Thema 3 Genetica les 8 gekoppelde overerving

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Basisstof 6

Gekoppelde genen

letale factoren

Vandaag

opdracht 59 en 61 - bespreken?

De overerving van witte ogen is recessief en x-chromosomaal bij fruitvliegjes. Hoe groot is de kans op een wit ogige nakomeling bij de volgende kruising:
Wit ogig vrouwtje x roodogig mannetje.

Letale allelen

Bij twee dominante allelen sterfte in een vroeg embryonaal stadium. 

Bijv. bij manx katten wordt het ontbreken van de staart veroorzaakt door een dominant allel, wat letaal is als er twee van aanwezig zijn.

Kuifkanaries

Bij kanaries is het gen voor een kuif (K) dominant over het gen voor het ontbreken van een kuif (k). Het gen K bevat een letale factor, d.w.z. kanaries met het genotype KK sterven in een vroeg embryonaal stadium.

Twee kuifkanaries paren met elkaar. Welke fenotypen verwacht je in de F1 en in welke verhouding?

Fenotypen F1

67% kuifkanaries (Kk)

33% kanaries zonder kuif (kk)

Letale factor: homozygoot recessieve fenotype dodelijk.

Ook bij intermediaire fenotypes. 

Dihybride kruisingen

Een kruising met twee genen. 

Wanneer genen op twee verschillende chromosomen liggen

Wanneer genen op hetzelfde chromosoom liggen. 

Gekoppelde overerving

Gen A en b liggen op hetzelfde chromosoom. En gaan dus in meiose naar dezelfde cel. 

Gen a en B liggen op hetzelfde chromosoom. Dus gaan in de meiose ook naar dezelfde cel. 

Alle nakomelingen

 in de F1 zijn:        

Verhouding F1

Uitwerking

Huiswerk

Lees basisstof 6

Maak opdracht 70 en 71

Multiple allelen

Soms zijn er meerdere dominante allelen en één recessieve. Bij bloed is : I^A  I^B en i.  I^A en I^B zijn onvolledig dominant, i is recessief. 

Dit noemen we multiple allelen. 

Een mens heeft nog wel maar 2 van deze allelen bij zich (blijft in een paar voorkomen) maar er zijn meerdere mogelijkheden. 

Bloedgroepen zeggen welke antigenen je bloedcellen hebben.

Het genotype bij bloedgroepen. 
'I' met een toevoeging. 
Overerving met Multiple Allelen.

Wat kan het genotype van iemand met bloedgroep A zijn?

1. IA IA
2. Ia i
3. IA IA en i i
4. IA IB en IA IA

Welke genotypen hebben de kinderen van een man met bloedgroep O en een vrouw met bloedgroep AB.

Een man met bloedroep A en een vrouw met bloedgroep A krijgen een kind. Welke bloedgroepen kan het kind hebben?

1. A
2. B
3. AB
4. O

Sommige planten zijn niet in staat bladgroen te vormen. Dit zogenaamde albinisme berust op de aanwezigheid van een recessief allel. Albino planten zijn niet levensvatbaar, albinisme is dus een letale eigenschap. Bij een tabaksplant die heterozygoot is treedt zelfbestuiving op. Er ontstaan 600 zaden. Na kieming ontstaan hieruit planten.
Hoeveel planten zullen na verwachting niet levensvatbaar zijn?

1. 0
2. 150
3. 300
4. 600

Hoe noem je het als een allel dat homozygoot voorkomt geen levensvatbaar individu oplevert?

1. gekoppelde overerving
2. draagster
3. letale factor
4. multipele allelen