De Gouden Eeuw intro

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Welkom!

Een glorieuze Gouden Eeuw

De Gouden Eeuw 

Leerdoelen bij deze paragraaf

1. Je kunt uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de handel werd in de 16e en 17e eeuw.
2. Je kunt uitleggen hoe de VOC en WIC onderdeel zijn van de wereldeconomie.

Gouden Eeuw

Welvaart in de Nederlanden

Met name in de gewesten Holland en Zeeland.

Door middel van handelspolitiek en handelskapitalisme

1. Moedernegotie: goedkoop graan uit Oostzeegebied.

Binnenlandse focus op export, steden gericht op handel.

2. Val van Antwerpen: Handelaren moesten ergens anders naartoe.

3. Ontstaan stapelmarkt 

Moeder-negotie

Nederland handelde in goedkoop graan uit het Oostzeegebied en kon zo de bevolking voeden. Hierdoor konden de mensen zich richten op alles wat met export te maken had.

Voordelen van de ligging van Nederland

Nederland was aantrekkelijk voor de handelaren omdat:

* NL lag centraal in Europa

* NL lag aan zee

* NL lag aan de monding van 2 grote rivieren

De Stapelmarkt

Omdat Nederland centraal lag in Europa werd de stapelmarkt bedacht. De handelaren konden in Amsterdam producten uit heel Europa halen. Dat scheelde de handelaren veel lange en gevaarlijke zeetochten. Daarvoor wilden ze gerust iets meer betalen in Amsterdam.

De grachtengordel

De grachtengordel werkte als volgt: een schip uit Italië vaart naar een pakhuis en verkoopt daar zijn lading. Daarna vaart het schip naar een aantal andere pakhuizen om producten uit Zweden, Duitsland en Engeland te kopen. Daarvoor betalen ze meer dan in de landen zelf, maar het scheelt extra reistijd en dus geld!

Hoe verdiende NL zoveel geld tijdens de Gouden Eeuw?

- Stapelmarkt: producten uit andere landen werden voor veel minder aangekocht dan dat ze werden verkocht.

- Rivieren: de Nederlanders vervoerden met platbodems producten over de rivieren tot diep in Europa.

- Wisselbank: er werd veel geld verdiend aan de wisselkoersen van de verschillenden buitenlandse valuta.

- Beurs: Aandelen van bedrijven werden hier met flinke winst verhandeld.

Wat is handel precies?

Handel heeft alles te maken met het begrip schaarste.

Als er weinig van een product is en veel mensen willen het hebben, dan is men bereidt om er meer voor te betalen, dus bij weinig aanbod en veel vraag stijgt de prijs. Handel is het vervoeren van producten, die bij jou niet schaars zijn naar plekken waar die producten wel schaars zijn.

Bloei van Amsterdam

Door: stapelmarkt en wisselbanken.

Wisselbank: alle muntsoorten kunnen hier gewisseld worden in de Gulden Florijn.

Veel mensen wilden in Amsterdam geld komen verdienen -> Beurs: mensen handelen hier met elkaar/investeren geld.

Dus: veel werkgelegenheid en welvaart.

Ze gaan daarom ook de grachtengordel aanleggen.

VOC: Verenigde Oost-Indische Compagnie

Doel: tegen Portugal in, zelf specerijenhandel (niet duur meer inkopen). 

Van Oldenbarnevelt: samenwerken voor succes -> oprichting Compagnieën. Uitschakeling binnenlandse concurrentie.

1602: oprichting Verenigde Oost-Indische Compagnie.

VOC krijgt monopolie op specerijenhandel in Azië

Varen naar de Oost

- Gevaarlijk, komen de schepen met bemanning wel terug?

- Risico verkleinen: investeren in aandelen: de mensen krijgen een deel van de winst (VOC kan zo ook alles betalen).

- VOC = eerste bedrijf, eerste Naamloze Vennootschap.

- Niet alleen handel, ook handelsposten.

- Batavia op Java, belangrijkste post.

- Onder Jan Pieterszoon Coen, met geweld heerser over de Oost.

WIC: West-Indische Compagnie

- Gericht op de Nieuwe Wereld (het Westen).

- Spanje en Portugal hier alleenrecht, Republiek wilt verstoren.

- 1621: oprichting West-Indische Compagnie.

- Gericht op kaapvaart -> doel: Spanje dwarsbomen (Tachtig-jarige oorlog).

- Driehoekshandel: handel tussen drie continenten

Overeenkomsten VOC en WIC

- Beide multinationals: actief in meerdere landen.

- Beide een monopolie. WIC: handel tussen de West-Afrikaanse kust, Noord- en Zuid-Amerika. VOC: handel met Oost.

- Beide recht om oorlog te voeren in naam van de Republiek. 

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Maïs

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

Nederland

Noord-Europa

Zuid-Europa

Azië

Amerika

De WIC verhandelde geen

1. Slaven
2. Tabak
3. Cacao
4. Wijn

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

Met driehoekshandel bedoelen we de handel tussen

1. Europa - Azië - Amerika
2. Afrika - Amerika - Azië
3. Europa - Afrika - Amerika
4. Europa - Afrika - Azië

Oosten

Westen

Slavenhandel

Kaapvaart

Specerijen

JP Coen

Eerste Multinational

1602

1621