Psychische problemen bij mensen met een verstandelijke beperking

Psychische problemen bij mensen met een verstandelijke beperking

Les 4   |   Thema 11

DOEL VAN DE LES

• Herhalen stof verstandelijke beperking les 1 t/m 3
•  Aan het eind van de les kunnen studenten in eigen woorden uitleggen: 

Waarom mensen met een verst. bep. kwetsbaar zijn voor psychische problemen

Wat de oorzaken van een verhoogde kwetsbaarheid zijn

Hoe je als BA mensen met een verst. bep. en gedragsproblemen moet begeleiden 

VOORKENNIS ACTIVEREN

Boek weg, laptop dicht en pak je telefoon erbij!

LEERSTRATEGIE: CORNELL METHODE

• Schrijf mee op het gegeven formulier
• Denk hierbij aan begrippen, vragen, 

kernwoorden, korte zinnen, etc. zodat je al een 

samenvatting maakt tijdens de les

WAAROM ZIJN MENSEN MET EEN VERST. BEP. KWETSBAARDER VOOR PSYCHISCHE PROBLEMEN?

DOEL I:

TERMINOLOGIE

• Gedragsgestoorde 
• Psychosociale problemen of vastgelopen mensen
• DSM-5: psychische problemen (hier vallen psychische- en gedragsproblemen onder)

Gedragsgestoorde: bij deze benaming werd benadrukt dat de oorzaak van het probleem bij de persoon lag en er werd niet gekeken naar omgevingsfactoren die een rol spelen.

De naam psychosociale problemen zegt al meer over de persoon en omgevingsfactoren. 

Ook de term vastgelopen mensen wordt wel eens gebruikt, dit zegt niet alleen iets over de persoon zelf, maar ook over bijv. begeleiders die mensen niet verder kunnen helpen

In DSM-5 wordt er gesproken over psychische stoornissen, hier vallen ook gedragsproblemen onder. In onderzoeken worden psychische stoornissen en gedragsproblemen wel apart van elkaar benoemd

PROBLEMATISCH GEDRAG

Problematisch gedrag is meestal een reactie op:

• Mensen in de omgeving
• Een gebeurtenis
• Iets in de persoon zelf 

Problematisch gedrag is meestal een reactie op:

• Mensen in de omgeving
• Een gebeurtenis (afwijking van normaal ritme, onbekende mensen, nieuwe omgeving, etc.)
• Iets in de persoon zelf (emotie, pijn, gevoelens, etc.)

PROBLEMATISCH GEDRAG

Psychische problemen

• Depressiviteit
• Schizofrenie
• Angststoornis
• Komt in OP4 aan bod

Gedragsproblemen

• Zelfverwondend gedrag
• Agressiviteit
• Onrust
• Overbeweegelijkheid
• Streotypen
• Teruggetrokken

Het is lastig om een diagnose te stellen bij mensen met een verstandelijke beperking. 

Meerdere gedragsproblemen kunnen duiden op een psychische stoornis, hier gaan we in OP4 verder op in.

WAT ZIJN DE OORZAKEN VAN EEN VERHOOGDE KWETSBAARHEID?

DOEL II:

OORZAKEN VERHOOGDE KWETSBAARHEID

Bij mensen met een verst. bep. is er sprake van een verhoogde kwetsbaarheid voor psychische problemen, hierbij spelen onderstaande factoren een rol:

• Organische factoren
• Psychosociale factoren
• Omgevingsfactoren

ORGANISCHE FACTOREN

• Onvolkomenheden bij het functioneren van de hersenen 
• Het disfunctioneren van de hersenen kunnen leiden tot een minder harmonische ontwikkeling, ook wel disharmonische retardatie
• Volgens Duker is het hebben van lichamelijk ongemak een belangrijke oorzaak voor probleemgedrag
• Chromosoom afwijking

Onvolkomenheden: iets dat je mist of niet compleet is

Harmonische ontwikkeling: ontwikkeling van de persoonlijkheid van een kind

Retardatie: medische term voor ontwikkelingsachterstand in (een van) de ontwikkelingsaspecten

Sociale en emotionele ontwikkeling lopen achter op de cognitieve en motorische ontwikkeling, deze disharmonische retardatie vergroot de kans op psychische problemen.

PSYCHOSOCIALE FACTOREN

• Denk hierbij aan gezinsfactoren, opvoedingsproblemen en omgevingsfactoren
• Overschatten en onderschatten
• Ontstaan van negatieve spiraal 

OMGEVINGSFACTOREN

• Waarom kunnen onderstaande omgevingsfactorenfactoren invloed hebben op de kwetsbaarheid van mensen met een verstandelijke beperking voor psychische problemen?

Grote leefgroep, weinig activiteiten, personeelswisselingen, te kort aan aandacht

Licht, geluid, temperatuur, geur

Bovenstaande factoren kunnen invloed hebben op het hebben van psychische problemen, doordat mensen met een verstandelijke beperking vaker moeite hebben om met "problemen" om te gaan en deze te verwerken. Bijv. kunnen ze er minder over praten, nadenken, relativeren, etc.

Waarom kunnen omgevingsfactorenfactoren invloed hebben op de kwetsbaarheid van mensen met een verstandelijke beperking voor psychische problemen?

HOE BEGELEID JE ALS BA MENSEN MET EEN VERST. BEP. EN GEDRAGSPROBLEMEN?

DOEL III:

BEGELEIDEN VAN GEDRAGSMOEILIJKE DEELNEMERS

Handvaten:

• Methodische benadering
• Stappenplan
• Functionele analyse
• Gericht invloed uitoefenen op gedrag

METHODISCHE BENADERING

• Methode die we op school gebruiken
• Ondersteuningsplan / BA-plan / begeleidingsplan 

Opdracht: koppel de methodische 

benaderingen aan B1-K1. Wat herken je 

terug en vergelijk de stappen die je 

uitvoert

Methodische benadering:

• Beeldvormingsfase
• Probleemformulering
• Formulering van de doelstelling
• Formulering van de aanpak
• Uitvoering
• Evaluatie 

Maak de koppeling met B1-K1:

• Wat herken je terug?
• Wat moet je per benadering doen?

STAPPENPLAN

• "Handleiding voor moeilijk verstaanbaar gedrag binnen beweegsituaties" 
• Lees mee:

Stappenplan:

• Blijf rustig
• Analyseer voorval
• Contact houden met deelnemer
• Duidelijkheid
• Bij vastlopen zelf keuze maken

GERICHT INVLOED UITOEFENEN OP GEDRAG

FUNCTIONELE ANALYSE

Casus Annie maken / filmpje

• LVB
•  Agressie
• Zie Word

ZELFVERWONDING

• Filmpje
• Automutilatie
• Verschillende meningen over de oorzaak (hersenbeschadiging, foutief gedrag aangeleerd, manier van communiceren)
• Oorzaak bepaald de beste aanpak!

https://www.youtube.com/watch?v=fWemJ1kbJXs&t=53s&ab_channel=MoveStories

VORMEN ZELFVERWONDING

• Intensieve vorm van zelfverwonding
• Milde vorm van zelfverwonding
• Zelfverwonding als resthandeling
• Zelfstimulering met zelf verwonde effecten/ gevolgen 

https://www.youtube.com/watch?v=fWemJ1kbJXs&t=53s&ab_channel=MoveStories

SGLVL

DISCUSSIE

Wat vind je van de situatie in het filmpje? Kijk van 2:32-4:20

https://www.youtube.com/watch?v=91N6Ml-qanE&ab_channel=Ouderenhart.be  

DISCUSSIE

Brandon een jaar later...

https://www.youtube.com/watch?v=XOlj_TVUQNQ&ab_channel=EO 

Links van filmpjes

Signalen van een LVB:

https://www.youtube.com/watch?v=CFzyuA_xJuM&ab_channel=%27sHeerenLoo 

LVB en psychiatrie:

https://www.youtube.com/watch?v=8HqQk-OhWGE&ab_channel=ReiniervanArkel