TL-2: 11.4 Je lijkt op

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

11.4 Je lijkt op ...

Programma

Voorkennis 11.3

Leerdoelen 11.4

Theorie 11.4

Huiswerk

De fase na de ontsluiting is de ...

1. Nageboorte
2. Perswee
3. Uitdrijving
4. Omdraaiing

Waar vindt de bevruchting van de eicel plaats?

1. Baarmoeder
2. Eierstok
3. Eileider
4. Vagina

Zuurstofrijk bloed loopt naar de baby via de...

1. Navesltrengader
2. Vruchtwater
3. Eierstokken
4. Navelstrengslagader

11.4 Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat chromosomen zijn en wat hun functie is 
  
• Je kunt omschrijven wat het genoom is
  
• Je kunt benoemen hoeveel chromosomen een niet geslachtscel en een geslachtscel bevat 
• Je kunt uitleggen wat geslachtschromosomen zijn


• Je kunt uitleggen wat erfelijke eigenschappen en niet-erfelijke eigenschappen zijn
• Je kunt uitleggen hoe aangeboren aandoeningen ontstaan.

Jouw bouwbeschrijving

Staat 'beschreven' in je chromosomen

Chromosomen bestaan uit DNA

Alle chromosomen samen noem je het genoom.

Het genoom is als het ware de 'bouwbeschrijving' van je lichaam.

Chromosomen

Menselijke cel

In een eicel zitten 23 chromosomen.

In een zaadcel zitten 23 chromosomen.

Eicel + zaadcel = een bevruchte cel met 46 chromosomen.

Die bevruchte cel deelt > alle lichaamscellen (behalve de geslachtscellen) hebben 46 chromosomen

Waarom lijk je dan op je ouders?

Waarom lijk je dan op je ouders?

De helft van jouw 'bouwpakket' komt van de 

23 chromosomen die je van je vader kreeg.

De helft van jouw 'bouwpakket' komt van de 

23 chromosomen die je van je moeder kreeg.

Hoeveel chromosomen heeft een huidcel van een mens

1. 47
2. 23
3. 46
4. 45

Welke cellen hebben geen paren chromosomen (46 totaal) maar enkele chromosomen (23 totaal) in de celkern?

1. Geslachtscellen
2. Lichaamscellen
3. Hersencellen
4. Hypofyse cellen

Jongen of meisje?

Mircoscoopfoto van de chromosomen van 1 cel (=karyogram)

Elk heeft 46 chromosomen. 

Die kun je in paren sorteren op lengte.

Jongen of meisje?

Elk paar chromosomen is even lang;

 behalve het 23ste paar van een man.

Hij heeft een X- en een Y-chromosoom.

23ste paar chromosomen bij vrouw wél even lang.

Zij heeft twee X-chromosomen.

De geslachtschromosomen van een vrouw zijn altijd

1. X & X
2. X & Y
3. Y & Y
4. Alleen Y

Alle eicellen hebben dus een X-chromosoom.

De helft van de zaadcellen hebben een X-chromosoom.

De helft van de zaadcellen hebben een Y-chromosoom.

Jongen of meisje

Erfelijke en Niet-erfelijke eigenschappen

Erfelijke eigenschappen

• krijg je van je ouders
• worden door DNA bepaald
• Voorbeelden: oogkleur, huidskleur of lengte

Talenten ( voetballen) is gedeeltelijk erfelijk = aanleg, komt tot uiting door training

Niet-erfelijke eigenschappen: eigenschappen die niet door je DNA worden bepaald, zoals tatoeages, kledingstijl en kort of lang haar noemen we .

Een goede voetballer zijn is

1. Gedeeltelijk erfelijkheid bepaald
2. Helemaal erfelijkheid bepaald
3. Helemaal aangeleerd

Aangeboren aandoening

Foutje in het DNA veroorzaakt een aangeboren aandoening of ziekte (Syndroom van Down)

Als je een ziekte van je ouders erft, heet dit een erfelijke 

aandoening (bijvoorbeeld Kleurenblindheid)

Als je een ziekte van je ouders erft, noemen we dit een

1. Erfelijke aandoening
2. Aangeboren aandoening
3. Plotselinge aandoening
4. Trauma

Downsyndroom ontstaat meestel door door een fout bij het verdelen van de chromosomen in de eicellen van de moeder of zaadcellen van de vader. Dit is dan een

1. Erfelijke aandoening
2. Aangeboren aandoening
3. Plotselinge aandoening
4. Trauma

Vooronderzoek naar aangeboren aandoening

In de baarmoeder kan gekeken worden of het ongeboren kindje een aangeboren aandoening heeft. Dit kan op twee manieren:

1. Vruchtwaterpunctie: de arts zuigt een beetje vruchtwater uit de baarmoeder. In dit vruchtwater zitten cellen van de foetus. 

2. Vlokkentest: de arts zuigt cellen van de foetus uit de placenta op 

In de cellen van de foetus zitten chromosomen van de foetus. Die kunnen dan onderzocht worden.

Als de arts cellen van de foetus uit de placenta opzuigt, noemen we dat

1. Lumbaalpunctie
2. Vruchtwaterpunctie
3. NIPT-test
4. Vlokkentest

Volgende week

Herhalingsles

Samenvatting

Belangrijkste concepten (o.b.v.  toets)

Opdrachten 11.4

P. 45 werkboek B of Online