2.2 Communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.2 Communisme

Lesdoelen (vorige les)

Aan het einde van de les kan je:

- uitleggen wat een totalitair regime is.

- beschrijven wat fascisme is.

- uitleggen hoe Mussolini opkwam in Italië.

Lesdoelen deze les

Je kan:

• uitleggen wat communisme is
• Uitleggen wat collectivisatie is en hoe dit in de praktijk werd opgelegd.
• Enkele kenmerken van het stalinisme noemen met voorbeelden.

Wat is communisme en wat is kapitalisme?

Een communistische samenleving

• bedacht door Karl Marx  (en Friedrich Engels) 1848
  
• Door privébezit verschillen in de samenleving. 

Kenmerken communisme:

• Geen kapitalisme
• Klasseloos = iedereen is gelijk
• Alles in het land is van iedereen.
• Alle bedrijven, grond en kapitaal zijn van de staat

Begrippen:

• Communisme
• Kapitalisme

Communisme vs. Kapitalisme

Communisme vs. Kapitalisme

	Economie	Politiek	Cultuur
Verenigde Staten	1. Vrije markt (kapitalisme) 2. Fabrieken bepalen wat ze produceren. 3. Verschil tussen arm en rijk.	1. Democratie 2. Volk mocht openlijk kritiek hebben.	1. Groot verschil tussen arm en rijk. 2. Kunst was vrij
Sovjet-Unie	1. Planeconomie 2. Regering bepaalde de inkomsten. 3. weinig verschil tussen arm en rijk	1. Eén leider ( Dictator ) 2. Geen kritiek hebben op leider	1. Cultuur in het teken van het communisme

Lenin en Stalin

Het communisme in de SU

Sovjetunie: 1922-1991

1917-1924

Revolutie:

• Vladimir Lenin komt aan de macht

• Rusland wordt communistisch na een burgeroorlog

Communisme

Tegen de kerk, de adel, de tsaar en tegen de rijke burgers. Opkomen voor de arme arbeiders en boeren. 

Kenmerken communisme:

1. Geen privébezit
2. Planeconomie: overheid bepaalt de productie
   
3. Klasseloos: iedereen is gelijk
4. Dictatuur: een leider, een partij
5. Arbeiders en boeren / zie vlag

1924-1953

• Lenin sterft en Stalin (man van staal) volgt hem op. 

Stalin:

1.  Planeconomie - industrialisatie
2.  Collectivisatie
3.  Totalitaire staat.  

Stalin (R. 1924-1953)

Wil van de SU een industriële supermacht maken

planeconomie   (5 jarenplannen)

• industrie
• collectivisatie

+

Totalitair

1. planeconomie industrie

1. Planeconomie 

Vijfjarenplannen: vastgestelde productiequota voor de zware industrie voor de komende 5 jaar.

Vooral investeren in zware industrie--> gefinancierd door collectivisatie 

planeconomie van Stalin werkt:

• overal industrie complexen
• mijnen
• spoorlijnen
• kanalen
• miljoenen boeren worden industrie arbeider

2. planeconomie landbouw: collectivisatie

Propagandaplaat voor de collectivisatie van de landbouw

2) Collectivisatie van Stalin

• Collectivisatie =
• samenvoegen van boerderijen in staatslandbouwbedrijven (kolchozen)
• zelfstandige boeren werden

gedwongen te werken op collectieve boerderijen --> landbezit bestond niet meer.

De collectivisatie moest zorgen voor 

• een hogere opbrengst
• de financiering van de industrie.

Maar:

Maar dat viel tegen en er ontstonden hongersnoden.

Veel protest: boeren slachtten hun vee uit protest 

Boeren die dit niet wilden werden gezien als vijanden van het communisme --> vermoord

Verzet tegen de collectivisatie

Overleven was zowel een morele als een fysieke strijd. Een vrouwelijke dokter schreef aan een vriend in juni 1933 dat ze nog niet een kannibaal was, maar dat het "niet zeker was dat ze er niet een zou zijn tegen de tijd dat haar brief zou aankomen." 

De goede mensen stierven als eerste. Degenen die weigerden te stelen of de prostitutie in te gaan gingen dood. Degenen die voedsel gaven aan anderen stierven. Degenen die weigerden lijken te eten gingen dood. Degenen die weigerden hun medemens te doden, stierven. Ouders die niet aan kannibalisme deden stierven voordat hun kinderen stierven.[7]

3. Totalitair

Stalinisme

Stalin was een meedogenloze man en voerde een politiek die de Grote Terreur werd genoemd.

• Gebruik van propaganda en censuur
  
• Gebruik van een geheime politie om tegenstanders te laten verdwijnen
  
• Gebruik van strafkampen: goelags
  
• De Sovjet-Unie was nu een totalitaire staat: de staat beheerste het leven van de burgers volledig. 

Maar: persoonsverheerlijking en indoctrinatie

even kijken:

Wat had Pavliks vader gedaan? Waarom mocht dat niet?

Wat is collectivisatie?

Kolchoze:

collectieve boerderij. Alle boeren werkten samen op een groot stuk land. De oogst ging naar de staat. 

Waarom verraade Pavlik zijn vader?

Waarom maakte de regering een held van Pavlik?

Aan de slag:

Stalin ontwikkelde de Sovjeteconomie met een ............................................. Alle boeren moesten samenwerken in een ........................ . Het doel van deze ................................ was een grotere landbouwproductie. Die was nodig doordat de stadsbevolking groeide door de .............................................. Het verzet van boeren leidde tot de dood van miljoenen onderdanen door ................... en .......................................... Onder Stalin werd de SU een totalitaire ................................... Hij liet miljoenen onderdanen deporteren naar .......................... Het ........................... was een variant van het communisme met extreme ....................................... en extreme ..................................................... van een politiek leider.

collectivisatie

goelags

dictatuur

hongersnood

industrialisatie

kolchoz

onderdrukking

persoonsverheerlijking

planeconomie

Stalinisme

terreur

Welke eigenschappen passen bij de Sovjet-Unie tijdens Stalin?

Sovjet-Unie tijdens Stalin.

Er is eerlijke rechtspraak.

Er is terreur.

Er zijn verkiezingen.

Er is persoonsverheerlijking: de leider(s) van het land worden afgebeeld als helden, of als heiligen.

Er is regelmatig oorlog.

Er wordt veel propaganda gemaakt voor de ideeën van de partij die het land beheerst.

Inwoners van een land worden overal beïnvloed: op school, op straat, op het werk.

Het verhaal over Pavlik laat een aantal kenmerken van een totalitaire samenleving zien. Noem twee kenmerken van een totalitaire samenleving die in de bron te herkennen zijn.

De tekenaar gebruikt symbolen om duidelijk te maken dat de communisten bepaalde groepen uit de oude maatschappij hebben uitgeschakeld. Noem één groep die volgens de tekenaar door de communisten werd uitgeschakeld en hoe die wordt afgebeeld.

Welk kenmerk van Stalinisme herken je in de bron hiernaast?

1. Censuur
2. Persoonsverheerlijking
3. Propaganda
4. Showprocessen

Welk kenmerk van Stalinisme herken je in de bron hiernaast?

1. Censuur
2. Persoonsverheerlijking
3. Propaganda
4. Showprocessen