1.5 en 1.6 IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Noordwesterstorm van 1916

Terwijl de Grote Oorlog van 1914-1918 al gruwelijker en uitzichtlozer was geworden voltrok zich in het neutrale Nederland, langs de Zuiderzee een ramp. In januari 1916 was het stormachtig weer geworden dat een paar dagen later, op 13 januari, aanzwol tot een krachtige noordwester storm, die tot diep in de nacht aanhield, en de zeespiegel en golven tot grote hoogten opstuwde.

Door deze gebeurtenis met een zeldzaamheid van eens in de 70 jaar braken vele dijken, wat in veel gebieden – vooral in Noord-Holland - een waternood veroorzaakte met vele doden.<1> Bij diverse scheepsrampen op zee kwamen nog eens 32 mensen om. Deze ramp van 100 jaar geleden zette een proces in gang dat leidde tot de afsluiting van de Zuiderzee en de geboorte van de Noordoostpolder. Ook de opgezetenen van Urk en Schokland beleefden een angstige tijd.

Zuiderzee 1916

Noordwesterstorm + hoge waterstand in rivieren door extreme neerslag

Programma en leerdoelen

- Uitleg over het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta - de natuur (1.5)

- Uitleg over de afwatering (lozen drietraps)

- Tussendoor maken en bespreken opdrachten

- Maken huiswerk. 

Dijkringen

Gebied dat wordt beschermd (door dijken) tegen
het water uit de grote rivieren, meren en de zee. 

Dijkring is omgeven door waterkeringen

- Duinen

- Dijken 

- Dammen

IJsselmeergebied

Zoek de verschillen

Het IJsselmeergebied nu

Zoetwater

- Belangrijk als zoetwatervoorraad.

- Grootste zoetwateropslag in Nederland.
- Met klimaatverandering gaat het IJsselmeer dus steeds een belangrijkere rol spelen.

Stuw bij Driel

Haringvliet sluizen

Sluizen afsluitdijk

De sluizen worden bij eb opengezet om water af te voeren naar de Noord- en Waddenzee.

De stuw bij Driel regelt de stroming van de IJssel.

Afwatering

Water uit IJsselmeer via spuisluizen (afsluitdijk) naar Waddenzee

- Alleen tijdens eb

- Problemen door klimaatverandering (stijging zeespiegel)

- Zomers soms bewust niet (zoetwater opslag) 

Afsluitdijk

Spuisluizenhttps://www.nu.nl/305414/video/drone-filmt-spuisluizen-bij-afsluitdijk-tijdens-zonsondergang.html?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Maak opdracht 3

met de atlas

Over 15 minuten bespreken we deze na!

Zuidwestelijke Delta

Verlandingsplan
gemaakt in 1942!

- Voorloper van het Deltaplan
- In 1946 concludeerde de Stormvloedcommissie dat alle dijken in Zuidwest Nederland te laag waren.

1953

- De afsluitingsplannen der Tussenwateren verscheen

29 januari 1953.

- Drie dagen later, op 1 februari 1953, de watersnood.

Jaartal 1953

1835 overledenen

Zeeland zwaarst getroffen

1835 overledenen

Zeeland zwaarst getroffen

Combinatie van springtij, noordwesterstorm en piekafvoeren van de rivieren.

Door de aanleg van de Deltawerken is de kust met 700km korter geworden.

Verhoogd overstomingsgevaar

- Door ontwatering van de polders kans op inklinking --> Bodemdaling.  (Menselijk handelen)

- Door klimaatverandering steeds vaker hoge waterstanden (Natuurlijk) 

- Verhoogde kans op overstromingen als: 

* Springtij

* Noordwesterstom

* Grote hoeveelheden neerslag in stroomgebied rivieren (en smeltwater)

Huiswerk dinsdag

- Maak alle opdrachten h1.5

- Kijk de opdrachten van H1.4 na. 

1.6: Zoetwatervoorraden

• Uitleg bij deze paragraaf
• Maken opgaven 1.5 en 1.6

Zoetwaterverdeling

• Zeeland haalt zoet water uit grondwater. Geen zoet water via het hoofdwatersysteem
• Hoeveel wordt aangevoerd via hoofdwatersysteem?
• En hoeveel afgevoerd?
• Verschil?

2 oorzaken van verzilting.

De zeespiegel stijgt/bodem daalt. Hierdoor perst het zeewater zich in de monding van de rivieren. 

Bij weinig water in de rivier kan de zee behoorlijk ver naar binnen dringen.

Als er meer zoet water uit de grond verdwijnt (door grondwateronttrekking voor irrigatie/drinkwater) kan zout grondwater uit de diepte omhoog komen.

Verzilting zuidwestelijke delta

Hoe groter de zoetwaterbel, 

hoe minder kans op verzilting.

Aan het werk

Maak alle opdrachten van H1.6. 

Kijk de opdrachten van H1.4 en H1.5 na. 

Voorbereiding toets. 

Klimaat- verandering

Hogere temperaturen:

Meer water door toename smeltwater, zet bij hogere temperatuur uit, neemt meer ruimte in beslag

Gevolgen:

- Rivieren kunnen moeilijker afwateren in de zee

- De zee dringt bij vloed verder het land in (verzilting)

Als de Maeslantkering  sluit
ivm een storm...

De storm stuwt het zeewater tegen de keering aan. 

Doordat de kering dicht zit, kan de rivier het water niet op zee afwateren... 

Het laatste                    probleem...

Absolute zeespiegelstijging!

Bodemdaling!

West- en Noord-Nederland zakken weg
--> bodemdaling

Waar vroeger rivieren West-Nederland de bodemdaling compesneerde door frequente kleine overstromingen, ging men dijken bouwen.

West- en Noord-Nederland zakken weg
--> bodemdaling

Door 3 manieren:

1. Door bemaling klinken de klei en veengebieden in. 

Dit proces is onomkeerbaar.

2. Door winning van olie, zout en gas dalen sommige gebieden extra hard.

Door het afsmelten van de Scandinavische ijsmassa’s (sinds de laatste ijstijd) daalt het noordwesten.

Hoe hoog is dan de relatieve zeespiegelstijging?

1. 4 meter
2. 3 meter
3. 2 meter
4. 1 meter

Meer dreiging vanuit de zee en rivieren. Nederland moet blijven bemalen om droge voeten te houden!

5: Leg uit dat door een absolute zeespiegelstijging het spuien op zee steeds moeilijker wordt. Je antwoord moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Maken en nabespreken

1.5: 3,4,5

1.6: 3,4,6