NN Basis les 5: Signaalwoorden en functiewoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

NN Basis 5: Signaalwoorden en functiewoorden

Aan het eind van de les...

Lesdoel 1: ik kan signaalwoorden herkennen

Lesdoel 2: ik kan functiewoorden herkennen

Lesdoel 3: ik kan het verschil uitleggen tussen signaalwoorden en functiewoorden

Lesdoel 4: ik kan het functiewoord van een alinea benoemen.

Tekstverbanden geven een verband aan.

Door verbanden tussen zinnen en deelonderwerpen wordt een tekst begrijpelijk te lezen

Dit kan een verband zijn tussen zinnen of tussen alinea's.

Deze verbanden herken je aan signaalwoorden.

Bekijk p. 26-27 2 minuutjes

                Tekstverbanden

Welke tekstverbanden ken je?

• opsommend
  
• tegenstellend
• chronologisch
• oorzakelijk
• toelichtend
• voorwaardelijk
• vergelijkend
• redengevend
• doel-middel
• toegevend
• samenvattend
• concluderend

opsommend

tegenstellend

oorzakelijk

voorwaardelijk

doel-middel

vergelijking

concluderend

argument

mits

daarentegen

bovendien

doordat

dus

daarvoor

zoals

daardoor

daarom

Hij is even groot als ik.
Signaalwoord en tekstverband?

1. signaalwoord: als tekstverband: uitleggend
2. signaalwoord: als tekstverband: vergelijkend
3. signaalwoord: als tekstverband: doel - middel
4. signaalwoord: als tekstverband: samenvattend

signaalwoord + verband:
Grote schoonmaak
Opruimen is niet mijn sterkste kant. Rotzooi maken kan ik daarentegen wel goed.

1. Rotzooi - signaalwoord opsommend
2. Grote - signaalwoord toelichtend
3. daarentegen - signaalwoord tegenstellend
4. Goed - signaalwoord voorbeeld

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor voorbeeld?

1. toch
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Welk signaalwoord is een signaalwoord voor tegenstelling?

1. zoals
2. ten slotte
3. tegenover
4. denk aan

Signaalwoord: waarmee

Tekstverband

1. vergelijking
2. doel-middel
3. reden
4. conclusie

Het signaalwoord "daarnaast" hoort bij tekstverband:

1. tijdsvolgorde
2. opsomming
3. tegenstelling

Elke stelling heeft een eigen functie

Elke stelling een functie 

Loop je vanaf de ingang door de Jumbo, dan herken je vanzelf de functie van elke stelling. De koffie staat in een andere stelling dan de bevroren pizza's.

Elke stelling een functie 

Vaak hangen er bordjes boven de stellingen. Meestal heb je ze niet nodig. Je verwacht namelijk de suiker bij de koffie.

Ook in een tekst heeft elke alinea een functie. 

Al lezend herken je de functie aan de woorden en zinnen.

Elke alinea een functie 

Je verwacht de oplossing van een probleem niet in de inleiding en de oorzaken staan niet aan het einde van de tekst.

De blikken soep staan ook niet naast de kratten bier.

Functiewoorden

Functiewoorden

Een alinea heeft een bepaalde 'taak', oftewel functie.

Functiewoorden

Een tekst heeft een bepaalde structuur. Binnen die structuur is een tekst opgebouwd uit met elkaar samenhangende tekstdelen. Dat kan een alinea zijn, een stukje alinea of meerdere alinea's. Die tekstdelen hebben een bepaalde functie.

Functiewoorden staan niet letterlijk in de tekst.

Functiewoorden

De functie van een tekstdeel kun je vaak in één woord samenvatten. Die woorden noemen we functiewoorden.

aanbeveling

aanleiding

constatering

probleemstelling

uitwerking

verklaring

afweging

anekdote

definitie

nuancering

weerlegging

vraagstelling

voorbeeld

stelling/standpunt

argument

conclusie

oorzaak

oplossing

vergelijking

samenvatting

Welk functiewoord past bij deze omschrijving?

De schrijver geeft goede raad in een tekstdeel en doet bijvoorbeeld een suggestie voor de oplossing van een probleem.

1. Constatering
2. Uitwerking
3. Aanbeveling
4. Aanleiding

Ik beschrijf iets feitelijks over een verschijnsel of ontwikkeling. Dit noem je een...

1. uitwerking
2. constatering
3. anekdote
4. stelling

Welk functiewoord is van toepassing op alinea 1?

1. constatering
2. aanleiding
3. definitie
4. nuancering

Welk functiewoord is van toepassing op alinea 2?

1. constatering
2. aanleiding
3. definitie
4. nuancering

"Kennelijk kunnen leerlingen niet goed omgaan met lesuitval."

Deze zin is een:

1. argument
2. standpunt
3. constatering
4. vraagstelling

Welk functiewoord is van toepassing op alinea 1

1. constatering
2. aanleiding
3. nuancering
4. vraagstelling

Welk functiewoord is van toepassing op de eerste zin van deze alinea.

1. constatering
2. definitie
3. nuancering
4. vraagstelling

Welk functiewoord is van toepassing op deze alinea.

1. argument
2. tegenwerping
3. nuancering
4. vraagstelling

Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.

1. argument
2. constatering
3. conclusie
4. anekdote

Een goede raad

1. argument
2. afweging
3. aanbeveling
4. verklaring

De schrijver legt uit waarom iets is zoals het is.

1. argument
2. verklaring
3. conclusie
4. voorwaarde

Dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.

1. anekdote
2. weerlegging
3. conclusie
4. aanleiding

Vaststelling van een feit of verschijnsel

1. voorwaarde
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

Hij maakt een afweging.
Een afweging betekent...

1. meting
2. keuze
3. voor- en nadelen vergelijken
4. omweg

De aanbeveling is ..

1. Een omschrijving van een probleem.
2. Een goede raad.
3. Een reactie op een bepaalde mening.
4. Een uitleg van een verschijnsel.

Waar komt een afweging vaak voor?

1. aan het begin van een tekst
2. in de bron van een tekst
3. in het midden van een tekst
4. aan het eind van een tekst

Een afweging EN een conclusie vind je in een

1. argumentatiestructuur
2. verleden/heden (/toekomst)structuur
3. vraag/ antwoordstructuur
4. voor- en nadelenstructuur

Welk functiewoord past bij deze omschrijving?

De schrijver geeft extra, vaak meer gedetailleerde informatie over iets wat hij eerder heeft genoemd, over een stelling of over een verschijnsel.

1. Constatering
2. Uitwerking
3. Aanbeveling
4. Aanleiding

Welk functiewoord past bij deze omschrijving?

De schrijver geeft aan over welk probleem (een deel van) zijn tekst gaat. Hij benoemt en omschrijft dat probleem.

1. Uitwerking
2. Aanleiding
3. Constatering
4. Probleemstelling

Wat is het bijbehorende functiewoord?

1. Aanbeveling
2. Aanleiding
3. Constatering
4. Verklaring

Signaalwoorden en Functiewoorden

Signaalwoorden in een tekst zorgen voor structuur, samenhang en verbinding tussen alinea's.

Een functiewoord geeft de functie van een tekstdeel aan.

Lesdoelen behaald?

Lesdoel 1: ik kan signaalwoorden herkennen

Lesdoel 2: ik kan functiewoorden herkennen

Lesdoel 3: ik kan het verschil uitleggen tussen signaalwoorden en functiewoorden

Lesdoel 4: ik kan het functiewoord van een alinea benoemen.

https:

Aan de slag!

• Maak opdracht 1 en 2 op p. 27 
• Klaar? Ga drie boeken zoeken (vlogboek.nl, lezenvoordelijst.nl) om je boekenlijst te vervolledigen. Vraag gerust om tips!
• Morgen: Nieuw Nederlands literatuur mee (voortaan elke vrijdag!)

Tot slot...

• Lever maandag 22 november een nieuwe versie in van je boekenlijst, met daarop je al gelezen boek en DRIE nieuwe titels
• Vraag elkaar en mij om advies, kijk op www.lezenvoordelijst.nl, www.vlogboek.nl
• Volgende les besteed ik er nog even aandacht aan