BS 2: Het oog

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Het ene diagram laat de impulsfrequentie zien bij het drinken van cola, het andere diagram laat de impulsfrequentie zien bij het consumeren van tomatenketchup. Een halve liter cola bevat 13,5 klontjes suiker. Een halve liter tomatenketchup bevat 5 klontjes suiker. Welk diagram laat de impulsfrequentie zien bij het eten van tomatenketchup?

BS 2: Het oog

Licht:

Licht valt:

..... door hoornvlies, (pupil), ooglens en glasachtige lichaam

..... op het netvlies

Het hoornvlies bestaat uit dekweefselcellen. Het is geheel doorzichtig en bevat geen bloedvaten.

Vraag 8c Hoe wordt het hoornvlies aan de buitenkant voorzien van zuurstof? En aan de binnenkant?

Ooglens:

Afstand ooglens en netvlies = ± 17 mm 

Brandpuntsafstand valt aan te passen door

kringspiertjes rond de ooglens (straalvormig lichaam) aan te spannen of te ontspannen =

Accommoderen - lens platter of boller maken

Accomoderen

Netvlies:

• Veel zintuigcellen: Kegeltjes en Staafjes
  
• Elektrische impulsen gaan naar de hersenen via de oogzenuw 
• Blinde vlek/Gele vlek

Met de Gele vlek kun je vooral.....

1. Kleuren zien
2. In het donker goed zien
3. Contrasten (zwart/wit) zien
4. In het licht slecht zien

Vraag 10c In de afbeelding zie je het beeld dat een oogarts ziet als hij door de pupil in het oog kijkt.
De oogarts ziet twee vlekken.

Welk nummer in de afbeelding geeft de gele vlek aan en welk nummer de blinde vlek?

1. 1 = gele vlek 2 = blinde vlek
2. 1 = blinde vlek 2 = gele vlek

Bijziend

• De ooglens is te sterk gebold of de oogbol is iets langwerpiger (zeldzaam)
  
• Voorwerpen dichtbij goed zien
• Negatieve lens nodig
• - brillenglazen

Verziend

• De ooglens is te plat of de oogbol is 'te kort'.
  
• Voorwerpen veraf goed zien
• Positieve lens nodig
• + brillenglazen

Vraag 12b: Wanneer Koen lang naar een computerscherm kijkt, krijgt hij last van vermoeide, branderige ogen.
Let uit hoe dat komt

Vandaag

- Pupilreflex

- Staafjes & Kegeltjes

- Stereoscopie

- Oefenen met vragen

Vraag 14a
Zoet- en zoutwatervissen met een beenskelet zijn beenvissen. Ze kunnen hun lenzen door spieren in de richting van het netvlies trekken.
aTrekken deze spieren samen naarmate een voorwerp dichterbij komt of naarmate het verderaf gaat? Leg je antwoord uit.

Pupilreflex

- Regelen van hoeveelheid licht dat op het netvlies valt

- Kringspieren: 
     trekken samen --> pupil kleiner

- Straalsgewijs lopende spieren
     trekken samen --> pupil groter

Gele vlek:

alleen maar kegeltjes

Blinde vlek:

geen staafjes en kegeltjes

Wat is de functie van de pupilreflex?

1. De hoeveelheid lichtregelen die op het netvlies valt.
2. Ervoor zorgen dat er steeds een scherp beeld op het netvlies staat.

Opdr. 16a Welke spieren trekken samen als er fel licht in de ogen valt?

1. Kringspieren
2. Straalsgewijs lopende spieren

Opdr. 18a Een optometrist kan de gezondheid van je ogen beoordelen. Hij wil daarvoor de iris bekijken. Schijnt hij zwak of fel licht op het oog?

1. Zwak licht
2. Fel licht
3. Maakt niet uit

Werking van het netvlies

Licht --> zenuwcellen --> zintuigcellen

Zintuigcellen:
- Staafjes (95%): 
   Contrast zien (zwart, wit, grijs)
   Lage prikkeldrempel voor licht

- Kegeltjes (5%):
   Kleuren en details zien
   Hoge prikkeldrempel voor licht
    3 type kegeltjes, blauw, rood, groen

Welke van de 2 lichtreceptoren zullen niet goed werken bij kleurenblinde mensen?

1. Staafjes
2. Kegeltjes

Opdr. 20c Als je 's nachts naar een zwakke ster wilt kijken, kun je deze het beste zien door ernaast te kijken. Als je recht naar een zwakke ster kijkt, zie je hem niet meer. Leg uit hoe dit komt

Stereoscopie

• De impulsen worden via je oogzenuw naar het gezichtscentrum in de hersenen geleidt. 
• De oogzenuwen van beide ogen kruisen elkaar midden in de hersenen. Dit noemen we het optisch chiasma. 
• De informatie van je rechteroog gaat naar je linkergezichtscentrum en vice versa
• Omdat je 2 ogen hebt krijgen je hersenen 2 verschillende beelden binnen
• Het verschil tussen de beelden gebruiken je hersenen om diepte te zien
• Je hebt dus 2 ogen nodig om goed diepte te kunnen inschatten

Opdr. 22a&b

Als binnenshuis een foto gemaakt wordt met gebruik van een flitser, hebben de mensen op de afdruk vaak rode ogen. Het rood van de ogen op de foto is het gevolg van de terugkaatsing van het flitslicht tegen de binnenkant van de oogbollen. Zie afbeelding.

Door welk van de aangegeven delen wordt de rode kleur van het weerkaatste licht veroorzaakt?

1. door de bloedvaten tegen het netvlies
2. door de iris
3. door de pigmentlaag
4. door het hoornvlies

De ziekte van Alzheimer is een vorm van ouderdomsdementie. Amerikaanse onderzoekers hebben onlangs een test beschreven waarmee de ziekte van Alzheimer kan worden vastgesteld. Ze druppelen tropicamide in een oog van de te onderzoeken persoon. Bij Alzheimerpatiënten leidt dit tot een aanzienlijk grotere verwijding van de pupil dan bij andere mensen. Tropicamide wordt gewoonlijk toegepast door oogartsen die via de pupil het netvlies willen bekijken.

De wijdte van de pupil wordt geregeld via de pupilreflex.
Waardoor wordt de pupil verwijd?

1. door het samentrekken van de kringspier in de iris
2. door het samentrekken van de kringspier in het straalvormig lichaam
3. door het samentrekken van de straalsgewijs verlopende spier in de iris