Thema 4 Evolutie B4 Evolutie in populaties

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 4 Evolutie

B4

Evolutie in populaties

Leerdoel B4

- Je kunt beschrijven wat een soort en een populatie is

4.4.1 Je kunt uitleggen hoe allelen in een populatie overerven.

Begrippen: soort, populatie, gene flow, genenpool, allelen, allelfrequentie, regel van Hardy-Weinberg, seksuele selectie, kunstmatige selectie, (micro-evolutie, macro-evolutie,) co-evolutie, inteelt, genetic drift, flessenhalseffect/bottleneck effect, stichtereffect/foundereffect

Evolutietheorie

De evolutietheorie gaat uit van de volgende onderdelen:

• verandering in genotype
• natuurlijke of kunstmatige selectie
• ontstaan nieuwe soorten door isolatie.

Soort en populatie

Soort: alle organismen die in staat zijn zich onderling voort te planten en daarbij VRUCHTBARE nakomelingen voort te brengen.

Populatie: groep individuen van dezelfde soort, die in een bepaald gebied leven en zich onderling kunnen voortplanten.

De meeste soorten bestaan uit meerdere populaties. 

Betere definitie voor soort is dan ook:

 de grootste verzameling van populaties waartussen effectieve uitwisseling van genen (gene flow) plaatsvindt of kan plaatsvinden.

Denk je dat paarden en ezels samen nakomelingen kunnen krijgen?

Muildier

Een ras is een dier van dezelfde soort. Dieren van verschillende rassen krijgen vruchtbare nakomelingen.

Dieren van verschillende soorten kunnen soms ook nakomelingen krijgen (zoals bij het paard en de ezel). Deze nakomelingen zijn onvruchtbaar.

Lijger (vader is leeuw)

Teeuw (vader is Tijger)

Contstante allelfrequenties

• De genenpool is de verzameling van alle allelen in een populatie. Hoe groter de genenpool, hoe meer genetische variatie.

• Hoe vaak een allel voorkomt, heet de allelfrequentie. Hoe hoger de allelfrequentie, hoe groter de kans dat dat allel doorgegeven wordt. Dit klopt alleen als er geen selectiedruk is.
  

• De allelfrequentie blijft dan door de generaties constant.

https:

Maak opdracht 44 t/m 49

Wel selectiedruk, veranderende allelfrequenties

Onder invloed van natuurlijke selectie (selectiedruk) kunnen verschillende allelen van een gen leiden tot verschillen in overlevingskans voor het individu...

   

Voorbeeld: sikkelcelanemie-allel en malaria.

Seksuele selectie

Wanneer eigenschappen van seksuele partners de voortplantingskans beïnvloeden. Maar ze vergroten niet altijd de overlevingskans.

Enkele voorbeelden...

https:

Micro-, macro- en co-evolutie

• Micro-evolutie: verandering van allelfrequenties in een populatie (vb. Berkenspanner in Engeland)
• Macro-evolutie: ontstaan van nieuwe soorten
• Co-evolutie: een evoluerende soort beïnvloedt de evolutie van een andere soort
  

Genetic drift

• Inteelt: Als de parende individuen beide een recessief gemuteerd gen van de voorouders hebben gekregen, kan dit gen bij de nakomelingen tot uiting komen (Aa x Aa --> aa)

• Het verschijnsel dat in KLEINE populaties door toeval grote verschuivingen in allelfrequenties kunnen optreden

Bijvoorbeeld: bottleneck effect/flessenhalseffect (calamiteit) of stichtereffect/foundereffect (vestiging)

Genetische variatie krijg je dus door: mutaties, selectiedruk, genetic drift en migratie

Foundereffect

Genetic drift doordat een klein deel van een populatie zich vestigt in een nieuw gebied

Maak nu de laatste opdrachten 50 t/m 61

Neem ook de Context 'Evolutie van de mens in de moderne tijd ' door en maak opdracht 62 t/m 66

Check je leerdoelen met de flitskaarten en Test Jezelf en vink alles af in Magister.learn

En nog even de gehele video over dit onderwerp met allerlei voorbeelden van Ruud Lekkerkerk

Extra uitlegvideo over

Wat is evolutie?