasting konden dat ook andere zaken zijn, zoals bijvoorbeeld het betalen van huur. Dit heet ook wel attributief kiesrecht. 

-

voortaan kregen alle mannen boven de 25 jaar een stemplicht;

-

vrouwen konden in de Tweede Kamer gekozen worden.

Van censuskiesrecht naar algemeen kiesrecht

. In 1887 werd een eerste stap gezet naar kiesrechtuitbreiding en ook de Kieswet van 1896 leidde tot meer kiezers. Maar pas in 1917 werd het algemeen mannenkiesrecht ingevoerd. In 1919 kregen ook vrouwen het stemrecht en was er sprake van algemeen kiesrecht.

 Kiesrecht mannen deel 3

1896: kiesrecht voor mannen vanaf  25 jaar die  tekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand hadden, dus je moest in het bezit van een  woning, je had een baan en ook spaargeld op de bank. Het capaciteitskiesrecht.

 Kiesrecht mannen deel 4

1917:  algemeen kiesrecht voor mannen

Volgens de nieuwe grondwet kregen alle in Nederland woonachtige mannen met de Nederlandse nationaliteit het kiesrecht.

De gewijzigde kieswet stelde de kies -

gerechtigde leeftijd op 25 jaar. Tegelijkertijd werd de opkomstplicht ingevoerd

 Kiesrecht vrouwen

Steeds meer partijen gingen strijden voor de invoering van algemeen kiesrecht. Kiesrecht voor mannen en vrouwen.  De christelijke partijen wezen vrouwenkiesrecht echter af, omdat dit strijdig werd geacht met 'de roeping' van de vrouw.

In 1917 passief kiesrecht voor vrouwen (zij mochten zich wel verkiesbaar stellen)

 Kiesrecht vrouwen

Aletta Jacobs

Voorvechtster van vrouwenkiesrecht. Eerste meisje dat  toegang kreeg tot de hbs en in 1870 de eerste vrouwelijke student. Na voltooiing van haar studie geneeskunde huisarts in Amsterdam (de eerste vrouwelijke arts). Toonde daarin grote sociale betrokkenheid en zette zich in voor  geboortebeperking. Vanaf 1883 strijdster voor vrouwenkiesrecht.

×

Voorvechtster van vrouwenkiesrecht  de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw. Eerste meisje dat (als toehoorster) toegang kreeg tot de hbs en in 1870 de eerste vrouwelijke student. Na voltooiing van haar studie geneeskunde huisarts in Amsterdam (de eerste vrouwelijke arts). Toonde daarin grote sociale betrokkenheid en zette zich in voor geboortebeperking. Vanaf 1883 strijdster voor vrouwenkiesrecht en in 1894 oprichtster van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Actief in de VDB, maar in 1918 tegen de bedoeling van haar partij niet gekozen tot Tweede Kamerlid. Zette zich ook voor internationaal vredeswerk in.

 Kiesrecht vrouwen

In 1918 vonden de eerste Tweede Kamerverkiezingen onder algemeen kiesrecht voor mannen plaats. Suze Groeneweg van de SDAP deed als eerste vrouw haar intrede in de 2de Kamer.

1919  diende Henri Marchant van de VDB in september 1918 een initiatiefwet in om vrouwen het actieve kiesrecht te verlenen, die in 1919 door het parlement werd aangenomen

Vrouwenkiesrecht.

1917 passief kiesrecht

1919 algemeen kiesrecht.

1922 voor het eerst stemmen en stemrecht in Grondwet.

Mannen mochten eerst nog gewoon bij hun vrouw mee in het hokje.

De eerste vrouw die stemde

Elise Spauwen uit een klein plaatsje in Limburg was de eerste vrouw die haar stem uitbracht in Nederland.

Kiesrecht en Grondwet

In welke jaren zou ik mogen stemmen? Vrouw, 20 jaar oud.
(Meerdere antwoorden mogelijk)

1. 1815
2. 1922
3. 1917
4. 1972

In welke jaren mocht een gewone man van 25 jaar oud stemmen?
(Meerdere antwoorden mogelijk)

1. 1852
2. 1922
3. 1917
4. 1972

Begrippen kiesrecht

Actief kiesrecht -> 

Passief kiesrecht -> 

(Algemeen) kiesrecht -> 

Begrippen kiesrecht

Actief kiesrecht -> recht om te gaan stemmen

Passief kiesrecht -> recht om jezelf verkiesbaar te stellen

(Algemeen) kiesrecht -> iedereen (boven de 18 jaar) mag stemmen

Begrippen kiesrecht

- Voor wie stemmen we in Nederland eigenlijk?

Europa: 
Landelijk: 

Provincie: 
Gemeente:

Begrippen kiesrecht

- Voor wie stemmen we in Nederland eigenlijk?

Europa: Europees Parlement
Landelijk: Tweede kamer

Provincie: Provinciale Staten
Gemeente: Gemeenteraad

Grondwet 

• 1798 Eerste Grondwet van Nederland =
  wet waarin staat hoe de staat geregeerd moet worden en wat de rechten en plichten van de burgers zijn.
  
  

Grondwet

Wat staat er in?

• Burgerrechten en -plichten
  
• Gekozen volksvertegenwoordiging

Grondrechten

Twee soorten grondrechten: 

1. Klassieke grondrechten: de burgerlijke en politieke rechten. Bijvoorbeeld: het kiesrecht, vrijheid van meningsuiting, recht op privacy, godsdienstvrijheid en het discriminatieverbod. 

Grondrechten

2. Sociale grondrechten: de economische, sociale en culturele rechten. 

Bijvoorbeeld: recht op huisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg en onderwijs. Kortom de basisbehoeften die een mens nodig heeft.

Aan het werk!

Doe-opdrachten:

1. Zoekplaat grondrechten

2. Zelf een grondwet schrijven