afweersysteem SE

• anatomie
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie

Het afweersysteem

leerdoelen

na deze les weet de student 

- op welke 3 manieren ons lichaam zichzelf beschermd

- wat directe afweer is en welke kenmerken deze afweer heeft.

- wat het verschil is tussen specifieke en a- specifieke afweer.

- kun je uitleggen wat antigenen,  antistoffen en immuniteit is en hoe dit proces in zijn werk gaat.

- wat de rol is van de lymfe, de milt en het rode beenmerg in afweer.

Wat weet je over de afweer?

Hoe beschermt ons lichaam zichzelf

1. buitenkant van het lichaam (externe verdediging). De huid  en slijmvliezen vormen barrière voor ziektekiemen
2. binnenkant van het lichaam (interne verdediging). Het            maagsap dood bacteriën die je met het voedsel binnenkrijgt.
3. afweersysteem. Dit komt in actie als ziektekiemen toch het lichaamsweefsel binnendringen
   

• 1e: huid en slijmvliezen
• 2e: aangeboren afweer
• 3e: verworven afweer

Hoe beschermt je lichaam zichzelf

1. Bescherming met de huid:

• De huid is ondoordringbaar voor bacteriën
  
• Op de huid ligt een laagje talg. Talg remt bacteriegroei
  

Hoe beschermt je lichaam zichzelf

2. Bescherming met de speeksel:

Speeksel remt bacteriegroei

3. Bescherming met maagsap:

Maagsap is erg zuur en doodt bacteriën

Hoe beschermt je lichaam zichzelf

4. Bescherming met de witte bloedcellen

Witte bloedcellen kunnen ziekteverwekkers doden die in het lichaam (in het bloed) zijn gekomen.

Dit doen ze op 2 manieren:

1  Door directe afweer

2  Door antistoffen te maken

directe afweer -->

antistoffen

Noem de vijf ontstekeingsreacties bij directe afweer

antistoffen en antigenen

antistoffen = afweerstoffen

antigenen = eiwitten aan de buitenkant van de cellen. 

                           Je lichaam herkent lichaamsvreemde stoffen aan

                            de antigenen

immuun = Je hebt al antistoffen tegen die ziekte dus je kunt die ziekte niet krijgen.

Je ziet hier Fagocytose. Op welke andere manier worden ziekteverwekkers gedood?

1. Witte bloedcellen maken antigenen
2. Witte bloedcellen maken antistoffen
3. Antigenen maken Antigenen
4. Antigenen maken antistoffen

Fagocytose. De vernietiging van ziekteverwekkers of andere schadelijke stoffen die het lichaam zijn binnen gekomen door middel van insluiting.

Specifieke afweer

Antistoffen en Antilichamen

antistoffen

de witte bloedcel die antistoffen aanmaakt kan maar 1 type antistof aanmaken dat speciaal is voor 1 type antigenen ----->

dus hij kan maar 1 type ziekteverwerker doden.

B lymfocyte worden in beenmerg gemaakt

De tweede linie

Gaat aan het werk als pathogeen de huid en slijmvliezen is gepasseerd.

 Immuunreactie kent 4 stappen:

1. waar en wat is de aanvaller (opsporing en indicatie)

2. vertel elkaar dat er een aanvaller is (communicatie)

3. organiseer de verdediging (coördinatie) 

4. vernietiging of onderdrukking

Soms lukt definitieve uitschakeling niet. Bij tuberculose, malaria en herpes is beperken van de schade en tegengaan van verspreiding het hoogst haalbare en dan zijn medicijnen nodig

Wat is een pathogeen

stof die de ziekte veroorzaakt

Indirect afweer

Bij deze afweer zijn lymfocyten betrokken. Zij maken antistoffen tegen een bepaalde ziekteverwekker.

Dit duurt een paar dagen, dan zijn antistoffen ook  in het bloed zichtbaar.

Directe en indirecte afweer ondersteunen en versterken elkaar.

Hierdoor optimale weerstand afweer en immuniteit.

lymfocyten zijn witte bloedcellen die in Beenmerg en Thymus gevormd 

AFWEER

Lymfeknopen:

• opslag lymfocyten
• Pakken schadelijke stoffen aan
• Geven vocht terug aan de weefsels

BELANGRIJKE LYMFEKNOPEN

• Milt, is een belangrijk orgaan van het afweersysteem, kunnen witte bloedcellen ontstaan

• Amandelen

Wat zijn lymfocyten?

1. Rode bloedcellen die zorgen voor gastransport
2. Witte bloedcellen die antistoffen maken
3. Witte bloedcellen die fagocytose toepassen

een bepaald soort witte bloedcellen, afweer cel in het lichaam

Lymfocyten

Je specifieke afweer heeft verschillende witte bloedcellen. Dit zijn je lymfocyten. 

 Deze cellen zitten in je bloed en je lymfevocht. Dit laatste is een mengsel van vocht en afvalstoffen uit je lichaam. 

Als je een infectie hebt, gaan je lymfocyten naar je bloed en naar je lymfevocht

Lymfocyten

Lymfocyten zijn goed in het herkennen van lichaamsvreemde stoffen.

Twee soorten Lymfocyten:

• B-lymfocyten (worden in beenmerg gemaakt, b.v. bekken)
• T-lymfocyten (worden in thymus gemaakt, zit rondom luchtpijp)

B-cellen

• De B-cellen produceren antistoffen tegen pathogenen die zich bevinden in de bloedbaan, in het weefselvloeistof of het lymfevloeistof. 
• Het  afweersysteem komt in actie tegen vrij rond "zwemmende" pathogenen

Tymosine is nodig bij het eerste contact van het lichaam met een antigeen om de T-cel-respons op gang te brengen. In de eerste levensjaren komt de mens in contact met bijna alle antigenen voor de T-cel. Later wordt het aantal nieuwe contacten steeds kleiner, waardoor de thymus minder te doen heeft.

T-cellen

De T-cellen, of T-lymfocyten bestrijden pathogenen die zich "verstoppen" in de cellen van de pathogeen, en dus onbereikbaar zijn voor de antistoffen van de B-cellen

Immuniteit

Natuurlijke immuniteit: => lichaam maakt antistoffen en valt de ziekteverwekker aan.

Kunstmatig immuniteit: twee manieren

1 antistoffen van buiten af (= serum)

2 vaccinatie (verzwakte ziekteverwekker injecteren)

Natuurlijke immuniteit

Je wordt eerst ziek voordat het immuunsysteem antistoffen kan maken. De tweede keer weet het lichaam al hoe de antistoffen gemaakt moeten worden. Je bent dan immuun!

Immuniteit

Actieve immuniteit: => lichaam maakt antistoffen en valt de ziekteverwekker aan.

Twee manieren: 1 vaccinatie

                                  2 ziek + beter worden 

Passieve immuniteit: => lichaam maakt

de antistoffen NIET zelf, maar krijgt ze

ingespoten!

Passieve of actieve immuniteit?

kunstmatig actief

Er wordt een vaccin ingespoten

Vaccin = vloeistof met zwakke/dode 

                   ziekteverwekkers

Het lichaam denkt dat er ziekteverwekkers

in het lichaam zijn en gaat antistoffen

maken. 

Je wordt niet ziek, maar wel immuun.

kunstmatig passief

toedienen van serum (antistoffen) van iemand die ziekte heeft doorgemaakt. gebeurt bij onmiddellijke

besmetting.  bv tetanus

Serum  => Je krijgt antistoffen ingespoten

                => Je maakt ze niet zelf

                => Je wordt beter

                => Je kunt de ziekte opnieuw krijgen

Als een arts vermoedt dat een allergie veroorzaakt wordt door stoffen uit kippeneieren, kan hij onder andere een bloedonderzoek laten uitvoeren. Bloed van de patiënt wordt dan gemengd met eiwitten uit eieren. Als bepaalde stoffen in het bloed zich binden aan deze eiwitten, is dit een aanwijzing dat er sprake is van ei-allergie.
Hoe heten de stoffen in het bloed die zich kunnen binden aan de eiwitten uit de eieren?

1. antigenen
2. antistoffen
3. histamines
4. eiwitten

Wat is een antigen?

1. Een eiwit dat het lichaam gebruikt voor bescherming tegen ziekteverwekkers
2. een lichaamsvreemd molecuul dat een afweereactie oproept
3. Een binnengedrongen bacterie of virus
4. een lichaamscel die wordt aangevallen door een binnegedrongen micro-organisme

Wat wordt er ingespoten als iemand wordt gevaccineerd?

10

1. Antistoffen
2. Antigenen
3. Antistoffen en antigenen
4. Antibiotica

Actieve immuniteit

Passieve immuniteit

zelf antistoffen maken

antistoffen ingespoten krijgen

Vaccin

Serum

Tijdelijk immuun

Blijvend immuun

Ziekten voorkomen

Beter worden