2. Het Duitse Keizerrijk tot de Eerste Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2. Het Duitse Keizerrijk

   tot de Eerste Wereldoorlog

Leerdoel

Vorige les

 Rijksdag <-> keizer

De Rijksdag werd volgens algemeen mannenkiesrecht gekozen maar kreeg slechts beperkte controlerende taken

De macht van de keizer was groot: 

-> benoemt alle hoge functionarissen 

->verantwoordelijk voor het buitenlandse beleid 

-> de opperbevelhebber van de strijdkrachten. 

Macht Rijksdag

• Rijksdag = Volksvertegenwoordiging (soort Eerste en Tweede kamer/parlement)
  
• Kreeg weinig bevoegdheid
• Keizer Wilhelm noemde de Rijksdag een 'troep apen, stomkoppen en slaapwandelaars'.

Sociaal-economisch

• Snelle industrialisatie 

• Grootste industriële productie van Europa
  

• Hoog geboorteoverschot 

Invloed en cultuur

• De adel (en met name hoge officieren) houden grote invloed.

• Vooraanstaande positie op gebied van cultuur en wetenschap 

 

En hoe nu verder voor en door Duitsland?

Alliantiepolitiek van Bismarck:

- tevreden met nieuwe grenzen

(= recht van bestaan en geen uitbreiding)

Buitenlandse politiek Bismarck na 1871:

- vrede ipv oorlog , handhaving bestaand machtsevenwicht: allianties!

Alliantiepolitiek van Bismarck

https://youtu.be/blPPzAdDx3A

Frankrijk

Fr. dat wraak wilde nemen voor 1870/71 internationaal isoleren

Alliantiepolitiek van Bismarck 

• Congres in Berlijn (1878): Bismarck nodigt landen uit om over problemen op de Balkan te praten.
  
• Conferentie van Berlijn (1884): Bismarck nodigt Europese landen en de VS uit om te praten over de koloniale verdeling van Afrika.
  
• De Conferentie van Berlijn is een voorbeeld van modern imperialisme

 Modern imperialisme, oorzaken:

1. Industrieën hadden grondstoffen en afzetgebieden nodig
2. Nationalisme: als grootmacht had men koloniën nodig: macht/prestige > zie: Frankrijk na de nederlaag in 1871 en: Duitsland: status als grootmacht bestendigen
3. Ideële motieven: missie/zending en 'mission civilisatrice' ('white man's burden')

Politieke partijen in het Keizerrijk (2)

• Bismarck, zelf Junker, richtte zijn pijlen op de katholieken en de socialisten
• Hij zag hen als grote bedreiging voor de nationale eenheid en veiligheid.
• Hij nam de socialisten via vooruitstrevende sociale wetgeving de wind uit de zeilen en trad daarnaast repressief, zonder succes, op
• Kulturkampf:  Bismarck eist van katholieken een onvoorwaardelijke trouw aan de Duitse staat. De liefde voor Duitsland was belangrijker dan trouw aan Rome
  

De zogenoemde Kulturkampf (1871-1878) was gericht tegen de katholieken. Bismarck was bang voor teveel invloed van de katholieken, met name in het zuiden van Duitsland. Deze zouden een bedreiging kunnen vormen voor de macht van de protestant-Pruisische elite.

Nieuwe keizer

• Wilhelm II (1888) & ontslag Bismarck (1890)

• Wilhelm II ging zich actief met de politiek bemoeien

De periode Wilhelm II

Wilhelm II

Moeizame geboorte waarbij de zenuwen in zijn linker arm kapot gaan.

Zijn moeder vindt hem walgelijk en onderwerpt hem aan een zware opvoeding.

Wordt keizer in 1888 nadat zijn vader komt te overlijden.

Hij werd ook wel "der Reisekaiser" genoemd. Hij hield namelijk van reizen en was ook vaak op vakantie bij zijn familie in Engeland.

Weltpolitiek

1888-1918

• Nieuwe keizer Wilhelm II wil dat Duitsland een Weltmacht (wereldmacht) wordt: met veel koloniën, grote nadruk op militarisme en een sterke vloot.
• Bismarcks alliantiepolitiek werd verlaten en vervangen door de zogenaamde Weltpolitik.
• Bismarck botst met Wilhelm II en wordt ontslagen

De proclamatie van Wilhelm I tot Duits keizer op 18 januari 1871: in de Spiegelzaal van het paleis van Versailles werd het Duitse Keizerrijk uitgeroepen.

Door de plechtigheid in het buitenland te houden werd niet één van de Duitse staten bevoordeeld en werd Wilhelm I keizer van alle Duitsers. Daarnaast was het een vernedering voor de Fransen, die even daarvoor de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871) hadden verloren.

Wapenwedloop

Vooral tussen Engeland en Duitsland ontstaat 

een felle strijd om wie de sterkste en meeste wapens heeft

Vlootwet 1898

Schlieffenplan

• Via België Frankrijk aanvallen

• Als Parijs ingenomen is zullen de Fransen zich overgeven

• Daarna kunnen de legers naar de oostgrens om te vechten tegen Rusland