Tijdvak 7 - Les II - Slavernij en democratische revoluties

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Havo 5 Geschiedenis

Tijdvak 7 - Les II

Terugblik
Bij welk kenmerkend aspect uit het tijdvak regenten en vorsten past deze bron?

Na de tijd van regenten en vorsten komt het tijdvak .....

Tijd van Pruiken en Revoluties gaat over de

1. 15e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 18e eeuw

Kenmerkend aspect 

uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekolonies en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme  

Wat is een plantagekolonie?

uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekolonies en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme 

Vanaf de 16e eeuw vergrootten Europeanen hun kolonies in Amerika en legden ze er plantages aan die produceerden voor de Europese markt. Voor het zware plantagewerk haalden ze miljoenen zwarte slaven uit Afrika. Door de verlichting ontstond in westerse landen discussie hierover. Eind 18e

eeuw ontstond een beweging tegen slavernij die ervoor zorgde dat westerse landen de slavenhandel en slavernij in de 19e eeuw stap voor stap afschaften.

Wat is er niet duidelijk aan de tekst?

uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekolonies en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme 

Vanaf de 16e eeuw vergrootten Europeanen hun kolonies in Amerika en legden ze er plantages aan die produceerden voor de Europese markt. Voor het zware plantagewerk haalden ze miljoenen zwarte slaven uit Afrika. Door de verlichting ontstond in westerse landen discussie hierover. Eind 18e

eeuw ontstond een beweging tegen slavernij die ervoor zorgde dat westerse landen de slavenhandel en slavernij in de 19e eeuw stap voor stap afschaften.

Slavernij speelt (deels) in de tijd van de Verlichting. Toch passen slavernij en Verlichting niet goed bij elkaar. Waarom niet?

examenvraag (2021/1)

Gebruik bron 3.

Stel: je doet onderzoek naar 'de uitbouw van de Europese overheersing,

met name in de vorm van plantagekoloniën, en de opkomst van het

abolitionisme'.

Je concludeert dat je met de taak van Reichard een onderdeel van je

onderzoek wél kunt illustreren en een ander onderdeel niet.

4p 7 Leg beide delen van je conclusie uit.

bron 3

In 1781 schrijft de arts Jacobus Reichard een brief vanuit de suikerplantage  Vreedestein in de Nederlandse kolonie Demerary (in Zuid-Amerika) aan zijn werkgever in Amsterdam:

 

De hemel zij dank: Wij zijn na een voorspoedige en gezegende reis op uw plantage Vreedestein aangekomen. (...) Ik zal deze maand op de plantage gaan wonen zodra de apotheek en de woning klaar zijn. Op uw plantage zijn feitelijk geen zieken, op vier negers na die aan de jas of zogenaamde Indiaanse pokken1) lijden. En Quacu, de suikerkoker, die veertien dagen kwakkelde door de beliac2), is hersteld. Een meid, Henrietta, is bevallen van een mulat3). Zij heeft de bevalling overleefd maar het kind is overleden. Ik heb de medicijnen gecontroleerd maar die zijn niet in goede staat zoals de bijgevoegde monsters laten zien. Ik heb gevraagd om extra medicijnen maar

 slechts een klein gedeelte ontvangen. Wilt u mij de gevraagde medicijnen alsnog opsturen zodat ik er straks geen tekort aan heb? 

noot 1 Jas of Indiaanse pokken is een huidziekte.

noot 2 Beliac is een vorm van loodvergiftiging.

noot 3 Een mulat is iemand die een witte en een gekleurde ouder heeft. 

Antwoord

7 maximumscore 4 Kern van een juist antwoord is:

• Je kunt met de taak van Reichard wel het onderdeel illustreren over 'de uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van de plantagekoloniën', omdat Reichard ervoor moet zorgen dat de slaafgemaakten op een Nederlandse suikerplantage in Zuid-Amerika

aan het werk blijven / dat de Nederlandse plantage in bedrijf blijft 2

• Je kunt met de brief niet het onderdeel illustreren over 'de opkomst van het abolitionisme', omdat Reichard slavernij in stand helpt te houden / uit de brief van Reichard geen afkeuring blijkt van slavernij / omdat medische verzorging van de slaafgemaakten geen verzet tegen

slavenhandel / slavernij oproept 2

Opmerking: Voor alleen het noemen van een juist deel van je onderzoek zonder

passende uitleg over de taak van Reichard, wordt geen scorepunt toegekend. 

Kenmerkend Aspect:

de democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap 

de democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap 

Onder invloed van de verlichting vonden aan het eind van de 18e eeuw democratische revoluties plaats in westerse landen, waarbij de oude privileges werden afgeschaft. De Amerikaanse Revolutie begon toen de dertien Engels kolonies in Noord-Amerika zich in 1776 losmaakten van Engeland en een democratische republiek stichtten: de Verenigde Staten van Amerika. De Franse Revolutie begon in 1789 toen het Franse volk in opstand kwam. Frankrijk werd een constitutionele monarchie en later een republiek. Na het mislukken van de democratie vestigde Napoleon in 1799 de alleenheerschappij. In Nederland begon in 1786 een opstand van democratische patriotten, maar deze werd na een jaar neergeslagen. In 1795 begon de Bataafse Revolutie, waardoor Nederland een eenheidsstaat werd met een democratische grondwet. 

Wat is er niet duidelijk aan de tekst?

Welk land wordt niet genoemd in de tekst?

1. Verenigde Staten
2. Nederland
3. Duitsland
4. Frankrijk

de democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap 

Onder invloed van de verlichting vonden aan het eind van de 18e eeuw democratische revoluties plaats in westerse landen, waarbij de oude privileges werden afgeschaft. De Amerikaanse Revolutie begon toen de dertien Engels kolonies in Noord-Amerika zich in 1776 losmaakten van Engeland en een democratische republiek stichtten: de Verenigde Staten van Amerika. De Franse Revolutie begon in 1789 toen het Franse volk in opstand kwam. Frankrijk werd een constitutionele monarchie en later een republiek. Na het mislukken van de democratie vestigde Napoleon in 1799 de alleenheerschappij. In Nederland begon in 1786 een opstand van democratische patriotten, maar deze werd na een jaar neergeslagen. In 1795 begon de Bataafse Revolutie, waardoor Nederland een eenheidsstaat werd met een democratische grondwet. 

Aan welk ander KA kun je dit KA heel goed koppelen?

Examenvraag 2015/2

Op 14 juli 1789 bestormde de Parijse bevolking de Bastille, een beruchte

gevangenis. Hiermee begon de democratische revolutie in Frankrijk. In

augustus 1789 nam de Nationale Vergadering het besluit om als eerste de

wetten te hervormen die te maken hadden met de feodale privileges: het

feodale stelsel werd afgeschaft.

2p 12 Geef aan:

- welk Verlichtingsideaal de revolutionairen met dit besluit nastreefden

en

- welk doel zij hiermee wilden bereiken. 

Tekst bij het KA

2 maximumscore 2

Uit het antwoord moet blijken dat:

• het Verlichtingsideaal dat de revolutionairen hiermee nastreefden was de opvatting dat alle mensen gelijk waren / dat er geen speciale privileges mochten bestaan voor de adel 1

• het doel voor de revolutionairen was dat zij hiermee steun wilden krijgen van de gehele bevolking / de macht van de adel probeerden te breken / de boeren in Frankrijk achter de revolutie probeerden te krijgen 1 

Tijdvak pruiken en revoluties is de .......................... eeuw

1. 17e
2. 16e
3. 15e
4. 18e

Wat vindt een verlichte absolutist van de Franse Revolutie?

abolitionisme betekent

1. verzachting
2. versterking
3. invoering
4. afschaffing

welk kenmerkend aspect?

De volgende gebeurtenissen rondom glas-in-loodramen in Nederland

staan in willekeurige volgorde:

1 Door de emancipatie van katholieken in Nederland en het daarbij horende herstel van de bisdommen groeide de productie van gebrandschilderde kerkramen.

 2 Er ontstond een nieuwe belangstelling voor glas-in-loodkunst tijdens 

de wederopbouw, doordat werd bepaald dat 1,5% van de bouwsom van overheidsgebouwen moest worden besteed aan kunst.

 3 In de Republiek werden in opdracht van rijke regenten gebrandschilderde medaillons in grachtenpanden geplaatst. 

4 Patriotten vernielden tijdens de Bataafse revolutie, een democratische revolutie, glas-in-loodramen waarop wapenschilden van voorname families waren afgebeeld.

 5 Tijdens de economische wereldcrisis moest er goedkoop worden gebouwd, waardoor de vraag naar decoratieve glas-in-loodramen sterk terugliep.

 6 Veel glas-in-loodramen in kerken en kloosters gingen verloren tijdens de reformatie.

 2p 8 Zet deze gebeurtenissen in de juiste chronologische volgorde, van  

vroeger naar later. Noteer alleen de nummers.