3.5: Het parlement controleert

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3,4

Maatschappijleer

H3: Politiek

Wat gaan we vandaag doen?

Beginnen met; het journaal! Vergeet niet je formulier in te vullen :) 

Verder met hoofdstuk 3: Politiek

Wat gaan we vandaag doen? 

• Herhalen: Waar hebben we het vorige les over gehad?
• Samen maken opdrachten van H3.4
• Informatie: hoofdstuk 3.5: Het parlement controleerd
• Zelfstandig werken: Opdr. .... 
• Volgende les: nakijken werk, door met hoofdstuk

Terugblik op vorige les

H1: Wat is politiek?

Politiek - Politici - Ambtenaren - Overheid - Algemeen belang - Democratie - Referendum -  Volksvertegenwoordigers - 

H2: Partijen

Kiesrecht - Links - Midden - Rechts - verkiezingen - compromissen

H3: Stromingen

Politieke stroming - Liberalisme - Sociaal Democraten - Christen Democraten - 'One-Issue' partij - populisme 

H4: De Regering

Regering - Kabinet - Regeerakkoord - Koning - Staatshoofd - Rijksbegroting - Prinsjesdag - Troonrede 

Het parlement

Het parlement bestaat uit twee Kamers. 

Tweede Kamer

Heeft 150 leden en behandelt alle wetsvoorstellen (maken, aanpassen, stemmen).

Eerste Kamer

Heeft 75 leden, geen full-time baan, mogen alleen stemmen over een voorstel.

Het parlement

De 2 taken van het parlement 

1. Medewetgever
2. Controleren van het kabinet

Rechten van het parlement 

(mede)wetgevende taak

• recht van initiatief (wetsvoorstel schrijven alleen Tweede Kamer)
• recht van amendement  (wetsvoorstel wijzigen alleen Tweede Kamer)
• goed- of afkeuren wetsvoorstellen
• budget-begrotingsrecht (voorstel wijzigen, goed of afkeuren)

Controlerende taak

• vragenrecht 
• recht op motie (wantrouwen) 
• ministers en staatssecretarissen in debat ter verantwoording roepen 
• recht op enquête of parlementair onderzoek 
• budget- of begrotingsrecht (controleren waar geld aan wordt uitgegeven) 

(mede)wetgevende taak

Controlerende taak

Wetgevende taak

Het maken van een wet

1. Er is een maatschappelijk probleem. -- Wat is dat?
2. Een minister of Tweede kamerlid maakt een voorstel.
3. De Tweede Kamer bespreekt het wetsvoorstel. 
4. Tweede Kamerleden stellen een wijziging voor.
5. De Tweede Kamer stemt over de wijzigingen en het definitieve wetsvoorstel. 
6. De Eerste Kamer stemt over het wetsvoorstel. Zij mogen geen aanpassingen meer doen. 
7. De Koning en de verantwoordelijke minister ondertekenen het wetsvoorstel. 
8. Op officelebekendmakingen.nl wordt de wet gepubliceerd. Hiermee is de wet van kracht. 

Beide kamers mogen stemmen over ieder wetsvoorstel dat wordt gemaakt, zij kunnen een wetsvoorstel aannemen of afwijzen

Het stemrecht

Tweede Kamerleden mogen zelf wetsvoorstellen indienen. 

Let op: dit doen ze niet zo vaak, er is veel kennis nodig voor het maken van een wetsvoorstel en... het is gigantisch veel werk! Ministers hebben ambtenaren of secretarissen, TK-leden niet! 

Recht van Initiatief

Tweede Kamerleden mogen wetsvoorstellen veranderen (wetswijziging). Stemt de meerderheid van de kamer hier mee in? Dan MOET de minister zich hier aan houden en de wet veranderen. 

Wil hij dat niet? Dan moet de wet ingetrokken worden of ontslag nemen. 

Recht van Amendement

Controlerende taak

Vragenrecht: ieder Kamerlid mag aan de minister of staatsecretaris mondelinge of schriftelijke vragen stellen. De M&S is verplicht om deze vragen binnen 3 weken te beantwoorden. 

Budgetrecht: de Eerste en de Tweede Kamer hebben het recht om de jaarlijkse begroting van de minister wel of niet goed te keuren. 

Parlementaire enquête (recht van onderzoek): als in de Tweede Kamer vindt dat een bepaalde zaak tot op de bodem uitgezocht moet worden, kunnen ze daar een onderzoek naar doen. Betrokkenen worden onder ede verhoord en zijn strafbaar als blijkt dat ze liegen.

Recht van interpellatie: interpelleren betekend een minister ter verantwoording roepen. De Minister (of S) moet dan naar de Tweede Kamer komen om uitleg te geven over het beleid. 

Recht van motie: Het parlement kan hiermee aangeven een minister 'af te keuren' of te 'wantrouwen'. Als de meerderheid zo'n motie steunt moet de minister weg.

2. Recht van motie

Het parlement kan hiermee aangeven een minister 'af te keuren' of te 'wantrouwen'. Als de meerderheid zo'n motie steunt moet de minister weg.

De partijen die samen de regering vormen noem je de coalitie. 

De regeringspartijen hebben samen 

meestal de meeste zetels.

De andere partijen noem je de oppositie.

Coalitie en Oppositie