hv1n 13/12

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom hv1n!

Telefoon in de telefoontas? Ga lekker zitten.

Vijf minuten om de presentatie voor te bereiden en naar mij te mailen. 

Jullie presenteren vandaag..

1 = persoonsvorm

2 = onderwerp 

3 = werkwoordelijk gezegde

4 = lijdend voorwerp

5 = meewerkend  voorwerp 

6 = bijwoordelijke bepaling

Als het goed is ken je nu...

• zinsdelen
• persoonsvorm
• onderwerp 
• werkwoordelijk gezegde
• lijdend voorwerp
• meewerkend voorwerp
• bijwoordelijke bepaling

Wat heb je geleerd?

Je weet nu alles over grammatica zinsdelen:

• de persoonsvorm
  geeft het getal aan en de tijd. -> Tijdproef, getalproef, zin vragend maken. 
• het onderwerp
  wie/ wat iets doet in de zin. Kan één woord zijn of meerdere woorden. 
• het werkwoordelijk gezegde 
  = ALLE werkwoorden in een zin en zegt wat het ONDERWERP doet.

Wat heb je geleerd?

• het lijdend voorwerp
  = Wat/Wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?
  Begint NOOIT met een voorzetsel.
• het meewerkend voorwerp
  = Aan/ Voor wie/ wat + gezegde + ow + lv 
  Niet elke zin heeft een meewerkend voorwerp
• de bijwoordelijke bepaling
  reden, plaats, tijd of oorzaak. = prullenbak. 

Zijn er nog vragen?

• Kun je elk zinsdeel herkennen en benoemen? 
• Weet je van elk zinsdeel hoe je het kunt vinden in een zin?  

Ik heb appels geplukt voor Sara op zondag

pv =

wg = 

ow =

lv = 

mw =

bwb = 

En dan nog even over zinsdelen..

Er zijn twee manieren om te zien welke woorden samen een zinsdeel vormen.

• Probeer welke woorden je samen voor de persoonsvorm kunt zetten. Die woorden zijn samen een zinsdeel.
• Kijk welke woorden altijd in dezelfde volgorde naast elkaar blijven staan als je de zin verandert. Die woorden zijn samen een zinsdeel.

– Heb / ik / vorig jaar / voor mijn vrienden / een damtoernooi / georganiseerd?

– Voor mijn vrienden / heb / ik / vorig jaar / een damtoernooi / georganiseerd.

Let op: de werkwoorden heb en georganiseerd staan niet bij elkaar, maar ze vormen wel samen één zinsdeel.

Vorig jaar heb ik voor mijn vrienden een damtoernooi georganiseerd.

• Vorig jaar / heb / ik / voor mijn vrienden / een damtoernooi / georganiseerd.
• Ik / heb / vorig jaar / een damtoernooi / voor mijn vrienden / georganiseerd.
  
• Heb / ik / vorig jaar / voor mijn vrienden / een damtoernooi / georganiseerd?
  
• Voor mijn vrienden / heb / ik / vorig jaar / een damtoernooi / georganiseerd.
  
  

Let op: de werkwoorden heb en georganiseerd staan niet bij elkaar, maar ze vormen wel samen één zinsdeel.

Sommige ouders kopen in de dierenwinkel een huisdier voor hun kind.

1. onderwerp
2. werkwoordelijk gezegde
3. bijwoordelijke bepaling
4. meewerkend voorwerp

Op het eerste schoolfeest gaf Anita Karel een kus.

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. bijwoordelijke bepaling
4. werkwoordelijk gezegde

Binnen twee weken moesten de vandalen de boete betalen.

1. onderwerp
2. werkwoordelijk gezegde
3. lijdend voorwerp
4. meewerkend voorwerp

Jaarlijks doet Georgios mee aan het schaaktoernooi voor scholieren.

1. onderwerp
2. werkwoordelijk gezegde
3. meewerkend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Binnenkort zal de gemeente het stadspark grondig gaan vernieuwen.

1. onderwerp
2. werkwoordelijk gezegde
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Binnenkort zal de gemeente het stadspark grondig gaan vernieuwen.

1. onderwerp
2. lijdend voorwerp
3. meewerkend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

De docent sprak de klas vermanend toe.

1. onderwerp
2. lijdend voorwerp
3. meewerkend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

De docenten hebben voor hun jarige collega het lokaal met vlaggetjes versierd.

1. onderwerp
2. lijdend voorwerp
3. meewerkend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Bij de Koninklijke landmacht worden veel vacatures aangeboden.

1. onderwerp
2. werkwoordelijk gezegde
3. lijdend voorwerp
4. meewerkend voorwerp