4.4 Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

4.4 Evolutie

DEZE LES

Wat weet je nog van vorige les?

Uitleg

Zelfstandig werken

JE GAAT LEREN OVER

• dat variatie binnen een soort kan ontstaan door mutaties.
  
• welke factoren het evolutieproces bepalen.
  
• hoe nieuwe soorten door evolutie ontstaan.
  
• wanneer je spreekt van een nieuwe soort.

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Sleep de juiste rijk naar de cel die daarbij hoort

Rijk van de dieren

Rijk van de planten

Rijk van de schimmels

Rijk van de bacteriën

Zijn het ontstaan en uitsterven van organismen onderdelen van de evolutie?

1. ja
2. nee

Neteldier

Schimmels

Geleedpotigen

Stekelhuidigen

Zaadplanten

Gewervelden

Sporenplant

Uitleg

Laptops dicht

Aantekeningen

In het kort.

Leerdoel

Je kan uitleggen dat variatie binnen een soort kan ontstaan door mutaties.

DNA

Elke cel bevat DNA.

Bij zoogdieren zit het DNA in de celkern

Mutatie en DNA

Een fout bij het kopiëren noemen we een mutatie.

Een mutatie is een verandering in het DNA. Dit kan zorgen voor een ander uiterlijk

Mutatie

Soms ontstaat er een nieuwe eigenschap, door mutaties in het DNA.

Zo kan deze vlinder een andere kleur krijgen.

Wanneer een mutatie een voordeel is, kunnen dieren met de nieuwe eigenschap beter voortplanten.

Veranderende omgeving en aanpassing

Als de omstandigheden veranderen, kan een individu niet beslissen om zichzelf genetisch aan te passen. Door genetische variatie binnen de populatie of soort zijn er bij toeval individuen die beter passen bij de nieuwe omstandigheden. (Als er geen enkel individu is dat kan overleven, sterft de soort uit). Deze aanpassing van een populatie/soort wordt adaptatie genoemd.

https://biojuf.nl/natuurlijke-selectie/

Leerdoel

Je kan uitleggen welke factoren het evolutieproces bepalen.

Isolatie

Soms worden groepen dieren  (populaties) van elkaar gescheiden.

Dat kan door rivieren, bergen of laag water.

Isolatie

SLEUTELBEGRIPPEN

Mutatie

soms worden er dieren geboren met een ander uiterlijk, dit heet een mutatie.

Isolatie

een populatie  kan worden gescheiden van elkaar. Dit speelt een rol bij het ontstaan van een nieuwe soort.

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Leerdoel

Je kan uitleggen hoe nieuwe soorten door evolutie ontstaan.

Kijkopdracht video

Kijk naar de video met als doel om er achter te komen hoe een nieuwe soort ontstaat

Leerdoel

Je kan uitleggen wanneer je spreekt van een nieuwe soort.

Wat is een soort?

Organismen behoren tot dezelfde soort wanneer zij samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Sommige organismen lijken op elkaar, maar behoren niet tot dezelfde soort

Sommige organismen zijn erg verschillend, maar behoren wel tot dezelfde soort

Soort & Ras

• Organismen van dezelfde soort kunnen samen vruchtbare nakomelingen krijgen
• Soms kunnen verschillende soorten samen nakomelingen krijgen, deze zijn dan niet vruchtbaar
  

Muilezel en muildier zijn bijna altijd onvruchtbaar.

Sleutelbegrippen

Variatie

Binnen de soort ontstaan soortgenoten met een andere eigenschap

Survival of the fittest

Hiermee wordt bedoeld de overlevingskans van een individu. De individuen met de beste aanpassingen, overleven

Wie heeft zich het best aangepast?

Hoe zal de volgende generatie vissen er uit zien?

Hoe ziet hun milieu er waarschijnlijk uit? 

Gebruik deze dia voor een klassengesprek.

Opdracht

Kies een bijzonder dier:

- Zoek 3 omgevingsfactoren.

- Zoek op hoe het dier er op is aangepast.

Factoren waar organismen op aangepast kunnen zijn

1. Temperatuur
2. Leven op land / in water / in de lucht
3. Prooidier / predator
4. Aangepast op voedsel
5. Leven in licht of donker
6. Voortplanting (veel of weinig jongen)

Alle dieren hebben aanpassingen aan hun leefomgeving.

Optionele opdracht

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

Weektaak

4.4 Evolutie

A en B + keuze deel

Zet deze taak in je agenda

Natuurlijke Variatie

Natuurlijke Selectie

Wanneer begon het leven?

Bron: https://samnoblemuseum.ou.edu/common-fossils-of-oklahoma/how-paleontologists-tell-time/geological-timescale/ 

Geologische tijdschaal

Een geologische tijdschaal is een indeling van de geschiedenis van de aarde in geologische tijdperken.

Een geologische tijdschaal is verdeeld in tijdperken (era). In deze tijdperken is het leven op aarde ontwikkeld.

Elk tijdperk is onderverdeeld in periodes. Periodes kunnen weer zijn opgedeeld in tijdvaken

In een geologische tijdschaal geven getallen de tijd aan in miljoenen jaren geleden.

In de geologische tijdschaal hiernaast zie je hoeveel miljoen jaar geleden een periode begon en eindigde.

Hier zie je een andere vorm van een geologische tijdschaal.

Sommige tijdschalen gebruiken andere getallen.