Het Eise Eisinga Planetarium in Franeker

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Het Eise Eisinga Planetarium in Franeker

Leerdoelen:

Ik kan/weet:

• de 5 W en H- vragen gebruiken om vragen over een tekst te beantwoorden.
• op welke zaken/woorden ik moet letten bij vragen over de tekst
• mijn antwoorden letterlijk uit de tekst halen.
• in de tekst precies aanwijzen waar ik informatie voor mijn antwoord heb gevonden.

Titel: Eise Eisinga Planetarium in Franeker uitgeroepen tot werelderfgoed. 

De tekst bevat de volgende kopjes:

• Het einde der tijden

• Schaalmodel

• Toeristische attractie

• Werelderfgoed

Bekijk ook de foto bij de tekst en het onderschrift dat daarbij hoort.

Wat weet je al over het Eise Eisinga Planetarium?

Erkenning als UNESCO Werelderfgoed

• UNESCO heeft het Eise Eisinga Planetarium erkend als werelderfgoed
• Werelderfgoed is een monument, gebied of site met grote culturele of natuurlijke waarde

Op welke manier heeft Eisinga ervoor gezorgd dat zijn
planetarium vandaag de dag nog steeds werkt?

Hoe werkt het planetarium?

Wat maakt het planetarium van Eisinga nog meer bijzonder?

Wat is:
is een planetarium?
de functie van een planetarium?

Wat
maakt het planetarium van Eise Eisinga zo bijzonder dat het nu
werelderfgoed is?

Wat is de aanleiding voor het schrijven van de tekst?

Wat was de reden dat Eise Eisinga in 1774 begon met de bouw
van een planetarium?

Het planetarium van Eise Eisinga staat nu op de
Werelderfgoedlijst. Wat zijn de voordelen hiervan? Noem er
drie.

Wat bedoelt Eise Eisinga met onheilspellende verhalen (regel 20-21)

1. Dat boeken heel duur zijn en veel mensen geen opleiding hebben.
2. Dat vier planeten en de maan zullen botsen en de aarde zal vergaan.
3. Dat planeten altijd in hun eigen baan rond de zon blijven.
4. Dat de meeste mensen niet begrijpen hoe de natuur werkt.

Lees het tekstdeel onder het kopje Schaalmodel . Welke uitspraak is niet waar?

1. Elke planeet draait even snel om de zon
2. Alle planeten in ons zonnestelsel draaien om de zon.
3. De aarde draait in 365 dagen om de zon.
4. Saturnus doet er 29 jaar over om rond de zon te draaien

Welk synoniem voor het woord secuur (regel 36) vind je in het tekstdeel onder het kopje Schaalmodel?

1. grondig (regel 28)
2. bijzonder (regel 37)
3. astronomisch (regel 37)
4. verbluffend (regel 27)

Wat vind je in regel 37-39?

Een opsomming van:

1. redenen waarom Eisinga begon met de bouw van zijn planetarium
2. verklaringen voor het feit dat veel mensen geloofden in de voorspellingen van dominee Alta
3. voorbeelden van details die het planetarium nog meer bevat
4. redenen waarom het planetarium zo bijzonder is

Plaats de gebeurtenissen in chronologische volgorde:

A. Het huis van Eise Eisinga wordt rijksmonument.
B. Eisinga start met de bouw van het planetarium.
C. Het huis van Eise Eisinga wordt werelderfgoed.
D. Het planetarium wordt geschonken aan de gemeente Franeker.
E. Koning Willem I bezoekt het planetarium.

1. E – D – A – B – C
2. C – E – D – A – B
3. B-E-A-D-C
4. B – A – D – C – E

Wat is volgens de tekst de belangrijkste meerwaarde van het feit dat het planetarium
nu werelderfgoed is?

1. Het planetarium wordt nu ook buiten Nederland erkend als het oudste nog werkende planetarium ter wereld.
2. Het planetarium kan nu meer subsidies aanvragen voor behoud van het erfgoed.
3. Het planetarium kan nu beschermd worden als er eventueel oorlog uitbreekt.
4. Het planetarium krijgt nu meer bekendheid en dus meer bezoekers.

Geschiedenis van het Eise Eisinga Planetarium

• Gebouwd door Eise Eisinga in zijn eigen huis
• Schaalmodel van het zonnestelsel
• Bedoeld om mensen te laten zien hoe het heelal werkt en gerust te stellen over onheilspellende verhalen

Technische aspecten van het Eise Eisinga Planetarium

• Bevat een precies uurwerk dat de werkelijke stand van de planeten weergeeft
• Nauwkeurige rotatiesnelheid
• Gebruikte uurwerk en mechanisme

Het Eise Eisinga Planetarium als toeristische attractie en cultureel erfgoed

• Populaire toeristische attractie
• Een van de kleinste gebouwen op de Werelderfgoedlijst