5.3

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

5.3 - ioniserend en doordringend vermogen

Ioniserend vermogen

De mogelijkheid van straling om 

een elektron van een atoom 

af te stoten.

Verschillende soorten straling

hebben verschillend ioniserend 

vermogen.

Doordringend vermogen

De mogelijkheid om door stoffen heen te

gaan.

Straling die veel botst en dus veel ioniseert,

kan moeilijker door stoffen heen.

Ioniserend vermogen

- Lage snelheid.

- Groot en zwaar deeltje met 

veel energie.

- Sterk ioniserend vermogen.

      - deeltje (   He)

α

4

2

Doordringend vermogen

IIoni

- Verliest makkelijk energie 

door botsingen.

- Kan maar moeilijk door 

een stof heen gaan.

- Zwak doordringend vermogen

      - deeltje (   He)

α

4

2

Kan je tegenhouden met een papiertje.

Ioniserend vermogen

- Hoge snelheid.

- Klein en licht deeltje met 

veel energie.

- Matig ioniserend vermogen.

      - deeltje (   e)

0

-1

β

Doordringend vermogen

- Verliest redelijk makkelijk 

energie door botsingen.

- Kan redelijk makkelijk tegen 

worden gehouden.

- Matig doordringend vermogen.

      - deeltje (   e)

0

-1

β

Kan je tegenhouden met aluminiumfolie.

Ioniserend vermogen

- Hoge snelheid

- Geen deeltjes maar pakketjes

energie.

- Zwak ioniserend vermogen.

      - straling (      )

γ

00

γ

Ioniserend vermogen

- Botst niet echt met atomen 

en elektronen.

- Kan maar lastig tegen worden 

gehouden.

- Sterk doordringend vermogen.

      - straling (      )

γ

00

γ

Kan door meters beton.

Samenvatting

soort straling	ioniserend vermogen	doordringend vermogen
	sterk	zwak
	matig	matig
	zwak	sterk

α

β

γ

Dracht 

Maximale afstand die een deeltje in een stof kan afleggen heet de dracht. Dit is afhankelijk van:

- De soort straling.

- De soort stof waar het doorheen gaat.

- De energie van de straling.

Voor      - en     - straling is dat een afstand van een paar cm/mm

α

β

Dracht 

Maximale afstand die een deeltje in een stof kan afleggen 

Voor       - en        - straling is dat een afstand van een paar cm.

α

β

Halveringsdikte

       - straling en Röntgenstraling hebben een hoog doordringend vermogen. We kijken 

dan naar de halveringsdikte.

De halveringsdikte I     is de dikte waarop

de helft van de straling wordt

tegengehouden. 

γ

1/2

Binas tabel 28F

Stralings intensiteit

Voorbeeld

Gamma straling met een energie van 2,0 MeV, valt op een betonnen plaat met een dikte van 26,4 cm. De intensiteit voor de plaat is 15,0 W/m2.

a) Hoe groot is de intensiteit na de plaat?

b) hoeveel % van de gammastraling is er doorgelaten?

Voorbeeld

Gamma straling met een energie van 2,0 MeV, valt op een betonnen plaat met een dikte van 26,4 cm. De intensiteit voor de plaat is 15,0 W/m2.

a) Hoe groot is de intensiteit na de plaat?

- We willen I uitrekenen

- We moeten dan eerst de halveringsdikte (d      ) opzoeken

 Binas tabel 28F zegt: d    = 6,6 cm

- Nu kun je I uitrekenen door de paarse formule in te vullen

1/2

1/2

Voorbeeld 

Gamma straling met een energie van 2,0 MeV, valt op een betonnen plaat met een dikte van 26,4 cm. De intensiteit voor de plaat is 15,0 W/m2.

b) Hoeveel % van de gammastraling is er doorgelaten?

- I   = 100% van de initiele straling.  Dus de verhouding I / I    zegt iets over hoeveel straling er is doorgelaten.

-  vul in:   I / I     x 100%  = ....... %  is doorgelaten

Letop: dan is er dus 100% - ....... % = ... %  geabsorbeerd!

0

0

0

Toepassingen van straling

Opwekken van elektriciteit

-> kerncentrale

Voedselconservering -> doden van schadelijke bacteriën

Bepalen van de dikte van b.v. tapijt

Gezondheidszorg -> röntgenfoto, opsporen van tumoren, vernietigen van tumoren

Maken en huiswerk

maken: voorbeeld 2 blz 172

huiswerk (voor vrijdag):  H5.3    26, 28, 29, 30, 33, 34, 35

                                                                 + bonusopdracht 3

Halveringsdikte

De halveringsdikte I      is de dikte waarop de helft van de straling wordt tegengehouden. 

1/2