Verrijkte les Bosch

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welke vernieuwing brachten de Vlaamse Primitieven

1. Ze schilderden voornamelijk met ei-tempera
2. de eersten die olieverf op doek schilderden
3. schilders die religieuze schilderijen schilderden met bladgoud
4. de eersten die olieverf op houtpanelen schilderden

Wat is het grote verschil in schilderkunst tussen de middeleeuwen en de renaissance

Jheronimus Bosch

Het leven van Bosch

• Naast Rembrandt, Van Gogh en Vermeer is Jheronimus Bosch één van meest invloedrijke Nederlandse meesters ooit. 
• Hij wist het Middeleeuwse leven te verbeelden in werken vol symboliek, fantasieën en raadsels. 
• Maar wie was Jeroen Bosch eigenlijk en wat inspireerde hem?

Het leven van Bosch

• Jheronimus Bosch is geboren en getogen in het Brabantse Den Bosch 
• Hij leefde van ca. 1450-1516 in de handelsstad Den Bosch.
• Zijn familie was destijds een toonaangevende, Bossche schilders familie
• Bosch kwam uit een gegoede familie en trouwde met een vrouw van welstand, hierdoor kon hij zijn beroep als schilder blijven uitoefenen
• In 1486-1487 trad Bosch toe tot de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, een voornaam religieus broederschap > Hij was een godvrezend man

Was het ongewoon dat Jheronimus Bosch er voor koos om schilder te worden?

1. Ja
2. Nee

Bosch tussen hemel en hel

• Thema’s die steeds terugkomen in zijn schilderijen:
• Vaak contrasten
• strijd tussen goed en kwaad
• hemel en de hel 
• slechte en goede eigenschappen van de mens. 
• religie 

Roept dit fragment uit 'de tuin der lusten' een gevoel van goed of kwaad op?

Geeft dit fragment weer hoe Bosch dacht over het beleid van de kerk?

1. Ja
2. Nee

Beeldt Bosch hier een positief of negatief beeld uit van de monniken en nonnen?

1. Positief
2. Negatief

Tuin der Lusten

• symboliek
• kritische blik op de zondigheid van de mens
• speelt zich af voor de zondeval, voor mensen kennis hadden van goed en kwaad. 
  

De tuin der lusten is een triptiek en de drie afzonderlijke delen vormen samen één verhaal. 

Links is het aardse paradijs en zie je God met Adam en Eva. 

In het midden een ritueel of feest met mythologische fabeldieren. 

Op het rechterpaneel staat de Hel afgebeeld, hier worden mensen gestraft voor hun zonden op de meest gruwelijke wijzen. 

De tuin der Lusten

Tegenwoordig wordt het thema gezien als

•  de nachtmerrie van het menselijk bestaan. 
•  Bosch’ eigen geloofsovertuigingen
• in dit schilderij is dat de zondigheid van de mensheid aan de kaak wordt gesteld door Bosch.
• Mensen zijn zich niet bewust van gevaar of goed en kwaad. Dus hoe de tuin van Eden was voor de zondeval.
  

welke symboliek zie je terug in de tuin der lusten?

Waardering van zijn tijdsgenoten

• Jeroen Bosch week af van zijn tijdsgenoten:
• in  visie op de wereld
• in zijn werk als schilder

• sluit aan bij artistieke traditie van zijn tijd:
• meeste landschappen doen denken aan het Den Bosch van toen
• houdt dezelfde thema’s aan als zijn tijdgenoten. 
• Het grootste verschil is surrealistische techniek. 

Hoe denk jij dat een middeleeuwse burger naar de schilderijen heeft gekeken?

Geef een duidelijke en korte uitleg van het begrip surrealisme en geef aan waarom het op Bosch van toepassing is.

De Tuin der Lusten is geschilderd op een triptiek. Zijn het drie afzonderlijke schilderijen of is het één schilderij? Leg je antwoord uit.

De geliefde uil van Bosch komt een aantal keren terug in de tuin der lusten. Heeft hij overal dezelfde betekenis? Leg uit waarom wel of waarom niet.

Wat spreekt het moderne publiek aan in Jeroen Bosch? Spreekt dit jou ook aan? leg uit waarom wel of waarom niet.

Jeroen Bosch wordt vaak vergeleken met de monnik Luther die kritiek gaf op de kerk. Ga op zoek naar kritiekpunten die overeenkomen met elkaar en zoek minimaal 2 fragmenten uit de schilderijen van Bosch waarin hij zijn kritiek uit.

Bekijk het schilderij van Breughel. Net als Bosch verstopte hij religieuze symboliek in zijn schilderijen. Welke kun je vinden?

Welke vogels zie je, naast de uil, in de tuin der lusten en welke betekenis hebben zij voor het grote geheel?

Welk woord associeer je met dit fragment?

1. Verleiding
2. Lust
3. Aards
4. Corruptie

Welk woord associeer je met dit fragment?

1. Verleiding
2. Lust
3. Aards
4. Corruptie

welk woord associeer je met dit fragment?

1. Goddelijk
2. Aards
3. Spirituele verleiding
4. Goddeloos

welk woord associeer je met dit fragment?

1. Spirituele verleiding
2. Gulzigheid
3. Aardse verleiding
4. Onschuld

Waarom is het voor ons als 21ste -eeuws publiek moeilijk om de werken van Bosch te interpreteren?