1. Sociale ongelijkheid en de gevolgen

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Verhoudingen 

Piter Jelles !mpulse

@MixedSignalSociety

Leerdoelen:

• Wat sociale ongelijkheid.

• Hoe macht en dwang van elkaar verschillen en hoe ze relateren.

• Wat gezag is.

• De tegenpolen samenwerking en conflict te begrijpen.

Nederland heeft in vergelijking met andere Europese landen

1. Veel inkomensongelijkheid
2. Weinig inkomensongelijkheid

Het is niet verkeerd dat er ongelijkheid in de wereld is

1. Eens
2. oneens

In Nederland is er ...

1. Veel sociale ongelijkheid
2. Weinig sociale ongelijkheid
3. Dat hangt er vanaf met wie je het vergelijkt en waarop je vergelijkt

Sociale ongelijkheid:

Sociale ongelijkheid is een situatie waarin verschillen tussen mensen, al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en die leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaarde zaken, van waardering en behandeling.

pagina 47

Sociale ongelijkheid:

• verschillen waar een waardering aan verbonden is
• sociale ongelijkheid is niet altijd discriminatie

Sociale ongelijkheid en discriminatie:

• Discriminatie is ongelijke behandeling in gelijke gevallen
• Niet bij alle vormen van sociale ongelijkheid is sprake van discriminatie

Vier soorten sociale ongelijkheid:

Sociale ongelijkheid ontstaat bij een ongelijke verdeling van hulpbronnen:

1. economische hulpbronnen; geld en bezit

2. sociale hulpbronnen;  contacten met mensen

3. symbolische hulpbronnen; status en aanzien

4. politieke hulpbronnen; macht en gezag

pagina 49

Sleep de soort sociale ongelijkheid naar de juiste afbeelding.

ongelijke verdeling van sociale hulpbronnen

ongelijke verdeling van symbolische hulpbronnen

ongelijke verdeling van economische hulpbronnen

ongelijke verdeling van politieke hulpbronnen

Sociale mobiliteit:

• jouw plek op de maatschappelijke ladder staat niet vast
• sociale mobiliteit kan verklaard worden door positie toewijzing of positieverwerving

pagina 49

Samenleving:

Gesloten samenleving

• Een maatschappij waarin mensen nauwelijks of geen kansen hebben om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Open samenleving

• Een maatschappij waarin mensen kansen hebben om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Maatschappelijke ladder:

• De verdeling van de maatschappij in groepen waartussen sociale ongelijkheid bestaat noemen we sociale stratificatie
• Het ordenen van de sociale lagen resulteert in de maatschappelijke ladder

pagina 49

Wat zie je?

Sociale mobiliteit:

Positietoewijzing:

door maatschappelijke oorzaken komt een persoon of groep op een bepaalde plek terecht.

Positieverwerving:

mensen verwerven hun maatschappelijke positie door eigen toedoen, door hun acties. 

In gesloten samenlevingen is er nauwelijks sprake van sociale mobiliteit. 

In een open samenleving hebben mensen meer kansen om sociaal mobiel te zijn.

pagina 50

Iris gaat als eerste van haar familie naar de universiteit. Is hier sprake van sociale mobiliteit?

Iris gaat als eerste van haar familie naar de universiteit.

 Is hier sprake van sociale mobiliteit?

1. Nee, het gaat hier niet om sociale mobiliteit
2. Ja, via het proces van positietoewijzing
3. Ja, via het proces van positieverwerving
4. Ja, zowel via het proces van positietoewijzing als van positieverwerving

Positietoewijzing

Het gaat om maatschappelijke oorzaken die van buitenaf op een persoon of groep inwerken, waardoor een persoon of groep op een bepaalde maatschappelijke positie terechtkomt.

Positieverwerving

Hier is sprake van het verkrijgen van een maatschappelijke positie door de eigen bijdrage van een persoon of groep waar iemand toe behoort. 

3 soorten kapitaal

Kansen worden groter wanneer iemand kapitaal heeft. Er zijn drie soorten:

• economisch kapitaal; (financieel) bezit of hoog inkomen
• sociaal kapitaal; connecties, netwerken, etc.
• cultureel kapitaal; culturele competenties, kennis, houdingen, opvattingen en smaak die passen bij hoge sociale posities

pagina 51

Collectieve en private goederen:

Collectieve goederen

Deze goederen zijn non-exclusief:

iedereen mag ervan meegenieten.

vb: schoon water

Private goederen

Deze goederen zijn exclusief:

mensen moeten ervoor betalen. 

vb: een smartphone

pagina 52

Oefenen & Huiswerk

Op de volgende slides kun je oefenvragen zien. Maak deze om je goed op je examen voor te bereiden.

Ook het huiswerk staat hier aangegeven.

Herhaling > SOCIALE ONGELIJKHEID

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken, van waardering en behandeling.

ONTLEDEN: SOCIALE ONGELIJKHEID

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken, van waardering en behandeling.

OEFENVRAAG

Leg uit dat inkomensongelijkheid een vorm van sociale ongelijkheid is. Gebruik in je uitleg:

- Het kernconcept sociale ongelijkheid (1p)

ANTWOORD

Inkomensongelijkheid is een vorm van sociale ongelijkheid, omdat inkomen een schaarse en hooggewaardeerde zaak is. Het verschil in inkomen / Een ongelijke verdeling van inkomen tussen groepen is dus een vorm van sociale ongelijkheid.

Sociale mobiliteit betekent:

1. Je kunt klimmen op de maatschappelijke ladder
2. Macht, kennis en geld zijn niet gelijk verdeeld over de samenleving.
3. Alle maatschappelijke posities van hoog naar laag
4. Je kunt bewegen, zoals dansen, waardoor je een betere positie hebt.

VOORBEELD

Er zijn verschillende factoren die de kans op schoolsucces beïnvloeden. Positietoewijzing en positieverwerving spelen hierbij een rol. Hieronder staan twee voorbeelden.

a. Voorschoolse opvang verplicht stellen voor kinderen met een taalachterstand

b. Kennis en vaardigheden van ouders om kinderen op een hoog niveau van onderwijs geplaatst te krijgen.

Leg voor ieder voorbeeld (a en b) uit of er sprake is van positietoewijzing en positieverwerving.

ANTWOORD

Bij voorbeeld A is sprake van .... ,  omdat ...

Bij voorbeeld B is sprake van ... , omdat ...

ANTWOORD

Bij voorbeeld A is sprake van positietoewijzing,  omdat het verplicht stellen van opvang verwijst naar een maatschappelijke

oorzaak die van buitenaf de positie van kinderen bepaalt.

Bij voorbeeld B is sprake van positieverwerving, omdat kennis en vaardigheden verwijzen naar de eigen bijdrage van de

groep die de positie van kinderen bepaalt.

Maken:

Opd. 1 t/m 21

+ Integratieve case