3.5 Zuid-Amerika: Welvaart en welzijn

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.4 Bevolking:

Vervolg

spreiding, samenstelling en groei

Bevolkings-samenstelling

Bevolkingsgroepen

• Indianen
• Europeanen

• Afrikanen (slaven)

• Aziaten (contractarbeiders)

Mestiezen

Demografische

ontwikkeling

Veel Zuid-Amerikaanse landen in de jaren '70 nog in fase 2, nu vooral in fase 3.

Verklaring voor deze opschuiving?

• Stijgende welvaart
• Scholing
• Verstedelijking
• Rol media (vooral soaps) in gezinsplanning

Verstedelijking

Wat is het algemene verband tussen de

verstedelijkingsgraad en het verstedelijkingstempo?

Verstedelijkings-graad

Zuid-Amerika is het meest verstedelijkte continent ter wereld.

Oorzaken snelle verstedelijking (na 1950).
Door mechanisatie:

• Uitstoot landbouwarbeiders (platteland)
• Opkomst industrie (in de stad)

Verstedelijkings-tempo

Gevolgen van deze snelle verstedelijking:

• Het ontstaan van megasteden (met favela's).
  
• Toename bevolkingsdichtheid in kustzone, maar na 1980 vlakt dit af.
  
• Na 1980 vooral snelle groei middelgrote steden omdat de megasteden vol raakten.

Wonen in een informal city

Wat is er gezegd over het wonen in een informal city?

Veiligheid in de favela's

Wat is er gezegd over de veiligheid in de favela's?

Top- down en Bottom-up initiatieven

Wat we net zagen is een voorbeeld van een bottom-up initiatief. Kun je een voorbeeld van een top-down initiatief bedenken?

Leerdoelen

• Je kunt in hoofdlijnen de bevolkingsspreiding van Zuid-Amerika in het verleden en heden beschrijven en verklaren.
• Je kunt de verschillende etnische groepen noemen.
• Je weet hoe de verstedelijking in Zuid-Amerika verloopt en kunt het ook verklaren.
  

3.5 Welvaart en welzijn

Leerdoelen

Uitleg

Leerdoelen

• Je kunt op verschillende schaalniveaus iets zeggen over de sociale ongelijkheid in Zuid-Amerika.
  

Welvaart en welzijn

(herhaling H1)

Welvaart = Economische term, meten van rijkdom.

Welzijn = In hoeverre mensen ook gelukkig leven.

Welvaart meet je met BBP (bruto binnenlands product).

Welzijn meet je met HDI (human development index) (zover welzijn te meten is).

Getal tussen 0 en 1 (1 is beste).

Een combinatie van het inkomen per hoofd van de bevolking, de levensverwachting en het percentage alfabetisme.

Welvaart

Alle landen in Zuid-Amerika zijn qua welvaart en welzijn te rekenen tot 

semiperiferie.

Venezuela staat hier hoger maar Brazilië is stabieler, waarom?

Wat zie je niet in deze cijfers?

Venezuela draait om de olie, Brazilië is meer divers.

Grote sociale en regionale verschillen (ongelijkheid).

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid kun je aflezen met behulp van Lorenzcurves.

2012

De armste 80% van de bevolking verdient 60% van het totale inkomen. De rijkste 20% de overige 40% van het inkomen.

2002

De armste 80% van de bevolking verdient 30% van het totale inkomen. De rijkste 20% verdient de overige 70% van het totale inkomen.

Sociale ongelijkheid op het platteland

De grote sociale ongelijkheid zie je op het platteland terug in het verschil tussen de typen landbouwbedrijven.

minifundia

latifundia

hacienda

Minifundia

Latifundia

Ontstaan als plantage in de koloniale tijd

Foodcrops

Cashcrops

Strategie: overleven

Kapitaalintensief

Arbeidsintensief

Monocultuur (één gewas)

Klein oppervlak

Sociale ongelijkheid in de stad

Sociale ongelijkheid leidt mogelijk tot sociale polarisatie.

Rijke buurten versus favela’s waar bewoners te maken hebben met geweld tussen politie en drugsbaronnen.

Proces waarbij tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen (bv. raciale verschillen) steeds sterker worden en leiden tot oplopende spanning en onenigheid.

Sociale ongelijkheid in de stad

Sociale ongelijkheid leidt tot

ruimtelijke segregatie.

Scheiding van woonwijken in de ruimte op basis van inkomen of etniciteit.

De stad blijft maar groeien

Verstedelijking/urbanisatie +
Natuurlijke bevolkingsgroei

Woningtekorten

Zelf (illegaal) bouwen op grond zonder eigendomsrecht, voorzieningen en infrastructuur

Informal cities

Zelfbouw in de informal city

Acceptatie van de

informal city

Soms zorgt de overheid voor:

• Infrastructuur
• OV
• Voorzieningen

In La Paz (Bolivia) heeft de overheid zelfs een kabelbaan aangelegd tussen het centrum en de buitenwijken.

Macht in de stad

Tot voor kort macht in de steden/platteland in handen van de elite via een systeem van
cliëntelisme.

Macht in de stad verandert: Sinds 1990 vrijhandel en sociale doelen.

Elite verleent dienst aan burger/groep mensen in ruil voor politieke steun.

3.5 Welvaart en welzijn

Huiswerk: Zie planner

Donderdag: Quiz par. 1 t/m 5