3.3 Europa en de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

 §3.3 Europa en de wereld

KA 19 Ontstaan van handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

Herhaling 3.2 'Nederland en Europa'
Amsterdam werd een stapelmarkt van geheel Europa.
Leg uit dat dit goed paste bij het kapitalisme.

Herhaling 3.2 'Nederland en Europa'
1672 wordt het Rampjaar genoemd omdat:

1. De Nederlanden Amsterdam verloren als stapelmarkt van de wereld.
2. de Nederlanden werden aangevallen door Frankrijk, Engeland, Keulen en Münster.
3. De Nederlanden werden aangevallen door Duitsland, Rusland en Italië.
4. De Nederlanden de godsdienstige oorlog tegen de Rooms-Katholieke kerk leken te verliezen.

De tijd van Regenten en Vorsten
1600-1700

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek (Gouden Eeuw)

• §3.2 & §3.4

Beeldmerk

De kroon is het symbool van de absolute vorsten uit deze tijd. De Amsterdamse herenhuizen op de achtergrond werden bewoond door de machtige burgers, de regenten, die in de Republiek van de macht van de vorst hadden overgenomen.

Het streven van vorsten naar absolute macht (absolutisme)

• §3.1

De wetenschappelijke revolutie

• §3.5

Handels-kapitalisme en het begin van een wereldeconomie (wereldeconomie)

• §3.3

Leervraag

• Je kunt uitleggen waarom de Staten-Generaal de VOC oprichtte.
  
• Je kunt de speciale positie van de VOC verklaren. 
• Je kunt (aan de hand van een bron) de activiteiten van de VOC en de WIC onderscheiden van elkaar. 
• Je kunt uitleggen hoe er een wereldeconomie ontstond (en hoe de VOC en WIC hier een bijdrage aan hebben geleverd) 

Waar gaat deze paragraaf over?

In de 17e eeuw breidden de Europeanen hun contacten met Afrika, Azië en Amerika flink uit. Zo ontstond een wereldeconomie, waarbij de werelddelen economisch met elkaar verbonden raakten. Nederlanders speelden hierbij een belangrijke rol.

Personen uit de paragraaf

Jan Pieterszoon Coen

Gouverneur-Generaal van de VOC

Piet Hein

WIC commandant

Oprichting VOC

Oprichting WIC

Belangrijke gebeurtenissen uit de paragraaf

- 1602

- 1621

In stilte aan de slag

Lees 3.3

maak opdrachten  2, 4 & 7

daarna checkvragen

Alleen de VOC mocht handelen in Azie.
Hoe noem je dit ook wel?

Welk begrip past het beste bij de bron?

1. Concurrentie
2. Factorij
3. Gouverneur-generaal
4. Monopolie

Welke conclusie kun je trekken na het zien van dit plaatje?

1. VOC voerde niet alleen handel en maar ook oorlog!
2. VOC maakte kanonnen
3. VOC hield van mode
4. VOC had weinig wapens

Blauwe gebieden = invloedssfeer van de WIC

Groene gebieden = invloedssfeer van de VOC

Nieuw-Nederland: als kolonie in 1624 gesticht en in 1667 bij de Vrede van Breda formeel overgedragen (in de praktijk geruild tegen Suriname) aan Engeland.

Nederlands-Brazilië was van 1630 tot 1654 een Nederlandse kolonie in Zuid-Amerika, het huidige Brazilië. Werd gesticht nadat Piet Hein de Spaanse zilvervloot had veroverd en de West-Indische Compagnie veel geld had. In 1654 werd de kolonie terugveroverd door de Portugezen.

Suriname: De Britse kolonie Willoughbyland werd in februari 1667 veroverd door de Zeeuw Abraham Crijnssen; Willoughbyland werd hernoemd naar Suriname. Suriname kwam – nadat de Engelsen de kolonie kortstondig hadden overgenomen – wederom in handen van de Republiek der Verenigde Nederlanden na de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog. Bij de Vrede van Breda kreeg de Republiek de soevereiniteit over Suriname in ruil voor Nieuw-Nederland dat door de Engelsen werd hernoemd tot New York.

Nederlandse-antillen: deze West-Indische eilanden waren van ongeveer 1634 tot 1792 gekoloniseerd door de WIC. Aan deze koloniale status kwam een eind toen op 15 december 1954 na acht jaar onderhandelen het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden door Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen werd ondertekend. Op 25 november 1975 werd Suriname een onafhankelijke staat en sindsdien bestond het Koninkrijk der Nederlanden uit Nederland en de Nederlandse Antillen.

Goudkust: In het Goudkustverdrag van 25 februari 1871 werden de Nederlandse factorijen aan de Goudkust voor 47.000 gulden verkocht aan de Britten. In ruil hiervoor kreeg Nederland de verzekering dat de Britten niet zouden ingrijpen in de pogingen om Atjeh in het noorden van Sumatra te veroveren.

Bekijk de afbeelding over de driehoekshandel. 

Sleep de woorden naar de juiste plek in de afbeelding:

Slaven

Koffie, katoen en suiker.

Vuurwapens, buskruit, textiel.

Hoort het bij de VOC of de WIC?

VOC

WIC

Indië

ruilhandel met India en Japan

slavenhandel

specerijen

suiker en tabak

00:20

Na deze uitspraak heeft minister-president Balkenende veel commentaar gekregen. Waarover waren veel mensen boos?