Meewerkend voorwerp II

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Grammatica

Les 2 zinsdelen bepalen en creëren

Wat gaat er verkeerd in deze zin?

Denk eerst voor jezelf na en bespreek het daarna met een klasgenoot. Klassikale bespreking volgt.

Zin:

Morgen de nieuwe ontwikkelingen omtrent corona vertelt Rutte.

Je leert deze les...

...  om weer te begrijpen wat zinsdelen zijn.

... welke drie methodes er zijn om de zinsdelen te bepalen.

...wat de verschillen zijn tussen de drie methodes en welke jij het beste kunt gebruiken.

... zinnen te creëren met een bepaald aantal zinsdelen daarin.

... voorkennis van pv, ow, wg, lv, mv te activeren.

Lesdoel

Ik kan de pv, het ow, het wg, het lv en het mv vinden in een zin.

Wat zijn zinsdelen en waarom zijn ze belangrijk?

Zinsdelen...

• ... komen voor in alle talen.
• ... zorgen voor structuur in de zin.
• ... zorgen bepaalde naamvallen en uitgangen.
• ...zorgen voor betekenis van de zin.

Voorbeelden

In alle talen:

Nederlands --> De jongen /is /knap.

Spaans --> El chico/ es /guapo.

Structuur en begrip:

* De het huis man woont in (geen duidelijke structuur in het Nederlands en moeilijk te begrijpen) --> De man woont in het huis.

Naamvallen en uitgangen:

Ik woon in het huis --> wij wonen in het huis  (gezegde verandert mee met de vorm van het onderwerp). Latijn --> Canem habeo (ik heb een hond).

Zinsdelen bepalen: vragentest

De jury / heeft / voor de winnaar / een medaille / gekocht.

Wie                                     voor wie                    wat

Lotte / stond / tijdens de presentatie / voor de klas.

Wie                           wanneer                                waar

De filmster / geeft / een kus / aan een fan.

Wie                                    wat             aan wie

Zinsdelen bepalen: verplaatsingstest

Zin: Dua Lipa is gisteren geïnterviewd door een journalist.

Verplaatsen van de zinsdelen in gedachten:

Gisteren / is  Dua Lipa geïnterviewd door een journalist.

Door een journalist / is / Dua Lipa / gisteren / geïnterviewd.

Geïnterviewd / is / Dua Lipa / gisteren / door een journalist.

Is / Dua Lipa / gisteren / door /een journalist / geïnterviewd?

Antwoord: Dua Lipa / is / gisteren / geïnterviewd / door een journalist.

Zinsdelen bepalen: isolatietest

Zin: James Bond is een Britse actieheld.

Plaats de persoonsvorm tussen verticale strepen. Kijk welke zinsdelen je allemaal voor de persoonsvorm kunt zetten.

James Bond / is / een Britse actieheld.

Een Britse actieheld / is / James Bond.

Hoe vind je de persoonsvorm in een zin?

Hoe vind je het onderwerp in een zin?

Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde in een zin?

Hoe vind je het lijdend voorwerp in een zin?

Hoe vind je het meewerkend voorwerp in een zin?

Stappenplan: zinsdelen

1. pv: tijdproef of getalproef
2. wg: staan er andere werkwoorden in de zin?
3. zinsdelen: welke delen passen in z'n geheel voor de pv?
4. ow: wie/wat + pv (of wg)?
5. lv: wie/wat + wg + ow?
6. mv: aan/voor wie (of wat) + wg + ow + lv?
   

De diëtist gaf de coronapatiënt tijdens zijn herstel 
melk en yoghurt te eten.

pv

wg

ow

lv

mv

De diëtist

gaf

de coronapatiënt

tijdens zijn herstel

melk en yoghurt

te eten

Stappenplan: zinsdelen

1. pv: tijdproef of getalproef
2. wg: staan er andere werkwoorden in de zin?
3. zinsdelen: welke delen passen in z'n geheel voor de pv?
4. ow: wie/wat + pv (of wg)?
5. lv: wie/wat + wg + ow?
6. mv: aan/voor wie (of wat) + wg + ow + lv?
   

Alle aanwezigen zongen voor de jarige 
een vrolijk welkomstlied.

pv

wg

ow

lv

mv

Alle aanwezigen

zongen

voor de jarige

een vrolijk welkomstlied

De stad Amersfoort doneert de speeltuinvereniging
jaarlijks subsidie.

pv

wg

ow

lv

mv

De stad Amersfoort

doneert

de speeltuin-
vereniging

subsidie

Zal de oud-kampioen vanavond de nieuwe winnaar
een medaille opspelden?

pv

wg

ow

lv

mv

Zal

de oud-kampioen

de nieuwe winnaar

een medaille

opspelden

Elke woensdag geeft Nienke 
de plantjes op haar kamer water.

pv

wg

ow

lv

mv

geeft

Nienke

de plantjes op haar kamer

water

Wie zal jullie dit voorstel gaan toelichten?

pv

wg

ow

lv

mv

Wie

zal

jullie

dit voorstel

gaan toelichten

Maak met het zinsdeel 'het pasgeboren girafje' drie zinnen:
het zinsdeel is bij 1. ow; 2. lv; 3. mv.

Toelichting

1. ow: 'het pasgeboren girafje' doet, is of heeft iets.

Het pasgeboren girafje zette al snel zijn eerste stapjes.

2. lv: 'het pasgeboren girafje' ondergaat iets.

De dierenarts schoot het pasgeboren girafje in de nek met een verdovingspijltje.

3. mv: iets/iemand geeft 'het pasgeboren girafje' iets.

De moedergiraf geeft het pasgeboren girafje blaadjes te eten.

Maak een zin met de volgende zinsdelen (in de gegeven volgorde):
ow - pv/wg - mv - lv -wg.

Opdracht 1 t/m 8 bespreken

Voor de volgende les de rest van het stencil.