Les PV 11-05

• Zorg en Welzijn
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Verzorgen tijdens terminale fase 10.2

Programma van de les 

Vandaag is de les als volgt:

- Les openen

Hoe gaat het met jullie?

- Vragen?

- Toets

- Communiceren in de zorg

- Les afsluiten

Lesdoelen

Aan het einde van de les weten jullie: 

• Wat de fases zijn van de palliatieve en terminale fase; 
  
• Wat het doel van de zorg is in de verschillende fases;
  
• Welke soorten pijn er zijn;
• Wat de rouwverwerking inhoudt. 

Casus

Meneer Hondt is 75 jaar en al een paar jaar weduwnaar. Hij heeft van de huisarts gehoord dat hij niet lang meer te leven heeft. De eerste weken na het bericht is hij droevig. Hij vindt het leven nog veel te mooi om er afscheid van te nemen. Hij wil eigenlijk nog zo veel doen. Meneer Hondt voelt zich schuldig tegenover zijn jongste zoon. Hij heeft beloofd hem te helpen bij het opzetten van een eigen bedrijf, maar dat kan nu niet meer. Om het nog verwarrender te maken, voelt hij zich blij dat hij naar zijn overleden vrouw Anneke gaat. Meneer Hondt praat met Swanet, een van de verpleegkundigen, over zijn gevoelens. Zij respecteert zijn stemmingen, maar begrijpt zijn wisselende gevoelens niet altijd, zegt ze. 'Dat geeft niets,' zegt meneer. 'Ik begrijp het zelf ook niet altijd. Ik weet alleen hoe het voelt.' Op een dag ziet Swanet meneer Hondt in tranen.

Wat zouden jullie doen? 

Wat zouden jullie doen voor meneer Hondt?

In de palliatieve/terminale fase heb je 4 fasen:

1. Ziektegerichte palliatie -> ziekte gerichte symptomen staan centraal;
2. Symtoomgerichte palliatie ->  specifieke symptomen die horen bij de palliatieve/terminale fase;
3. Palliatie in de stervensfase -> symptomen die horen bij de stervingsfase;
4. Nazorg en rouw.

4 fases 

• Begeleiding rondom emoties en praktische zaken. Welke fase?
• De kwaliteit van leven bevorderen/behouden. Welke fase?
• Een rustig en goed stervensproces. Welke fase?
• Symptomen te verlichten en te voorkomen. Welke fase?
  

Doel van de 4 fases 

Wat is het verschil tussen doelgerichte palliatie en symtoomgerichte palliatie?

De zorg is in elk van de vier dimensies anders. 

Weten jullie de vier dimensies nog?

1. De lichamelijke dimensie
2. De psychische dimensie
3. De sociale dimensie
4. De spirituele dimensie

Tijdens de palliatieve en terminale fase zijn er verschillen in de aangeboden zorg. 

Zorg bij de diverse dimensies 

Bij de lichamelijke dimensie horen alle symptomen die bij de aandoening passen. 

De zorg richt zich op de kwaliteit van het leven en niet meer op genezing. 

In de palliatieve fase wordt er goed op de symptomen en de pijn gelet. 

In de terminale fase wordt er minder lichamelijke verzorging gegeven en wordt er meer gericht op comfort. 

De lichamelijke dimensie

Welke zorg verleen je wel tijdens de palliatieve fase maar niet gedurende de terminale fase?

De pijn tijdens de palliatieve en terminale fase, die de zorgvrager kan hebben is: 

1. Nociceptieve pijn 
2. Neuropathische pijn 

Nociceptieve pijn is pijn door weefselbeschadiging, bijvoorbeeld buikpijn door een tumor in de buik.

Neuropathische pijn is pijn door beschadiging aan het zenuwstelsel. Bijvoorbeeld fantoompijn na een amputatie. 

De twee soorten pijn

Koppel de soort pijn aan het juiste medicijn

Morfine 

Paracetamol 

Neuropathische pijn 

Nociceptieve pijn

Doorbraakpijn

Bij de psychische dimensie spelen loslaten en afscheid nemen een grote rol. 

De zorgvrager kan zich in diverse fasen bevinden, zelfs tot aan het overlijden. 

• Ontkenning en shock -> Niet confronteren;
• Boosheid en woede -> Grenzen stellen;
• Marchanderen/onderhandelen -> Geen valse hoop;
• Verdriet, somberheid of depressie -> Niet aan zijn lot overlaten;
• Acceptatie en aanvaarding  -> Ondersteunen en begeleiden. 

De psychische dimensie

In de sociale dimensie speelt het sociale netwerk een hele grote rol. 

De zorgvrager moet keuzes maken wie zij nog zien door hun te kort aan energie. 

Afspraken maken en gesprekken met de naasten zijn hierom heel belangrijk. 

Aanraking tijdens het stervensproces zal de zorgvrager veel energie kosten . 

De sociale dimensie

De spirituele dimensie is verbonden met de andere dimensies. 

Door goed te luisteren kan de zorgvrager geholpen worden. Hij moet zich kunnen uiten. Eerlijkheid, transparantie en echtheid zijn heel belangrijk. 

Religie kan voor sommige zorgvragers belangrijk zijn. Geef bijvoorbeeld aandacht aan religieuze feestdagen en vraag hulp aan een geestelijke verzorger. 

De spirituele dimensie

Wat kun je doen bij spirituele zorg?

1. Luisteren naar de wensen
2. Het bed verschonen
3. Medicatie geven
4. Feestdagen vieren

Ondersteuning en begeleiding bieden aan de naasten is enorm belangrijk. Luisteren is enorm belangrijk. 

Na het overlijden van de zorgvrager is rouwverwerking belangrijk. Soms kan dit proces niet goed lopen en heet dan gestoorde rouw. 

• Traumatische rouw -> veel angst en paniek;
• Somatische rouw -> lichamelijke klachten;
• Systeemgeblokkeerde rouw -> verdriet niet laten zien.

Het sociaal netwerk

Hoe lang duurt het proces van rouw voordat het volledig is afgesloten?

Wat te doen bij gestoorde rouw?

Verwerking

Schrijf in tweetallen per dimensie op welke zorg jullie zouden verlenen aan een zorgvrager en waarom jullie deze zorg zouden verlenen. Schrijf ook eventueel andere dingen op waar rekening mee gehouden zou moeten worden

Einde van de les

Hebben jullie nog vragen?