4H ecologie en milieu herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ecologie

dinsdag 25 oktober 2023

doel: herhalen th7 van 4H: Ecologie en milieu

planning: boek en BINAS, les uit Lesson UP en vragen stellen

Ecologie

= Deel van de biologie dat onderzoek doet naar de relaties tussen organismen en hun milieu (omgeving).

Verschillende takken:

• Dierecologie
• Plantecologie
• Aquatische ecologie

Verschillende relaties tussen organismen en hun omgeving ...

Takjes om een nestje te bouwen zijn een

1. biotische factor
2. abiotische factor

Tot welk niveau horen boomalgen die op een boom zitten?

1. Populatie
2. Ecosysteem
3. Orgaan
4. Organisme

Biotische en abiotische factoren

Alle omstandigheden die op een organisme invloed hebben = factoren

Biotische factoren 

= levende (en dode) factoren, zoals voedsel, soortgenoten en planten. 

Abiotische factoren 

= niet levende factoren, zoals het weer, 

de zon en aanwezigheid van water.

Vossen en konijnen die in het zelfde bos leven vormen samen een leefgemeenschap.

1. juist
2. onjuist

Van welk niveau is biodiversiteit een emergente eigenschap?

1. Organisme
2. Populatie
3. Levensgemeenschap
4. Ecosysteem

Organisatieniveaus van de ecologie

Elk organisatieniveau is opgebouwd uit het kleinere niveau.

Emergente eigenschap = eigenschap die optreedt op een hoger organisatieniveau.

De vos in deze afbeelding leeft in een ... klimaat

1. warm
2. koud
3. gematigd

Verspreidings-gebied vs tolerantiegebied

Het verspreidingsgebied (areaal) is het daadwerkelijke gebied op de kaart waar de soort voorkomt. 

Habitat = het leefgebied van een soort. 

Deze wordt bepaald door het tolerantiegebied  van een soort voor een abiotische factor

Bij commensalisme is sprake van de volgende relatie:

1. beide voordeel
2. een voordeel, ander geen voor- en nadeel
3. een voordeel, ander nadeel

Relaties tussen of binnen soorten

Relatie binnen soorten:

- samenwerking: voedsel verzamelen, bescherming, voortplanting

- concurrentie: paringspartner, voedsel, ruimte, licht

Relatie tussen soorten:

- voedselrelaties

- Symbiose = langdurige relatie tussen soorten: mutualisme, commensalisme, parasitisme

Wanneer spreken we van een biologisch evenwicht?

1. Als de populatiegrootte altijd hetzelfde is
2. Als de populatiegrootte een populatiegrootte is
3. Als de populatiegrootte rond een gelijke waarde schommelt
4. Als de dieren in een populatie even zwaar zijn

De maximale populatiegrootte die zich in een gebied kan handhaven noemen we de...

Een soort die vanuit een aangelegen gebied een ander gebied in gaat noemen we

1. inheems
2. uitheems
3. exoot
4. immigrant

Biologisch evenwicht

= de grootte van een populatie schommelt altijd rond een bepaalde evenwichtswaarde.

Of een populatie groeit of krimpt is afhankelijk van de abiotische en biotische factoren --> dichtheidsafhankelijke factoren

Welke voedselketen is goed genoteerd?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Energiestromen

Autotroof = kunnen hun eigen voedsel maken

Heterotroof = hebben anderen nodig voor voedsel

Producent: maakt organische stoffen uit anorganische stoffen (assimilatie) --> planten

Consument: maakt organische stoffen uit organische stoffen --> dieren

Reducent: maakt anorganische stoffen uit organische stoffen (mineralisatie) --> bacteriën en schimmels

Elke schakel in een voedselketen is een trofisch niveau

1e niveau = producent

vanaf 2e niveau = consument

Voedselweb/

voedselnet

Energiestroom

Een deel van de productie van een trofisch niveau (Pn-1):

1. wordt niet gegeten (N)
2. wordt niet verteerd (F)
3. wordt gebruikt voor verbranding (R)
4. wordt gebruikt voor biomassa van het volgende trofische niveau (Pn)

Welke eigenschap hoort niet bij een pionierssoort?

1. Groeit snel
2. Heeft weinig voeding nodig
3. Kan tegen wisselende factoren
4. Heeft een groot wortelstelsel

Grote biodiversiteit zien we bij een...

1. pioniersecosysteem
2. climaxecosysteem

Dikke humuslaag zien we bij een...

1. pioniersecosysteem
2. climaxecosysteem

Successie

= overgaan van een ecosysteem in een ander systeem waarbij de soortensamenstelling veranderd

Pioniersecosysteem: begin van successie, weinig organisch materiaal in de bodem, weinig beschutting, etc.

Climaxecosysteem: eindstadium van successie, stabiele hoeveelheid biomassa, grote gelaagdheid, veel soorten

Welke omzetting vindt plaats door nitraat bacteriën?

1. ammonium - nitriet
2. ammonium - nitraat
3. nitriet - nitraat

Hoe heet het proces waarbij nitraat wordt omgezet in N2?

1. Nitrificatie
2. Denitrificatie
3. Ammonificatie
4. Fotosynthese

Bij dissimilatie...

1. is energie nodig
2. komt energie vrij

Koolstofkringloop

Koolstofassimilatie = opbouwen van organische stoffen uit anorganische stoffen

Dissimilatie = afbraak van organische materialen waarbij energie vrijkomt

Aeroob: met zuurstof

Anaeroob: zonder zuurstof

Stikstofkringloop

A: Planten nemen nitraat (NO₃-) op.

B: Er vindt stikstofassimilatie plaats
     vorming aminozuren

(vorming eiwitten is voortgezette assimilatie)

C: Dier eet plant, verteert en assimileert eigen        organische stoffen.

D: Bij dissimilatie komt ureum vrij. 

E: Rottingsbacterien breken ureum af tot NH₃

F: NH₃ lost in (grond)water op tot NH₄+

G: Nitrietbacterien zetten NH₄+ om in NO₂-

H: Nitraatbacterien zetten NO₂- om in NO₃-

Balans uitstoot/opname 

broeikasgassen

Nodig voor temperatuur

op aarde

--> zonder: gemiddelde

temp op aarde -18 i.p.v.

+15.

Binas 34:

samenstelling

atmosfeer

Het versterkte broeikaseffect

• Broeikasgassen houden warmte in de atmosfeer vast
• Door verbranden van fossiele brandstoffen meer uitstoot van broeikasgassen
• gevolg; een versterkt broeikaseffect en hierdoor een opwarming van de aarde 

Snelle koolstofkringloop

Koolstof gaat van de producenten, naar de consumenten.
Van de consumenten, rechtstreeks of via reducenten weer naar de producenten.

Langzame koolstofkringloop

een deel van het organische materiaal wordt opgenomen in de bodem. Hiervan onstaan fossiele brandstoffen als steenkool en aardolie.  Dit is een langzaam proces (miljoenen jaren). 

Langzame koolstofkringloop

BINAS 93F

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Het versterkte broeikaseffect

• Door extra uitstoot van broeikasgassen (emissie) --> verstoring balans uitstoot/opname --> extra warmte tegengehouden --> de temperatuur op aarde extra stijgt.
• Broeikasgassen zijn met name koolstofdioxide (CO₂), waterdamp (H₂O) en methaan (CH₄).
  
• Vooral het CO_2-gehalte stijgt fors in de atmosfeer
  

Het broeikaseffect wordt veroorzaakt door broeikasgassen in de dampkring.

Een van de broeikasgassen is CO2.

Door een toename van CO2 in de dampkring blijft er meer warmte hangen in de dampkring.

Hierdoor neemt de temperatuur toe en stijgt de zeespiegel.

Doordat mensen veel energie opwekken, komt er veel CO2 vrij.

Het broeikaseffect maakt leven op aarde mogelijk.

Door een stijging van de zeespiegel kan een deel van Nederland onder water komen te staan.

Welk van de volgende uitspraken over het broeikaseffect is/zijn waar

1. broeikaseffect is nodig om leven te laten ontstaan op een planeet
2. versterkt broeikaseffect ontstaat door koolstofdioxide
3. het broeikaseffect bestaat helemaal niet
4. verbranden van fossiele brandstoffen zorgt voor versterkt broeikaseffect