2 vwo Grammatica woordsoorten: H3-4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

H3 telwoorden en H4 voegwoorden

Lesdoelen

• Je kan bepaalde en onbepaalde hoofd- en rangtelwoorden herkennen.
• Je kan nevenschikkende en onderschikkende voegwoorden herkennen en gebruiken.

Hoofdstuk 3

Telwoorden

Hoofd- en rangtelwoorden

hoofdtelwoorden (htw):

geven een aantal of  hoeveelheid aan

1, één, 8, acht, 35, vijfendertig, 1000, duizend

rangtelwoorden (rtw):

geven een volgorde, een plaats in de rij aan

eerste, 1e, tweede, 2e, 21e, eenentwintigste

bepaald of onbepaald telwoord

bepaald telwoord (bep. tw)

geeft een precies aantal of een precieze plaats in de rij

het aantal is bekend.

vijf, 5, vijftig, 50, drie, derde

onbepaald telwoord (onbep. tw)

geeft een onduidelijk aantal aan of een onduidelijke plaats in de rij

het aantal is niet bekend.

veel, weinig, enkele, hoeveelste, zoveelste

Bepaald hoofdtelwoord

Noemt een bekend aantal of bekende hoeveelheid

Voorbeeld

Zeven boeken, zesendertig koeien, drie vijfde van de klas

Onbepaald hoofdtelwoord

Noemt een onbekend aantal of onbekende hoeveelheid

Voorbeeld

Veel boeken, weinig koeien, enkele leerlingen

Bepaald rangtelwoord

Geeft een bekende plaats in een rij aan

Voorbeeld

Zevende, zesendertigste

Onbepaald rangtelwoord

Geeft een onbekende plaats in een rij aan

Voorbeeld

Middelste, zoveelste, laatste, hoeveelste

Nog even op een rijtje

4

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

veel

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

vijfde

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

zoveelste

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

sommige

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Veel leerlingen hebben voor die toets een voldoende gehaald.

Welk woord is 'veel'?

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Alle leerlingen van de Campus kregen plotseling vrij.
Welk woord is "alle"

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Het 6e lesuur zijn wij vrij.

wat is 6e?

1. bepaald hoofdtelwoord
2. onbepaald hoofdtelwoord
3. bepaald rangtelwoord
4. onbepaald rangtelwoord

Hoofdstuk 4

Voegwoorden

Voegwoord (OV/NV)

Het woord dat zinnen (of woorden) aan elkaar voegt. 

Nevenschikkend voegwoord
- verbindt twee gelijke delen met elkaar
- en, maar, of, want, dus

Onderschikkend voegwoord
- verbindt twee ongelijke delen met elkaar
- aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, enz.

Aangezien we wilden winnen, stelden we de sterkste spelers op.

Hij is in gevaar, maar dat komt niet door jou en mij.

nevenschikkende voegwoorden (ns. vgw)

Deze metselen twee hoofdzinnen aan elkaar. De nevenschikkende voegwoorden kun je (bijna allemaal) uit je hoofd leren. Het zijn: want, (of), dus, en, maar (WODEM)

onderschikkende voegwoorden (os.vgw)

Deze metselen een hoofdzin en een bijzin aan elkaar. Er zijn zo veel onderschikkende voegwoorden, dat je ze niet uit je hoofd kunt leren. Voorbeelden van onderschikkende voegwoorden zijn: waardoor, als, (of), terwijl, zodat, omdat, doordat, wanneer.

Je ziet dat of bij beide soorten staat. Of kan een nevenschikkend of onderschikkend voegwoord zijn. Je moet kijken of je met twee hoofdzinnen te maken hebt, of met een hoofdzin en bijzin, voor je kunt bepalen of het woordje of nevenschikkend of onderschikkend is.

Voegwoorden zijn in twee soorten te verdelen:

Een voorbeeld in het Nederlands dat het verschil laat zien is:

Nevenschikkend: Ik ga met de fiets, want het is mooi weer.

Onderschikkend: Ik ga met de fiets, omdat het mooi weer is.

Plaats in de zin

Een nevenschikkend voegwoord staat altijd in het midden van een samengestelde zin.

"Ik ga naar huis en jij gaat mee.'

Een onderschikkend voegwoord kan ook aan het begin van een zin staan:

Omdat het regent, ga ik naar huis.

Opdrachten

• H3 telwoorden: opdracht 1 t/m 4 (p. 90-91)
• H4 voegwoorden: opdracht 1, 2 en 5 (p. 120-121)