Spelling H4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom H2B

Leerdoelen

• Je weet welke regels je moet toepassen bij tussenletters in samenstellingen;
• Je weet wat een samentrekking is;
• Je weet hoe je het weglatingsstreepje gebruikt;
• Je kunt de apostrof gebruiken.

Maak nieuwe woorden:
1: fiets, deur, slag, lees, schoenen, eiken
2: plank, doos, boom, klink, bel

Samenstelling

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling:
school + boek = schoolboek

Wanneer schrijf je een -(e)n-?

Als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op -n of -en heeft.

Boekenbon

Paardenstal

Getuigenverklaring

Wanneer schrijf je geen -n? 1/2

• Als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft: Tarwebrood, benzinegeur
  
• Als het eerste deel van de samenstelling  alleen een meervoud op -s heeft: douchebak
• Als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op -s en -n heeft: Groentewinkel, giraffehals

Wanneer schrijf je geen -n? 2/2

• Als het eerste deel van de samenstelling een werkwoord of versterkend woord is: beresterk, apetrots, dronkelap.
  
  
• Als het eerste deel van de samenstelling een unieke persoon of zaak is: Maneschijn, zonnebank, Koninginnedag.
  
  
• Als het woord niet (meer) herkenbaar is als een samenstelling. Soms lijkt een woord een samenstelling, maar is het dat nooit geweest: schattebout, ellepijp.

Wat als je twijfelt?

Dan zoek je het op in een (online) woordenboek!

Wanneer moet je een -s toevoegen?

• Als je in een samenstelling een -s hoort, dan schrijf je die ook: dorpskern.
  
  
• Als het tweede woorddeel begint met een sisklank, kun je de klank niet horen. Vervang dan het tweede deel door een ander woord dat niet met een s-klank begint: oorlogsschip - oorlogsbuit, hoofdstraat - hoofddoek.

peer+sap

1. peersap
2. perensap
3. peresap

Breken+been

1. breekbeen
2. brekenbeen
3. brekebeen

zon+stelsel

1. zonnestelsel
2. zonnenstelsel
3. zonstelsel

station+plein

1. stationplein
2. stationsplein

meisje+fiets

1. meisjefiets
2. meisjesfiets

zaak+man

1. zaakman
2. zakeman
3. zakenman

kat+bak

1. katbak
2. kattebak
3. kattenbak
4. kattensbak

Seconde+wijzer

Bejaarde+flat

tarwe+bloem

Samentrekking / weglatingsstreepje

Samentrekking

Als een deel van een samenstelling twee keer achter elkaar voorkomt, kun je het één keer weglaten. Je maakt dan een samentrekking. Het weggelaten woorddeel vervang je door een weglatingsstreepje.

Landbouw en tuinbouw -> Land- en tuinbouw
Appeltaart, chocoladetaart en perentaart -> appel-, chocolade- en perentaart.

Woorden die je los schrijft

krijgen geen weglatingsstreepje. Je laat alleen het dubbele woord weg.  

Bijvoorbeeld:
Grote kinderen en kleine kinderen: grote en kleine kinderen.
Lange broeken en korte broeken: lange en korte broeken.

Apostrof

Typ één woord met een apostrof.

Wanneer gebruik je een apostrof?

• Bij bezitsvormen van zelfstandig naamwoorden die eindigen op een open klinker , -y of sisklank

Otto's broek, Jamy's telefoon, Max' agenda

• Bij achtervoegsels van afkortingen

vwo'er, sms'en

• Bij woorden waarbij je letters weglaat

jus d'orange, 's ochtends, 't regent

Wanneer gebruik je een apostrof?

• Bij meervoudsvormen op een open klinker of -y 

       accu's, radio's, baby's (cowboys, geen medeklinker voor de -y!)

• Bij meervoudsvormen van letters en afkortingen

       A4'tjes

• Bij verkleinwoorden van letters, afkortingen en woorden die eindigen op een -y (met medeklinker ervoor)

      baby'tje, 3'tje, cd'tje (cowboytje, geen medeklinker voor de -y)

Huiswerk

Spelling H4: 3, 5 en 6