5. opslag, consolidatie en herinneren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

NLT Hersenen en leren - H5

frontaalkwab

parietaalkwab

occipitaalkwab

temporaalkwab

Waartegen beschermt de bloed-hersenbarrière onze hersenen?

Noem twee voorbeelden van stoffen die de barrière passief kunnen passeren.

Geef aan welk manier van leren in de volgende gevallen plaats vindt:
Leerlingen in de klas klappen allemaal hun boek dicht bij het horen van het eindsignaal van de les.

Welke manier van leren is dit?
Je gaat harder werken omdat de baas van de supermarkt je een hoger salaris belooft.

Het autonome zenuwstelsel ?

1. stuurt bewuste handelingen aan en is onder te verdelen in het perifere en centrale zenuwstelsel
2. stuurt onbewuste handelingen aan en is onder te verdelen in het perifere en centrale zenuwstelsel
3. stuurt bewuste handelingen aan en is onder te verdelen in het sympatische en parasympatische zenuwstelsel
4. stuurt onbewuste handelingen aan en is onder te verdelen in het sympatische en parasympatische zenuwstelsel

Welk deel van de hersenen was bij HM ook alweer verwijderd?

1. Amygdala
2. Hippocampus
3. Hypofyse
4. Prefrontale cortex

H5

Dit hoofdstuk zoomt uit, je kent de verschillende soorten geheugen, de rol van verschillende hersengebieden en omgevingsfactoren

H5

We gaan nu vanuit neuropsychologisch perspectief o.a. kijken naar:

• Hoe maak je effectief gebruik van associaties
  
• Wat is de rol van de hippocampus
  
• Waar wordt kennis opgeslagen
  
• Wat is de rol van sport, van slaap, emotie, beweging

Associaties

Associatief leren

• Je leert stukje bij beetje, stapsgewijs
  
• Informatie wordt niet als aparte stukjes opgeslagen maar gelinkt aan eerdere herinneringen
• Zo vorm je een steeds completer, gelinkt beeld van de werkelijkheid
  
• Iets dat aansluit bij wat je al weet is dus makkelijker te leren
  
• Zo leer je dit hoofdstuk beter, omdat het aansluit bij de vorige
  
• Dit principe is dus belangrijk voor onderwijs
  

Hoe werkt het opbouwen van geheugen? 

• Nieuwe  verbindingen
• Sterkte van de verbinding wordt gewijzigd
• Snelheid van het signaal omhoog door meer myeline

--> Een niet gebruikt geheugen verzwakt of de verbinding verdwijnt

Hersenen zijn efficient

Alles is aan elkaar gelinkt. Daardoor hoeft je brein niet alles te verwerken en kan het dingen voorspellen. 

Het berust altijd op VOORKENNIS!

Voorkennis en leren

Link nieuwe info & voorkennis:

Mediale Prefrontale Cortex (lichtrood) 

Echt nieuwe kennis: 

Parahippocampus (lichtblauw) 

Tweedejaars studenten die MPF meer gebruikten tijdens

leren haalden hogere studieresultaten

Patronen en werkgeheugen

Sommige mensen lijken een mega geheugen te hebben.

Denk aan schakers...

Maar is dat wel zo?....

Chunking vs ervaring en voorkennis 

0  6  3  4  6  1  1  9  0  3 

of 

06 346 119 03

Jij hebt ook een supergeheugen!

Opslag van herinneringen?

Patient H.M.: beschadigde hippocampus, kon geen

   nieuwe herinneringen opslaan

Hippocampus dus belangrijk bij het proces van opslaan

   van herinneringen, maar slaat ze zelf niet op....

Waar worden ze dan wel opgeslagen???

Opslag van herinneringen?

Lashley: ratten in maze-running-test

Steeds meer cortex wegsnijden, taak werd gaandeweg steeds slechter uitgevoerd.

Dus: hele cortex doet mee in het opslagproces van het route-vinden

Opslag van herinneringen?

Penfield: stimulering van enkele cellen in de temporaalkwab leverden zeer specifieke herinneringen

Dus: zeer specifieke locaties waar herinneringen worden opgeslagen

Lashley en Penfield

Geheugen verspreid over gehele cortex, maar elk deel heeft zijn specifieke functie in een heel netwerk.

De prefrontale cortex coordineert hoe de specifieke onderdelen door het werkgeheugen kunnen worden gebruikt

De hippocampus is betrokken bij eerste opslag, en blijft daarna belangrijk voor het associeren en het terughalen van herinneringen

Lashley en Penfield

De hippocampus houdt bij waar in de cortex het geheugen-spoor zich bevindt. 

Bij het oproepen reactiveert de hippocampus de relevante sensorische en associatiegebieden van de neocortex. 

Bij iedere herhaling sterkere link: consolidatie (LTP).

Lashley en Penfield

De prefrontale cortex wordt geactiveerd bij het oproepen van oudere herinneringen en speelt wschl een rol in het vormen van langetermijn-herinneringen. Uiteindelijk zijn de links zo sterk dat de hippocampus niet meer nodig is.  

Slaap, emoties en sport

Welke rol spelen zij bij geheugen? 

• Maak twee of drietallen
• Kies uit: Slaap (5.6.1) of Emoties/Sport (5.7 en 5.8)
• Lees de bijbehorende stukjes tekst
• Over 10 minuten bespreken we de highlights

Rol van Slaap

Consolidatie vindt ook plaats in je slaap.

Diepe slaap: zelfde cellen actief als bij het wakend leren! Deze replay verstoord: slechter leren

R.E.M.-slaap: nieuwe herinneringen en oude worden opgeknipt en herordend

Rol van Emoties

Een meegemaakt verkeersongeluk of je eerste zoen onthoud je beter dan woordjes Duits, maar ook woordjes met lading (pistool, bloed / feestje, taart) onthoud je beter dan neutrale.

Er komen hormonen vrij als cortisol en (nor-) adrenaline: Deze stoffen zorgen er via allerlei complexe interacties in het brein voor, dat de geheugenprocessen beter verlopen.

De amygdala is in dit proces essentieel.

Rol van Bewegen

Anima Sana In Corpore Sano (gezonde geest in een gezond lichaam)

Rennen bevordert aanmaak nieuwe cellen in hippocampus.

Fitness programma’s die kracht combineren met cardio, minstens een half uur, hebben het meeste effect.

Algemeen gaat sport het breinverval tegen, bevordert het leren en heeft een positief effect op de stemming.

Nog veel onduidelijk/ onbeslist

Veel is nog onduidelijkheid over hoe het geheugen werkt. 

Wat al wel duidelijk is, is dat voor het geheugen, er veel factoren en gebieden belangrijk zijn. Er is dus niet één gebied dat alle herinneringen opslaat, maar veel verschillende gebieden die samenwerken. 

Waar heb je vannacht over gedroomd?

Hoe kan het dat je de cijferreeks 64-57-2-13 moeilijker kunt onthouden (zonder steeds te herhalen) dan ‘bij een stand van 64 tegen 57 met 2 minuten en 13 seconden te spelen’?

Leg uit dat operant conditioneren waarschijnlijk door een actie van de amygdala wordt veroorzaakt.

Wat is de meerwaarde van voorkennis ophalen?

Bij veel vakken bestaat de voorkennis uit een samenvatting van de vorige stof lezen. Waarom is dat minder goed dan wanneer je zelf opschrijft wat je nog weet?

Leg uit hoe het komt dat emotionele gebeurtenissen beter worden onthouden dan gebeurtenissen waaraan geen emoties verbonden zijn.

En nu:

• 4.8, 4.10, 4.13
• 5.1, 5.2, 5.3, 5.8, 5.10, 5.11, 5.12
     

Opgaves voor nu en huiswerk

Brigida Gallone

Doet onderzoek naar het genoom van schimmels en luminescent fungi. 

In welke twee delen kun je het zenuwstelsel indelen op basis van ligging?

frontaalkwab

parietaalkwab

occipitaalkwab

temporaalkwab

Je kunt ook het zenuwstelsel indelen naar functie. Welke twee delen kun je
dan onderscheiden?

Geef een voorbeeld van iets dat je animale zenuwstelsel regelt

Stel dat alle haarvaten in het lichaam ook een barrière zouden hebben zoals
de hersenhaarvaten: wat zou het nadeel daarvan zijn?

Verschillen in het brein

Verslaafd/niet verslaafd

Jong/oud

Man/vrouw?

Open de opdracht op teams

Maak opdracht 5.9

Over 20 minuten gaan we het bespreken

Succes :)

Noem 1 ding dat je hiervan hebt geleerd

Wat vraag je je nu nog af?