6.2 De Gouden Eeuw van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Gouden Eeuw

Leerdoelen

- Waarom is de Nederlandse republiek in economisch opzicht bijzonder?

- Waarom is de Nederlandse republiek in bestuur opzicht bijzonder?

- Waarom is de Nederlandse Republiek in cultureel opzicht bijzonder? 

6.2 De Gouden Eeuw van Nederland 

KA

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Bijzondere plaats in economisch opzicht

Noem de drie belangrijkste vormen van handel van de Republiek

Naar Amsterdam

Oorzaken:

• Belangrijke uitvindingen (fluitschip,  nieuwe soorten windmolens)
  

• Val van Antwerpen
  
  

Gevolgen:

• Ontstaan stapelmarkt
• Oprichting wisselbank

Wisselbank (hier kwam later het stadhuis)

Beurs van Amsterdam

Economische en culturele bloei in de Republiek 

Bijzondere plaats is staatkundig opzicht

Staatkundig: bestuur onder de Habsburgers

Staatkundig: bestuur in de Republiek

Regenten (politiek bestuurder) bestuurden de Republiek

Prins Maurits van Oranje was stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland en Overijssel (1590-1625)

Willem Lodewijk van Nassau was stadhouder Friesland, Groningen en Drenthe (1584-1620)

Prinsgezinden 

• Regenten onder: 
• Maurits van Oranje 
• Landgewesten die voor de oorlog met Spanje zijn

Staatsgezinden

• Regenten onder: 
• Raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt 
• Kustgewesten die tegen de oorlog met Spanje zijn
• Overwinning: Twaalfjarig Bestand (1609-1621)
• Nederlaag: Oldenbarnevelt in 1619 onthoofd 

Het twaalfjarig bestand (1609-1621) 

In 1619 laat Maurits van Oldenbarnevelt onthoofden

1568-1648: Einde Tachtigjarige Oorlog door de Vrede van Münster. Republiek erkend als soevereine staat. In 1650 Eerste Stadhouderloze Tijdperk 

Ooit zo boos geweest dat je je minister-president dood en hem vervolgens opeet? Oranjegezinden in 1672 wel! 

Het Rampjaar
(1672) 

• Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen verklaren de Republiek de oorlog 
• Michiel de Ruyter wint ter zee, maar ...
• Het landleger verliest --> geen stadhouder = geen legeraanvoerder + jarenlange bezuinigingen landleger 
• Overijssel, Gelderland en Utrecht bezet
• Boze Oranjegezinde menigte doodt raadspensionaris Johan de Witt en broer Cornelis de Witt. 

Bijzondere plaats in cultureel opzicht

Burgerlijk cultuur: stadhuis, A'dam (1649-1655)

Hofcultuur: Slot Schönbrunn, Wenen

(1696-1705/1780)

De Republiek als voorbeeld voor burgerlijke cultuur

Waarom ontstaat een burgerlijke cultuur in de Republiek?: 

• geen koning, macht adel zeer beperkt, burgers invloedrijk
• relatief grote mate van gelijkwaardigheid en tolerantie 
• rijkdom onder burgers  

Religie

- Een van de weinige calvinistische landen.

- Geen godsdienstvrijheid maar gewetensvrijheid. 

Wetenschappelijke bloei

 Hugo de Groot 

- Jan Adriaanszoon Leeghwater

- Christiaan Huygens

- Anthony van Leeuwenhoek

_ Spinoza

- Descartes 

Relatief makkelijk om je ideeën te verspreiden. 

Burgerlijke cultuur in de schilderkunst:

• Opdrachtgevers: burgers
• Thema's: stillevens, landschappen
• Natuurgetrouw
• religieuze voorstellingen
• historische gebeurtenissen
• groepsportretten
• familieportretten

• Opdrachtgevers:
  vorsten, adel en kerk

• belangrijke thema's:
  theater/muziek/oorlog/
  katholieke geloof/
  literatuur/adel

Hofcultuur in de schilderkunst

Avercamp

Jan Steen

Rembrandt: Marten en Oopjen (1634)

Rembrandt: Portret van een geleerde (1645)

Zelfportret Rembrandt, 1669

Leerdoelen

- Waarom is de Nederlandse republiek in economisch opzicht bijzonder?

- Waarom is de Nederlandse republiek in bestuur opzicht bijzonder?

- Waarom is de Nederlandse Republiek in cultureel opzicht bijzonder?