5.1 en 5.2 3V SK Scheidingsmethoden @LPM

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H5.1+2 Scheidingsmethoden

schei-kunde: oorspronkelijk het scheiden van mengsels in zuivere stoffen.

3V SK@LPM

Mengsels scheiden

Bij het scheiden van stoffen maak je altijd gebruik van een verschil in stofeigenschap tussen deze twee stoffen.

Bijvoorbeeld:

• Verschil in kookpunt
• Verschil in oplosbaarheid in bepaalde oplosmiddelen
• Verschil in deeltjesgrootte
  
• etc.

soorten mengsels die je kunt scheiden

Suspensie

Oplossing

Emulsie

Een suspensie is een:

1. Mengsel van twee vloeistoffen
2. Oplossing van twee vloeistoffen
3. Mengsel van twee vaste stoffen
4. Mengsel van een vaste stof en een vloeistof

Wat is juist?
1) Een oplossing is troebel
2) Een oplossing is een mengsel

1. (1) Juist (2) Juist
2. (1) Onjuist (2) Juist
3. (1) Juist (2) Onjuist
4. (1) Onjuist (2) Onjuist

Wat is een emulsie?

1. twee vaste stoffen die niet mengen
2. twee vloeistoffen die niet mengen
3. een vaste stof in een vloeistof die niet mengen
4. twee vloeistoffen die wel mengen

Filtreren

Scheiden door gebruik te maken van een verschil in deeltjesgrootte

Geschikt voor suspensies 

(= vaste stof in vloeistof, die slecht mengen)

Kleine gaatjes: filter

Grote gaten: zeef

Filtreren

Vaste stof scheiden van vloeistof 

bijvoorbeeld met een filter

Residu - blijft achter in filter

Filtraat - gaat door filter heen

Suspensie

Residu

Filtraat

Bezinken en afschenken/centrifugeren

Scheiden door gebruik te maken van een verschil in dichtheid.

Geschikt voor suspensies en emulsies 

(= vloeistoffen waarin een vaste stof of vloeistof

niet goed mengt)

Bezinken

Centrifugeren

laboratorium-centrifuge

sla-centrifuge

wasmachine

Extraheren

Scheiden door gebruik te maken van een verschil in oplosbaarheid

Geschikt voor mengsels van vaste stoffen of vloeistoffen

Stel: In 100 g gemalen koffiebonen zit 80 mg cafeïne.
Na het koffiezetten met 100 g gemalen koffiebonen
zit er 60 mg cafeïne in het filtraat.
Bereken het rendement van deze extractie van cafeïne.
Rendement = praktisch/theoretisch * 100%

1. Rendement = 40%
2. Rendement = 60%
3. Rendement = 75%
4. Rendement = 80%

uitleg som

In 100 g gemalen koffiebonen zit 80 mg cafeïne. Dit is de maximale theoretische opbrengst bij koffiezetten.

Er zit 60 mg cafeïne in het filtraat, dus dit is door de filter heen gekomen, dus dit is de praktische opbrengst.

Rendement = praktisch/theoretisch * 100% 

Rendement = 60/80 * 100% = 75%

Vragen maken

1 t/m 6 blz.

Volgende les

indampen

destilleren

Indampen

Scheiden door gebruik te maken van een verschil in kookpunt

Geschikt voor oplossingen, suspensies en emulsies

Indampen

Indampen

zoutwinning uit zeewater

Indampen

• Met een brander, driepoot, 

       gaasje, en indampschaaltje.

• Het residu blijft in het 

       indampschaaltje achter.

• Doe je alleen als het oplosmiddel                                                      niet schadelijk is
  (bijvoorbeeld als het water is)

Rendement

Een scheiding is nooit helemaal volledig.

Rendement = praktische opbrengst / theoretische opbrengst x 100%

Destilleren

Scheiden door gebruik te maken van een verschil in kookpunt

Geschikt voor oplossingen, suspensies en emulsies

verschil met indampen: je bewaart alle stoffen

Destilleren

• Twee stoffen van elkaar scheiden op basis van een verschil in kookpunt
• de eerst-kokende stof vang je op  = destillaat
• de achtergebleven stof = residu

welke faseovergang vindt plaats als je het destillaat wil opvangen bij een destillatie?

1. verdampen
2. condenseren
3. rijpen
4. sublimeren

Destilleren

• Twee stoffen van elkaar scheiden op basis van een verschil in kookpunt
• de eerst-kokende stof vang je op door deze te laten condenseren in een koeler  = destillaat
• de achtergebleven stof = residu

sleepvraag.

Benoem de onderdelen van de destillatieopstelling. Label destillaat en residu.

koeler

destillatiekolf

opvangvat

thermometer

brander

destillaat

residu

lees en maak

5.2

opg 11, 12, 13, 14, 17, 18, 19