Thema 3 Gaswisseling en uitscheiding B1 Gaswisseling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 3 Gaswisseling en uitscheiding

B1 

Ademhalingsstelsel

Leerdoelen B1

• Je kunt van delen van het ademhalingsstelsel de functies en kenmerken noemen
• Je kunt beschrijven hoe zuurstof en koolstofdioxide door bloed worden getransporteerd
• Je kunt bij insecten en vissen beschrijven hoe gaswisseling plaatsvindt en hoe zuurstof naar de cellen wordt getransporteerd

Anatomie hoofd-hals

Waarom is neusademhaling gezonder?

4/5 redenen

Functies slijmvlies (keel en neus)

1. De ingeademde lucht wordt schoner, doordat stofjes en bacteriën in het slijm plakken.
   Dit slikt je uiteindelijk door. 
   
2. De ingeademde lucht wordt opgewarmd. 
3. De ingeademde lucht wordt vochtig.

Strottenhoofd en borstholte

Longblaasje met longhaarvat

Partiële druk - de druk uitgeoefend door een bepaald gas in een mengsel van gassen

Luchtdruk zeeniveau: 101,3 kPa

Aandeel O2 in luchtdruk (pO2): 21,2 kPa

Wet van Fick

De wet van Fick (andere formulering)

Transport zuurstof

• Hemaglobine: vier heemgroepen met ijzeratoom
• Als zuurstof bindt aan ijzer vormt het oxyhemoglobine
• Hb + O2 ↔ HbO2
• Hoge zuurstofspanning: bindt zuurstof (reactie naar rechts)
• Lage zuurstofspanning: zuurstof laat los (reactie naar links)

Transport van zuurstof

Hoeveel O2 vrijkomt hangt af van zuurstofspanning: bij longen hoge zuurstofspanning dus veel O2 gebonden aan Hb. In actieve weefsels lagere zuurstofspanning: zuurstof komt los van Hb

Hoeveelheid vrijgekomen O2

Invloed factoren op evenwicht:

Hb+O2 <-->HbO2

• Actief weefsel lagere pO2, dus minder zuurstofverzadiging Hb
• Actief weefsel hogere pCO2, lagere pH, meer zuurstof-moleculen komen vrij (=Bohr-effect)
• Hoge temperatuur zorgt ervoor dat er meer zuurstof vrijkomt uit oxyhemoglobine 

Actief weefsel: O2 komt vrij van Hb. CO2 hoog --> pH laag --> Bohr effect --> extra O2 vrij

BiNaS

Tabel 83D

Verzadigingskromme

Invloed van T

Invloed van pCO2

Invloed van pH

Myoglobine

Transport van koolstofdioxide

Ademprikkel!

Transport CO2

• Deel als CO2 door bloedplasma vervoerd
• Deel CO2 gebonden aan hemoglobine
• Grootste deel bindt met water tot H2CO3, valt uiteen tot HCO3- (ook door koolzuuranhydrase) en diffundeert naar bloedplasma. Ladingsverschil rode bloedcellen (want HCO3- eruit) opgelost door uitwisselen tegen Cl-, vrijgekomen H+ gebonden aan hemoglobine, O2 komt vrij

Transport CO2

• Longhaarvaten opgeloste CO2 vanuit bloedplasma naar alveolaire vocht
• Hemoglobine gebonden CO2 en H+ komt vrij
• HCO3- vanuit bloedplasma naar rode bloedcellen, vormt H2CO3 met H+ , wordt door koolzuuranhydrase meteen gesplitst in CO2 en H20

BiNaS 83E

Weefsel: pCO2 hoog / pH laag ---> CO2 verdringt O2 van HbO2 --> O2 afgegeven aan weefsel

Longen: pO2 hoog --> O2 verdringt H+ van HHb --> HbO2

ademhaling bij andere organismen

TEGENSTROOMPRINCIPE

www.bioplek.org

https:

Leerdoelen B1

• Je kunt van delen van het ademhalingsstelsel de functies en kenmerken noemen
• Je kunt beschrijven hoe zuurstof en koolstofdioxide door bloed worden getransporteerd
• Je kunt bij insecten en vissen beschrijven hoe gaswisseling plaatsvindt en hoe zuurstof naar de cellen wordt getransporteerd

Aan de slag

Maken BS1 opdr. 1 t/m 13 

Maken begrippenlijst

https:

0

https:

0

https:

Maak opdracht 1 t/m 5

0

Via welke stof kunnen zuurstofmoleculen diffunderen naar de cellen?

1. Bloedplasma
2. Weefselvloeistof
3. Lymfe

Maak opdracht 6 t/m 9

Op de volgende bladzijde een opgave over het Bohr-effect.

Lever deze opdracht in voor je examendossier

Maak opdracht 10

0

Maak opdracht 11 t/m 13

Klaar?

Neem de Samenhang  'Van kwaad tot erger' door 

en 

maak opdracht 14