5. Machtige staten + 6. Priesters en mummies

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

1. Jagers worden boeren

5. Machtige staten + 6. Priesters en mummies

Feniks, Geschiedenis Werkplaats Memo

Wat bestudeert geschiedenis?

1. Het verleden van dieren
2. Het verleden van mensen
3. Het verleden van een scheppingsverhaal

Primaire of secundaire bron?

1. primaire bron
2. secundaire bron

Primaire of secundaire bron?

1. primaire
2. secundaire

1. geschreven bron
2. ongeschreven bron

1. geschreven bron
2. ongeschreven bron

1. geschreven bron
2. ongeschreven bron

Het tegenovergestelde van de prehistorie is de historie. Welke bronnen kom je tegen in de historie?

1. Alleen ongeschreven bronnen
2. Alleen geschreven bronnen
3. Beide soorten bronnen
4. Geen bronnen

Toen de mensen het schrift ontdekten, betekende dit het einde van de ...

1. Historie
2. Geschiedenis
3. Prehistorie
4. Steentijd

Een nomade had een vaste verblijfplaats

1. Goed
2. Fout

Hoe heet dit gebied?

1. De vruchtbare halve zon
2. De onvruchtbare maan
3. De vruchtbare halve maan
4. Midden-Oosten

De vruchtbare halve maan is een gebied waar de eerste landbouw was te vinden. Waar was de vruchtbare halve maan?

1. In het Midden-Oosten
2. In Zuid-Afrika
3. In West-Europa
4. Geen van de genoemde antwoorden

1. Vóór de landbouwrevolutie
2. Na de landbouwrevolutie

1. Voor de landbouw revolutie
2. Na de landbouwrevolutie

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen 

-Waardoor er steden ontstonden in Mesopotamië

-Waardoor er in Egupte een staat ontstond

-Waarom de Nijl zo belangrijk was voor de Egyptenaren

-Hoe het leven van een Egyptenaar er uit zag

Wat weet je eigenlijk
van mummies?

Egypte onder één heerser (1)

• Bestuur moest controleren of dijken en kanalen goed werden onderhouden.
   
• De hoogste bestuurder was de farao.
  >>Legeraanvoerder, maakten wetten, hoogste priester, hoogste rechter, zorgde voor orde en veiligheid. 
  
  
• Farao werd ondersteund door ambtenaren. 

Egypte onder één heerser (2)

• Belasting werd betaald door middel van oogst.
   
• Belasting werd gebruikt om soldaten te betalen, paleizen te bouwen en voorraden aan te leggen. 
  
  
• Er kwam een eind aan het bestuur van de farao's toen Alexander de Grote Egypte veroverde. (332 v. C.)

Ontdekking van het graf van Toetanchamon

• 1922 Ontdekking van Toetanchamon door Howard Carter.
  
  
• De vallei der Koningen, graf was goed verborgen voor grafrovers. 
  
  
• Inteelt en malaria.
  
  
• Vloek van de de Farao.

Irrigatielandbouw en het schrift

• Werkzaamheden, voorraden en bezit van vee en handel: vastgelegd door ambtenaren.
  Hiërogliefenschrift. 
  
  

• Uitvinding kalender voor Nijl.
  
  
• Mesopotamiërs hadden het spijkerschrift. 
  
• Het schrift betekent einde prehistorie!

De Griekse schrijver Herodotus kwam tijdens één van zijn vele reizen in Egypte. Hij beschreef het land en zijn bewoners uitgebreid in zijn boeken. Daarin sprak hij over Egypte als het geschenk van de Nijl.

Maar, wat zou hij daarmee bedoeld hebben?

Egyptische goden en bestuur (1) 

• Honderden goden in Egypte: polytheïsme.
  
  

• De farao kon contacten onderhouden met goden, hij was  ook een god, of door goden gezonden. Onder farao  worden belangrijke goden geselecteerd. 
  

• Geloof in dezelfde goden zorgt voor eenheid in het rijk.

Egyptische goden en bestuur (2) 

• Goden werden vereerd in tempels: een gebouw waar één of meerdere goden worden vereerd.
  
  
• Zonder verering zou de zon niet schijnen en zou de Nijl droogvallen.
  
  
• Vereren van natuurkrachten: natuurgodsdienst.

Osiris

• Oppergod (belangrijkste god) Hij wordt gezien als eerste koning van Egypte.

• Vermoord door zijn jaloerse broer Seth. 
  
  

• Begraven in een tombe, maar opgestaan uit de dood. 

Isis

• Godin van de Vruchtbaarheid

• Thoth zegt Isis dat zij zal bevallen van een zoon.
  
  
• Heeft haar zoon Horus als maagd gebaard: zwanger van geest Osiris.
  
  
• Jezus en Maria en de onbevlekte ontvangenis. 

Horus

• God van de koningen en god van de zon.

• Zoon van Osiris en Isis. Geboren op 25 december.  
  

• Afgebeeld als havik.
   
  

Anubis

• God van het Dodenrijk
  (Kop van een) jakhals
  
  
• Jakhalzen werden vaak gezien in de buurt van graven

• Het wegen van het hart, als het hart zo licht is als een veertje, mag de persoon door naar het dodenrijk. 
  
  

Leven na de dood

• Grafgiften. 
  
  
• Dodenboeken:
  42 bekentenissen.
  - Ik heb geen man of vrouw gedood. 
  - Ik heb niet gestolen.
  - Ik heb geen andere vrouwen verleid.
  -  Ik lieg niet.
  -  Ik heb de goden niet vervloekt. 
  
  
  
  

Vallei der Koningen 

• Koningen en hoge ambtenaren werden begraven in piramides.
  
  
• Piramides werden gebouwd door arbeiders, die werden hiervoor beloond. 
  
  
• Piramides werden leeggeroofd.
  
  
• De vallei der Koningen.

Mummificeren

• Het lichaam moet goed blijven.
  Men moet heelhuids het dodenrijk betreken. 

• Alles dat ervoor zorgt dat het lichaam kan gaan rotten moet eruit (organen en vocht).

Leven na de dood

Eerst worden de organen verwijderd. Deze worden in speciale vazen gedaan: canopen

Vervolgens wordt er een berg zout over het lichaam gelegd om al het vocht uit het lichaam te krijgen

Het lichaam wordt na ongeveer 70-90 dagen schoongemaakt en gebalsemd met geurige olie

Alle lichaamsholten worden gevuld met doeken, stro, klei en kruiden

Daarna wordt het lichaam in doeken gewikkeld, zodat er een mummie ontstaat

Het hart is teruggeplaatst, onder een amulet van een scarabee, maar alle andere organen worden bewaard in canopen.

Opdracht
"spel met de bak"

Maak van je groepje twee teams (minimaal 2 personen per team)

Iedereen schrijft 5 begrippen, personen of gebeurtenissen op een papiertje, vouwt het 2x dubbel en doet het in een bak

Eerste ronde. Doe 30-seconds met de bak met papiertjes (om de beurt omschrijven). Je deelt de bak, dus je kan ook je eigen papiertje pakken. Aan het einde tel je de punten op.

Tweede ronde. Doe alle briefjes terug. Doe hints met de papiertjes (uitbeelden). Aan het einde tel je de punten bij die van de eerste ronde op.

Derde ronde. Doe alle briefjes terug. Pak telkens een briefje en omschrijf hem met één woord. Voorbeeld: je pakt het briefje “Middellandse Zee” en er is geen ander concept met water, dus je zegt: “Water”. Tel de punten weer op.

Aan het einde tel je alle punten op. Het team met de meeste punten wint!