3M-thema8-gedrag-BS5-taakverdeling binnen groepen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Leerdoelen 8.5. Taakverdeling bij groepen

Je kunt de functie van taakverdeling binnen een groep soortgenoten beschrijven en verschillende typen taakverdeling onderscheiden.

Rangorde

Rangorde komt voor bij sociale organismen.
Rangorde: De plaats van een dier in een groep
Taakverdeling: In een groep dieren vertonen niet alle dieren hetzelfde gedrag.

Dominant dier = de baas van die groep

Onderdanig dier = niet de baas in die groep

Er is een verdeling over alle dieren, waarbij er één het allerdominanst is, en één het aller onderdanigst

Soorten sociaal gedrag:

-Territoriumgedrag 

[je eigen gebied verdedigen]

-Dreiggedrag

[Vaak kenmerken van vlucht & aanvalgedrag]

-Paringsgedrag

[balts die organismen uitvoeren bij voortplanting]

-Broedzorg

[ouders die voor kinderen zorgen]

-Rangorde

[meest dominante individu staat bovenaan de pikorde]

-Imponeer & verzoeningsgedrag

[gedrag in groepen om hogere rangorde te krijgen]

Leg uit wat je aan de lichaamshouding van de hond kunt zien als deze onderdanig gedrag vertoont. Je mag voorbeelden noemen.

Rangorde                                     

dominant

onderdanig

De baas in de groep

Het dominante dier is de baas over de onderdanige dieren
in de groep.

Rangorde: een groep met dominante en onderdanige dieren,
waar iedereen zijn plek kent.

Een rangorde brengt rust in de groep, de regels zijn duidelijk. 

Bij hennen heet de rangorde: pikorde.

Dominant

Dominant

Onderdanig gedrag

Rangorde in groepen

Dominant

Pikorde

Imponeergedrag

Wie is de baas in een groep?

• Als er in een groep dominante en onderdanige dieren zijn en elk dier zijn plaats kent, dan heet dat rangorde.

• Kippen hebben ook een duidelijke rangorde, de zogenaamde pikorde.

Rangorde bij wolven

Rangorde bij kippen

Rangorde bij kippen

We noemen dit ook wel de pikorde.

De dominante kip pikt de andere kippen.

De kip die onderaan de pikorde staat  zal door veel andere kippen gepikt worden.

De pikorde in een groep kippen

Welke kip is dominant in dit plaatje? Leg uit hoe je dit ziet.

Welke kip staat onderaan de pikorde in dit plaatje? Leg uit hoe je dit ziet.

Wat is de leider van de groep

1. Dominant
2. Onderdanig
3. Rangorde
4. De grootste

Stel, er is een rangorde binnen een groep.
Hoe zie je dat dan?

Om ruzie en verwondingen te voorkomen is er binnen groepen vaak sprake van een ... .

1. Rangorde
2. Pikorde
3. Intimideren
4. Inzicht

In een dierentuin leven vijf witte neushoorns samen in een groep, één mannetje en vier vrouwtjes. Een onderzoeker noteert regelmatig hoe vaak de dieren dreiggedrag vertonen tegen elkaar, zoals brullen, duwen en stoten met de hoorn. Uit de resultaten trekt hij conclusies over een rangorde binnen de groep. In een schema geeft hij die rangorde weer (zie de afbeelding).
Geef de naam van de neushoorn die het laagst in de rangorde staat

1. Rita
2. Klara
3. Dora
4. Arnold

Schrijf de juiste rangorde op in de volgorde van meest dominant naar minst dominant. (2015 I) Doe dit als volgt: Q-R-S-T

Bij kippen is de ene hen dominanter dan de andere hen. Hoe wordt dit verschijnsel bij kippen ook wel genoemd?

1. een rangorde
2. een taakverdeling
3. een pikorde
4. communicatie

Hoe zie je de rangorde in een groep?

Wat is NIET waar?

1. de sterkste planten zich meestal voort
2. binnen een bedrijf neemt de baas meestal de belangrijke beslissingen
3. De dominante dieren eten eerst hun buikje vol
4. Je kunt de rangorde in een groep nooit zien

Aan de slag

Lees 8.5. Taakverdeling binnen groepen (blz. 246 t/m 248)
Maak opdracht 1 t/m 8 in BVJMAX

Vul blz. 10 in van het samenvattingsboekje

Leg uit wat de volgende woorden met elkaar te maken hebben: dominant – onderdanig - rangorde
Leg ook duidelijk uit wat de woorden betekenen.

lesdoelen

Wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen van het leven in groepen?

Hoe wordt de rangorde in een groep bepaald?

Een leerling doet gedragsonderzoek bij kippen. Hij noteert gedurende 10 minuten de gedragselementen van vijf hennen P t/m T. Hij noteert de volgende resultaten.

P: loopt rond - pikt T - drinkt - pikt R - pikt voedsel - wacht

Q: loopt rond - wacht - pikt voedsel - loopt rond - wacht - drinkt - loopt rond

R: wacht - loopt rond - drinkt - pikt Q - pikt voedsel - wacht - loopt rond

S: loopt rond - pikt voedsel - pikt P - wacht - loopt rond

T: wacht - drinkt - pikt Q - wacht - loopt rond - pikt voedsel

De kippen gedragen zich afhankelijk van hun plaats in de rangorde. 

Welke kip staat bovenaan in de pikorde?

1. kip P
2. kip S
3. Kip R
4. Kip T