LES 1: Lezen 2F-3F

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

FO Taal: Lezen

Taal en Burgerschap: machtsverhoudingen op de arbeidsmarkt

Na deze les weet je...

• hoe je een tekst moet analyseren op 2F of 3F.
• hoe het zit met machtsverhoudingen op de arbeidsmarkt
• hoe je een loonstrook moet lezen
• hoe je kunt lezen over sociale voorzieningen en daarover een mening kunt vormen

Soorten leesvragen

1. De meeste vragen testen of je begrijpt waar een tekst of fragment over gaat, of je hoofd- en bijzaken kunt onderscheiden, of de inhoud betrouwbaar is, enz.
   
   
2. Af en toe krijg je een vraag over de betekenis van een woord of een zin.

Voorbeeld vraag over betekenis woord / zin

Vragen over tekstdoelen - welke vier tekstdoelen zijn er?

Informeren

Instrueren

Overtuigen

Activeren

Betoog

Recept

Gebruiksaanwijzing

Nieuwsbericht

Interview

Ingezonden brief

Opiniestuk

Reclamefolder

Recensie

Achtergrondartikel

Vragen over onderwerp en hoofdgedachte

Onderwerp - waar gaat de tekst over in een of enkele woorden?

Hoofdgedachte - wat wordt er in één zin over dat onderwerp gezegd in de tekst ? (Ook wel: de kortst mogelijke samenvatting van de tekst)

Vragen over tekstrelaties

Tekstverbanden
Wat voor een verband hebben twee of meerdere alinea's met elkaar?

Signaalwoorden
Woorden die een signaaltje afgeven waaraan je het tekstverband kunt herkennen.

Conclusie

Tegenstelling

Reden / argument

Oorzaak-gevolg

hoewel

dus

kortom

doordat

echter

want

daarom

toch

desondanks

als gevolg van

omdat

concluderend

maar

Vragen over de functie van een tekstdeel

Bijvoorbeeld:

1. Wat is de functie van de eerste vetgedrukte alinea?
   
2. Wat is de bedoeling van het tekstdeel in het kader?

Let op:

• De inhoud van de tekst
• De plaats van een tekstdeel (inleiding / slot)
• De vormgeving en manier van presenteren

Vragen over feiten en meningen - wat is het verschil tussen feiten en meningen?

Bestaat een informatieve tekst alleen maar uit feiten?

1. Ja, er worden geen meningen in genoemd
2. Nee, in een informatieve tekst staan vooral feiten, maar er kunnen net zo goed meningen in staan
3. Nee, in een informatieve tekst worden vooral meningen genoemd, maar wel van voor- & tegenstanders

Standpunten en argumenten

Standpunt - de mening die iemand over een onderwerp heeft.
Ik vind dat... / Mijn mening is...

Argument - redenen waarmee je een ander overtuigt om er net zo over te denken.

Want, daarom, omdat, 

Een redenering beoordelen

• Kloppen de aangevoerde feiten wel of zijn ze (deels) onjuist of onvolledig?
  
  
• Zijn de feiten representatief of laten ze maar één kant van de zaak zien?
  
  
• Zijn de argumenten die gegeven worden subjectief of objectief?

• Is het argument wel geldig of is het eigenlijk een drogreden?

Geldig argument of niet?
Mijn oma dronk elke dag 3 glazen cola en zij is 92 jaar oud geworden. Het drinken van cola is dus gezond.

Ja

Nee

Wat zijn aanwijzingen voor een betrouwbare tekst?

1. Voor- en tegenstanders komen allebei aan het woord.
2. De auteur of programmamaker neemt zelf een duidelijk standpunt in.
3. Feiten worden objectief beschreven en de bronnen worden vermeld.

Vragen over toon en houding

De deelnemers aan een gesprek kunnen zich op verschillende manieren opstellen. Hun houding kan neutraal zijn, maar ook partijdig, kritisch, verontwaardigd, enthousiast of afwijzend. Dat merk je aan de inhoud van wat ze zeggen, en aan de toon waarop.

Voor een leestekst geldt eigenlijk hetzelfde. Iemand die kritisch is, spreekt of schrijft anders dan iemand die enthousiast is.