Afsluitende les

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Latijn 3

Laatste les!

Gaius Julius Caesar

Gallische Oorlogen 

Helvetiërs

De Bello Gallico

In heel Gallië zijn er van die mensen die in enig aanzien en eer staan, twee klassen. Want het lagere volk wordt bijna als slaven beschouwd, dat niets op zichzelf aandurft, (en) bij geen beraad wordt betrokken.

Twee klassen bewoners.. 

De eerste: 

Illi rebus divinis intersunt, sacrificia publica atque privata curant: ad hos magnus adulescentium numerus disciplinae causa convenit. Hi sunt apud eos magno honore. Nam paene de omnibus controversiis publicis privatisque constituunt. Si est commissum proelium, si caedes facta est, druides praemia poenasque constituunt; si aut privatus aut populus eorum consilio non stetit, ei non iam licet sacrificiis adesse. Haec poena apud eos est gravissima.  

De druïden beslissen over: 

In o.a. situaties als:

poenas

proelium

caedes

praemia

De druïden zijn gewoon niet deel te nemen aan de oorlog en zij betalen geen belastingen met de anderen. De druïden hebben verder nog meer vrijstellingen en bovendien erg veel aanzien. Zóveel aanzien, dat er velen bij hen in de leer gaan. 

Militiae vacationem omniumque rerum habent immunitatem. Tantis excitati praemiis et sua sponte multi in disciplinam conveniunt et a parentibus propinquisque mittuntur.  Caesar geeft vervolgens een beschrijving van deze leer.  Magnum ibi numerum versuum discere dicuntur. Itaque vicenos annos nonnulli in disciplina manent. Neque fas esse putant versus litteris mandare. In aliis rebus, publicis privatisque, Graecas litteras scribunt. Duabus de causis druides id instituisse mihi videtur: neque in populum disciplinam referri volunt; neque volunt eos, qui discunt, minus memoriae studere. Hoc plerisque accidit. Auxilio litterarum memoriam remittunt 

Noteer de PPP(1 of meerdere) uit deze regels

1. excitati
2. vicenos
3. referri
4. minus

PPA - PPP - PFA 

vocans, vocantis, vocanti, etc

vocatus, vocati / vocata, vocatae / voctum, vocati

vocaturus, vocaturi / vocatura, vocaturae / vocaturum, vocaturi

PPA: terwijl (gelijktijdig) - PPP: nadat (voortijdig)  - PFA: om te (natijdig)

Religie bij de Galliërs

De andere klasse is (die) van de ridderstand. Zij, wanneer er een noodzaak is en wanneer er een of andere oorlog plaatsvindt (wat voor de komst van Caesar gewoonlijk bijna jaarlijks gebeurde, om ofwel zelf onrecht aan te doen ofwel onrecht dat hen werd aangedaan af te weren, nemen allemaal deel aan de oorlog, en hoe belangrijker iemand van hen is in afkomst en in middelen, hoe meer knechten en clientèle/afhankelijken hij rondom zich heeft. Dit als enige kennen zij als invloed en macht.  

De Galliërs wijden zich volledig aan religie en daarom offeren zij (of beloven ze dat ze dit zullen doen) mensen die ernstig ziek zijn of anderzijds in levensgevaar zijn. Bij deze offers worden de druïden als helpers gebruikt. De reden dat Galliërs deze offers brengen, is, omdat ze bang zijn dat de goden niet gunstig gestemd kunnen worden als er niet een mens voor een mens 'geruild' wordt en het is vanuit de staat bepaald dat deze offers plaats moeten vinden.

Hoe zien die offers eruit? Wat doen de Galliërs? 

Alia sacrificia simulacra habent, quorum membra vivis hominibus complent. Postquam simulacra succensa sunt, homines circumventi flammis exanimantur. Credunt enim supplicia eorum, qui in furto aut latrocinio aut aliqua noxia comprehensi sunt, gratiora deis immortalibus esse. Sed, cum eius generis copia deficit, etiam ad innocentium supplicia descendunt. 

Wat is de naamval van eius?

1. nom
2. gen
3. dat
4. abl

Macht bij de Galliers

Quoniam ad hunc locum perventum est, non alienum esse videtur narrare de Galliae Germaniaeque moribus et quomodo differant hae nationes inter se.
 

In Gallië zijn niet alleen alle steden en alle dorpen in partijen verdeeld, maar zelfs in de huizen is er verdeeldheid door partijen. De leiders van deze partijen zijn degenen waarvan ze menen dat die het meeste gezag hebben. 

Ob hanc causam antiquitus id institutum esse videtur: sic nemo ex plebe contra potentiorem hominem auxilio caret. Quisque enim non patitur suos peti et urgeri, neque ullam auctoritatem inter suos habet, si aliter facit.

Ditzelfde beleid is er in heel Gallië: want alle staten zijn verdeeld in twee partijen.

Ob hanc causam antiquitus id institutum esse videtur

Welke reden is dat?

Leg uit in het Nederlands / Citeer het Latijn.

Door de macht te verdelen (uitleggen waar dit op terugslaat - ('id')) gaat er niet een machterig persoon iemand uit het volk terroriseren/het leven onmogelijk maken / sic nemo ex plebe contra potentiorem hominem auxilio caret.

De bewoners van Britannia

Zoals in de inleiding beschreven staat, bezoekt Caesar de Galliërs, maar ook de Britten. Brittania had met invallen en invloeden van Gallia te maken gekregen voor de komst van Caesar. De reden dat Caesar naar Brittania gaat, is, zo schrijft hij, dat Brittania Gallia zou hebben geholpen tegen Caesar. Dit geeft Caesar reden om ook naar Brittania de oversteek te maken. Over de Britten zelf heeft Caesar ook het een en ander te zeggen. Zo hebben ze onder andere nogal een opvallend uiterlijk.

Ex his omnibus longe humanissimi sunt qui Cantium habitant. Haec regio est maritima omnis, et homines haud aliter vivunt quam Galli. Interiores plerique agros non colunt, sed lacte et carne vivunt pellesque sunt eorum vestes. Omnes vero se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc ferociores sunt in pugna; capillumque habent longum atque omnis pars corporis rasa est, sed non caput et labrum superius.

Caesar boekt niet veel militair succes in Brittania en keerde met lege handen terug naar Gallia, maar bij de senaat werd het desondanks als bewonderenswaardig gezien dat de oversteek naar Brittania was gemaakt.

Ex his omnibus longe humanissimi sunt qui Cantium habitant. Haec regio est maritima omnis, et homines haud aliter vivunt quam Galli. Interiores plerique agros non colunt, sed lacte et carne vivunt pellesque sunt eorum vestes. Omnes vero se Britanni vitro inficiunt, quod caeruleum efficit colorem, atque hoc ferociores sunt in pugna; capillumque habent longum atque omnis pars corporis rasa est, sed non caput et labrum superius.

Caesar boekt niet veel militair succes in Brittania en keerde met lege handen terug naar Gallia, maar bij de senaat werd het desondanks als bewonderenswaardig gezien dat de oversteek naar Brittania was gemaakt.

Vragen?