NED Gastles Stichting VluchtelingenWerk - Nationaal Comité 4 & 5 mei

• Leren-leren
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Gastles 

De Tweede Wereldoorlog, herdenken & vieren

Matthijs Kuipers

22 juli 2024

Weet jij waarom 4 en 5 mei belangrijke dagen zijn in Nederland?

Het woordweb

Op de lege plek waar onder de zin 'Wat weet jij al over?' , voeg je een woord, zin of vraag in op de plek van de "....?" waar de leerlingen vervolgens op reageren met woorden/korte zinnen. De woordwolkjes in de slide staan niet voor het aantal antwoorden dat gegeven kan worden. De leerlingen kunnen zoveel antwoorden geven als ze willen. 

TIPS

• Als je een antwoord hebt geopend en je klikt er nogmaals op, zie je wie dit antwoord heeft gegeven
• Je kunt antwoorden verslepen (en categoriseren)
• Je kunt vervelende antwoorden verwijderen door deze naar het prullenbakje te slepen

Aan het einde van deze gastles weet je:

• Wat het Nationaal Comité 4 en 5 mei is
• Waarom de Tweede Wereldoorlog belangrijk is
• Wat je op 4 en 5 mei kunt doen

Wat is het Nationaal Comité 4 en 5 mei?

• Opgericht in 1987
• Herdenken: organisator Nationale Herdenking op 4 mei
• Vieren: organisator Bevrijdingsdag op 5 mei
• Herinnering WO2: educatie, onderzoek en publicaties

Wie en wat herdenken we op 4 mei?

Wie herdenken we?

• Slachtoffers WO2 in Europa en Zuidoost-Azië
• Slachtoffers oorlogen en militaire missies na WO2

Hoe herdenken we?

• Herdenking op de Dam (Amsterdam) en in heel het land
• Twee minuten stilte om 20:00 uur
• Kransleggingen voor groepen oorlogsslachtoffers 

Wat vieren we op 5 mei?

Wat vieren we?

• Bevrijding van Duitse bezetting in 1945
• Waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten
• Stilstaan bij onvrijheid en conflicten in de wereld

Hoe vieren we?

• Festivals
• Vrijheidsmaaltijden

Waar denk jij aan bij...

De Tweede Wereldoorlog?

Het woordweb

Op de lege plek waar onder de zin 'Wat weet jij al over?' , voeg je een woord, zin of vraag in op de plek van de "....?" waar de leerlingen vervolgens op reageren met woorden/korte zinnen. De woordwolkjes in de slide staan niet voor het aantal antwoorden dat gegeven kan worden. De leerlingen kunnen zoveel antwoorden geven als ze willen. 

TIPS

• Als je een antwoord hebt geopend en je klikt er nogmaals op, zie je wie dit antwoord heeft gegeven
• Je kunt antwoorden verslepen (en categoriseren)
• Je kunt vervelende antwoorden verwijderen door deze naar het prullenbakje te slepen

Hoe wordt WO2 in Nederland herinnerd?

10 mei 1940: 

nazi-Duitsland valt Nederland binnen

15 mei 1940: 

Nederland geeft zich over

5 mei 1945: 

heel Nederland is bevrijd

De (herinnering aan de) Tweede Wereldoorlog 

1. Inval en bezetting
2. Afschaffing democratische rechtsstaat
   
3. Vervolging, uitsluiting en moord 
4. Dwangarbeid
   
5. Verzet
6. Hongerwinter
7. Nederlands-Indië/Indonesië

• Bevrijding van Duitse bezetting in 1945
• Nederland zonder oorlog sinds 1945
• Waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten
• Stilstaan bij onvrijheid en conflicten in de wereld

Afschaffing democratie en rechtsstaat

29 mei 1940: Nederlands parlement wordt ontbonden

Mei-juni 1940: Persvrijheid wordt aan banden gelegd

Zomer 1940: Duitse bezetter krijgt leiding over politie

December 1941: NSB is nog de enige toegestane partij in Nederland

Vervolging en uitsluiting Nederlandse Joden

Okt-nov 1940: 'Ariërverklaring' en ontslag Joodse ambtenaren

10 jan 1941: verplichte registratie Joden

22-23 feb 1941: eerste razzia op Joodse mannen

Apr-sep 1941: anti-Joodse maatregelen openbaar leven

Mei 1942: verplichte Jodenster

Juli 1942 - sep 1944: deportaties naar vernietigingskampen

Dwangarbeid

• Tekort aan fabrieksarbeiders oplossen

• Mei 1943: gedwongen 'Arbeitseinsatz' (=arbeidsinzet)

• Alle Nederlandse jongemannen tussen 18 en 40 jaar

• Razzia's om arbeiders te verzamelen

• Honger en uitputting

Verzet

• Verspreiden illegale kranten

• Helpen bij onderduiken

• Aanslagen plegen

• Nazi's en collaborateurs vermoorden

Hongerwinter

• Na spoorwegstaking als straf geen
  treintransporten met voedsel en brandstof

• West-Nederland lijdt kou en honger

• Hongertochten naar het platteland

• Tulpenbollen, suikerbieten en brandnetels

Bevrijding

Sept-dec 1944: Zuid-Nederland wordt bevrijd

April 1945: Oost- en Noord-Nederland wordt bevrijd

5 mei 1945: Duitsers geven zich over

15 aug 1945: Nederlands-Indië wordt bevrijd

Nederlands-Indië/Indonesië

Voor WO2 een kolonie van Nederland

Maart 1942: Japan bezet Nederlands-Indië, kampen

September 1942: start Birma-spoorlijn

1944: hongersnood en start jongenskampen

15 augustus 1945: overgave Japan

17 augustus 1945: onafhankelijkheidsverklaring Indonesië

1946-1949: Nederlandse militairen in Indonesië

1949: Onafhankelijkheidsoorlog voorbij

 

Nederland tijdens WOII

Nederlandse slachtoffers 

Militaire slachtoffers

7.900

Vervolgingsslachtoffers (Joden, Roma & Sinti)

104.000-107.000

Burgerslachtoffers

89.000

Dwangarbeiders

30.000

Inwoneraantal 1939: 8,7 miljoen

Verzet

8.200

Slachtoffers Indië/Indonesië

NL slachtoffers 

'45-'49 (incl. Bersiap)

>10.000

Hongerslachtoffers
'42-'45

2,5-4 miljoen

Krijgsgevangenen  '42-'45

8.200

Burgergeïnterneerden

'42-'45

16.800

Inwoneraantal 1930: 60 miljoen

Romusha 

(Javaans, overzees)

> 200.000

Indonesische slachtoffers '45-'49 

>100.000

Is jouw land van herkomst betrokken geweest bij de Tweede Wereldoorlog?

Zo ja, hoe?

Het woordweb

Op de lege plek waar onder de zin 'Wat weet jij al over?' , voeg je een woord, zin of vraag in op de plek van de "....?" waar de leerlingen vervolgens op reageren met woorden/korte zinnen. De woordwolkjes in de slide staan niet voor het aantal antwoorden dat gegeven kan worden. De leerlingen kunnen zoveel antwoorden geven als ze willen. 

TIPS

• Als je een antwoord hebt geopend en je klikt er nogmaals op, zie je wie dit antwoord heeft gegeven
• Je kunt antwoorden verslepen (en categoriseren)
• Je kunt vervelende antwoorden verwijderen door deze naar het prullenbakje te slepen

Heb jij toen je jong was geleerd over de Tweede Wereldoorlog?

Zo ja, wat heb je geleerd?

Het woordweb

Op de lege plek waar onder de zin 'Wat weet jij al over?' , voeg je een woord, zin of vraag in op de plek van de "....?" waar de leerlingen vervolgens op reageren met woorden/korte zinnen. De woordwolkjes in de slide staan niet voor het aantal antwoorden dat gegeven kan worden. De leerlingen kunnen zoveel antwoorden geven als ze willen. 

TIPS

• Als je een antwoord hebt geopend en je klikt er nogmaals op, zie je wie dit antwoord heeft gegeven
• Je kunt antwoorden verslepen (en categoriseren)
• Je kunt vervelende antwoorden verwijderen door deze naar het prullenbakje te slepen

PAUZE

• Bijna elke gemeente een herdenking
• Monumenten en plaatsen van betekenis
• Namen voorlezen, toespraken, twee minuten stilte
• Kransleggingen

4 mei: herdenken

2 Minuten stilte

Nationale Herdenking op de Dam

De Nieuwe Kerk

Vóór de kranslegging op de Dam is er hier een bijeenkomst met een toespraak en muziek. 

Het Koninklijk Paleis op de Dam

Vanuit dit gebouw lopen de koning en koningin, de minister-president en de burgermeester naar het monument voor de kranslegging. 

Het Nationaal Monument

Dit monument is speciaal voor de herdenking van de Tweede Wereldoorlog. In de gedenkmuur om het monument heen staan twaalf urnen: elf voor de provincies en een voor voormalig Nederlands-Indië.

5 mei: Bevrijdingsdag

Wat je kunt doen op 5 mei:

• Aansteken van het Vrijheidsvuur bekijken;
  
• Meezingen met het 5 mei-concert in Amsterdam;
  
• Thuis de vlag uithangen;
  
• Naar een van de Bevrijdingsfestivals gaan;
  
• Naar een Vrijheidsmaaltijd gaan.

• Officiële nationale feestdag (maar niet iedereen vrij)
• Op één plek, 's ochtends: landelijke start met 5 mei-lezing en  Bevrijdingsvuur 
• Op heel veel plekken: Bevrijdingsfestivals, Vrijheidsmaaltijden, etc.

Kent jouw land dagen
zoals 4 en 5 mei?

Zo ja, wat wordt er op zulke dagen gedaan?

Het woordweb

Op de lege plek waar onder de zin 'Wat weet jij al over?' , voeg je een woord, zin of vraag in op de plek van de "....?" waar de leerlingen vervolgens op reageren met woorden/korte zinnen. De woordwolkjes in de slide staan niet voor het aantal antwoorden dat gegeven kan worden. De leerlingen kunnen zoveel antwoorden geven als ze willen. 

TIPS

• Als je een antwoord hebt geopend en je klikt er nogmaals op, zie je wie dit antwoord heeft gegeven
• Je kunt antwoorden verslepen (en categoriseren)
• Je kunt vervelende antwoorden verwijderen door deze naar het prullenbakje te slepen

De waarde van herdenken en vieren

• Een moment voor verdriet en dankbaarheid
         - Stilstaan bij leed en offers voor vrijheid en vrede
          - Respect tonen aan slachtoffers en nabestaanden
• Een moment om samen te zijn
          - Verbinding en saamhorigheid creëren
• Een moment om te leren en reflecteren
           - Besef niet-vanzelfsprekendheid van vrijheid
           - Leren van de geschiedenis
           - (Internationale) solidariteit en samenwerking

Bedankt!

Contact en info

[e-mail]

www.4en5mei.nl

         @nationaalcomite4en5mei