examenvragen Context Duitsland oefenen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Oefenen met examenvragen.

De stappen

1. Wat moet ik doen? (de vraag heel goed begrijpen)
2. Denken / welke kennis / vaardigheden?
3.  Formuleer je antwoord.
4. Controleer je antwoord (check of je alle stukjes hebt).

vraag 1. 

Gebruik bron 7. Hitler laat de verspreiding van de tekst van deze toespraak verbieden. Verklaar dit verbod door:

• twee kenmerken van het nationaalsocialisme te noemen en
  
•  bij elk kenmerk aan te geven welke kritiek Von Papen hierop geeft. 

(4 punten)

bron 7

De confessionele politicus Franz von Papen is vicekanselier in de regering die Hitler in 1933 heeft gevormd. Op 17 juni 1934 houdt Von Papen een toespraak op de universiteit van de Duitse stad Marburg:

De gebeurtenissen van het afgelopen anderhalf jaar hebben het Duitse volk enorm in beroering gebracht. (…) Maar, nu duidelijk wordt hoeveel harde arbeid de hervormingen vergen en het enthousiasme vermindert, blijkt dat een proces van deze historische omvang ook nadelen met zich meebrengt. (…) Het Duitse volk beseft dat het zich nog steeds in een moeilijke situatie bevindt, het voelt de economische problemen, het begrijpt dat de ingevoerde noodwetten gebrekkig zijn, maar het heeft ook een fijne neus voor geweld en onrecht, het moet alleen maar glimlachen om de onhandige pogingen tot misleiding die de dingen mooier voorstellen dan ze zijn. (…) Niet door op te hitsen, vooral als het van de jeugd is, noch door het bedreigen van hulpeloze bevolkingsgroepen, maar door overleg met het volk kunnen het vertrouwen en de strijdlust bevorderd worden. Het volk weet dat het zware offers zal moeten brengen. Daartoe is het bereid en het zal de Führer [Hitler] met onverzettelijke

trouw volgen, mits men het volk invloed geeft op de besluitvorming en de uitvoering. En mits niet iedere kritische opmerking als slechtheid wordt beschouwd of wanhopige patriotten tot staatsvijanden worden bestempeld. 

wat moet ik doen?

1. bron lezen en begrijpen: dhr. von Papen bekritiseert nationaalsocialisme.
2. Bedenken: waarom zou Hitler de toespraak verbieden?
3. door  2 kenmerken van het nationaalsocialisme te noemen
4. en aan te geven welke kritiek von Papen geeft op deze nazi-kenmerken.

4 punten = 2 per  kenmerk/kritiek

Denken /  kennis ophalen

• kenmerken nationaalsocialisme ophalen.
• Welke zijn te herkennen in de bron?
• Welk bezwaar heeft von Papen tegen de kenmerken?

Gebruik bron 7. Hitler laat de verspreiding van de tekst van deze toespraak verbieden. Verklaar dit verbod door:
- twee kenmerken van het nationaalsocialisme te noemen en
- bij elk kenmerk aan te geven welke kritiek Von Papen hierop geeft.

formuleren, bijv. zo:

Von Papen bekritiseert het nationaalsocialisme en daarom verbiedt Hitler de toespraak.

  

Eén kenmerk van het nationaalsocialisme is het Führerbeginsel (leiderschapsbeginsel), en von Papen bekritiseert dat door te zeggen dat het beter zou zijn als het volk invloed heeft op de besluitvorming en uitvoering van beleid.

Een andere kenmerk is het oppakken van politieke tegenstanders, en von Papen bekritiseert dat door te zeggen dat het beter zou zijn als 'wanhopige patriotten' niet 'tot staatsvijanden worden bestempeld'.

controleer je antwoord

Ik moest:

• Bedenken: waarom zou Hitler de toespraak verbieden?
  
• door 2 kenmerken van het nationaalsocialisme te noemen
• en aan te geven welke kritiek von Papen geeft op deze nazi-kenmerken.

(officiële) c.v. 

Voorbeeld van een juist antwoord is (twee van de volgende):

• Het nationaalsocialisme is antisemitisch / vervolgt 'minderwaardige' rassen / streeft naar Volksgemeinschaft, terwijl Von Papen het bedreigen van/het afwijzen van (hulpeloze) bevolkingsgroepen afkeurt.
• Het nationaalsocialisme is antidemocratisch / kent het leidersbeginsel, terwijl Von Papen wil dat het volk invloed heeft op de besluitvorming.
• Het nationaalsocialisme vervolgt andersdenkenden / voert censuur door, terwijl Von Papen het bestraffen van kritische uitingen afkeurt.
• Het nationaalsocialisme streeft een totalitaire samenleving na / maakt gebruik van propaganda, terwijl Von Papen kritiek heeft op het ophitsen van de jeugd / op het misleiden van het volk.
• per juiste combinatie van kenmerk en kritiek 2   Opmerking - Als alleen een kenmerk van het nationaalsocialisme wordt genoemd zonder de daarbij behorende kritiek van Von Papen, wordt geen scorepunt toegekend. 

vraag 2 

In 1934 kreeg Von Papen in Duitsland veel kritiek voor het houden van de toespraak in Marburg (zie bron 7). In de jaren na 1945 heeft Von Papen herhaaldelijk benadrukt dat hij deze toespraak had gehouden. Leg uit dat het voor Von Papen door de politieke situatie in de jaren na 1945 noodzakelijk werd om de nadruk te leggen op de toespraak die hij had gehouden in Marburg. 

Wat moet ik doen?

Ik moet beredeneren waarom Von Papen na de oorlog er op hamerde dat hij deze toespraak heeft gehouden. Het moet worden gekoppeld aan de politieke situatie na 1945.

Denken / welke kennis?

• Na WOII Duitsland > welke politieke situatie? 
• bezet door geallieeden
• zowel bij VS en SU: gedachtegoed van nazi's = zeer slecht.
• Von Papen wil dus afstand nemen van nazi's.  

In 1934 kreeg Von Papen in Duitsland veel kritiek voor het houden van de toespraak in Marburg (zie bron 7). In de jaren na 1945 heeft Von Papen herhaaldelijk benadrukt dat hij deze toespraak had gehouden. Leg uit dat het voor Von Papen door de politieke situatie in de jaren na 1945 noodzakelijk werd om de nadruk te leggen op de toespraak die hij had gehouden in Marburg.

Formuleren

Na de Tweede Wereldoorlog was de politieke situatie zo: de geallieerden hadden nazi-Duitsland verslagen. Daarna werden de denkbeelden van de nazi's afgezworen. Ook voor Von Papen (politicus tijdens de Hitler-jaren) was het verstandig om duidelijk afstand te nemen van het nationaalsocialisme. Daarom benadrukte von Papen dat hij deze kritiesche toespraak had gehouden.

controleren

Heb ik ..

• beredeneerd waarom Von Papen na de oorlog er op hamerde dat hij deze toespraak heeft gehouden.  
• Is er een koppeling met de politieke situatie na 1945?

c.v.

Kern van een juist antwoord is:

• De geallieerden hadden Duitsland verslagen 1

• waardoor het voor Von Papen noodzakelijk werd om nadruk te leggen op zijn (kritische) toespraak om vervolging/een veroordeling (voor zijn rol in de regering van Hitler) te voorkomen 1 

vraag 3

Gebruik bron 9.  Een interpretatie: Met deze prent geeft de tekenaar kritiek weer op het beleid van de DDR-regering in 1953.

 Ondersteun deze interpretatie door uit te leggen, telkens met een verschillende verwijzing naar de prent:

•  welke kritiek de tekenaar in deze prent weergeeft op het beleid van de DDR-regering in 1953 en
• welke kritiek de tekenaar weergeeft op de politieke verhoudingen binnen het Oostblok. 

(4 punten)

Bron 9 

bron 9 - Kort nadat de Verenigde Staten de DDR voedselhulp aanbieden, publiceert de krant

Het Parool op 14 juli 1953 deze prent van L.J. Jordaan met de titel Niet nodig!

Toelichting:

• Op de aangeboden pakken en blikjes staat 500 ton melkpoeder, 1000 ton meel, 2000 ton bloem en 1000 ton vet.
• Op de mouw van de arm staan symbolen van de Amerikaanse vlag.
  
• Op het bord staat Oost-Duitsland.
  
• De man links is Grotewohl, een leider van de DDR, en de man rechts is Molotov, de minister van buitenlandse zaken van de Sovjet-Unie. 

Wat moet ik doen?

• bron goed bestuderen en begrijpen
• de tekenaar is kritisch     a) op het beleid en      b) op de verhoudingen binnen Oostblok.
• Zowel a) als b) moet ik aantonen met een bronverwijzing.

Denken / kennis

• situatie 1953: DDR , slechte economie, SU invloedssfeer
• VS bood Marshallhulp, deze werd geweigerd.
• Bron: Hek, hongerige mensen, DDR en SU leider gebaren 'Nee', VS-arm biedt voedelhulp. 
  

Gebruik bron 9. Een interpretatie: Met deze prent geeft de tekenaar kritiek weer op het beleid van de DDR-regering in 1953. Ondersteun deze interpretatie door uit te leggen, telkens met een verschillende verwijzing naar de prent:
welke kritiek de tekenaar in deze prent weergeeft op het beleid van de DDR-regering in 1953 en
welke kritiek de tekenaar weergeeft op de politieke verhoudingen binnen het Oostblok.

Formuleren

De tekenaar geeft kritiek op het beleid van de DDR regering in 1953: door de voedselhulp van de VS te weigeren laat de regering hun eigen hongerige bevolking barsten. Dit is te herkennen in de bron door bijvoorbeeld de uitgestrekte arm waarop VS staat dat, waarop allerlei voedsel ligt (en de weigerachtige houding van de DDR-leider Grotewohl.)

De tekenaar geeft ook kritiek op de verhoudingen binnen het Oostblok. De Sovjet-leider Molotov staat een beetje voor de DDR-leider Grotewohl. De Sovjet-unie dicteert dus wat de DDR moet doen in het buitenlands beleid, in dit geval hulp van het Westen afslaan.

controleer

• de tekenaar is kritisch     a) op het beleid en      b) op de verhoudingen binnen Oostblok.
• Zowel a) als b) moet ik aantonen met een (verschillende) bronverwijzing.

c.v.

 De tekenaar geeft de kritiek weer dat door het beleid van de DDR-regering goederen worden geweigerd die de bevolking nodig  heeft / niet wordt gezorgd voor de bevolking / de bevolking onderdrukt wordt 1

• door af te beelden dat (een van de volgende): 1

- de inwoners van Oost-Duitsland armoedig/hongerig toekijken terwijl de leiders de goederen afslaan.

- de inwoners van Oost-Duitsland de Amerikaanse goederen niet kunnen bereiken.

- de inwoners armoedig/hongerig achter een hek gevangen zitten terwijl de leiders er welvarend uitzien.

• De tekenaar geeft de kritiek weer dat de DDR-leiding niet zelfstandig kan beslissen / dat de Sovjet-Unie de DDR in haar machtsgreep houdt (en dwingt de steun te weigeren) 1

• door af te beelden dat Grotewohl (een van de volgende): 1

-schuin achter Molotov staat.

- hetzelfde gebaar maakt als Molotov.

- kleiner is dan Molotov.