Week 40 KGT taalverzorging perron 2, les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Week 40 KGT taalverzorging perron 2, les 1

Aan het eind van deze les

- Weet je wat het onderwerp is en hoe je dit in een zin kan vinden

- Weet je wat het werkwoordelijk gezegde is en hoe je dit in een zin kan vinden

- Weet je wat het lijdend voorwerp is en hoe je dit in een zin kan vinden

- Ken je de verschillende soorten werkwoorden

- Weet je wat het naamwoordelijk gezegde is en hoe je dit in een zin kan vinden

- Weet je wat het meewerkend voorwerp is en hoe je dit in een zin kan vinden

Persoonsvorm (herhaling)

Elke zin heeft een persoonsvorm. Dit is altijd een werkwoord.

Je kunt de persoonsvorm op 3 manieren vinden:

1. Maak de zin vragend. persoonsvorm staat dan vooraan.

2. Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat verandert is de persoonsvorm

3. Verander het onderwerp van enkelvoud naar meervoud of andersom. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

Onderwerp

De persoonsvorm en het onderwerp horen bij elkaar. Als de persoonsvorm in het enkelvoud staat, staat het onderwerp ook in het enkelvoud. Staat de persoonsvorm in het meervoud, dan geldt dit ook voor het onderwerp.

Het onderwerp kun je ook vinden door de vraag te stellen:

Wie/wat + persoonsvorm. Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

Bijvoorbeeld: Pieter loopt over straat.

Wie/wat loopt? Antwoord = Pieter

Wat is het onderwerp?

Als onderwerp kozen ze pooldieren.

1. Onderwerp
2. Pooldieren
3. Kozen
4. Ze

Onderwerp? Hoe vind je het onderwerp in de zin?

1. door de zin vragend te maken?
2. Wie of wat + gezegde?’
3. Wie of wat + onderwerp + gezegde?’

Wat is het onderwerp?

Ik leer het onderwerp te vinden.

1. Ik
2. leer
3. het onderwerp
4. vinden

Wat is het onderwerp van een tekst?

Het onderwerp van een tekst...

1. ... vertelt in één woord waar de tekst over gaat.
2. ... vertelt wat het belangrijkste van de tekst is.
3. ... vertelt wat iemand ergens van vindt.
4. ... vertelt wat waar of niet waar is.

Het werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkworden die in een zin staan. 

De persoonsvorm hoort altijd bij het gezegde.

Als er meer dan 1 werkwoord in een zin staan, vormen die samen het gezegde. Werkwoorden die gesplitst zijn, horen allebei bij het gezegde (bijvoorbeeld: Ik loop uit de klas weg - loop weg hoort bij elkaar -> weglopen)

Bijvoorbeeld:

Simone loopt snel naar huis. Gezegde = loopt

Ik heb vannacht lekker geslapen. Gezegde = heb geslapen

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. Alle werkwoorden in de zin.
2. De persoonsvorm.
3. Alle werkwoorden in de zin behalve de persoonsvorm.
4. Het voltooid deelwoord.

Wat is het werkwoordelijk gezegde in deze zin?
Ik kan het werkwoordelijk gezegde in de zin vinden.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. Ik SPOEL het glas OM.
2. Mijn broertje GAAT uit zijn dak.
3. Ik HEB me in hem VERGIST.
4. Ik BEN AAN HET LOPEN.

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een zinsdeel. 

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Belangrijk: niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp.

Lijdend voorwerp (lv)

lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

1. jij
2. het lijdend voorwerp
3. in die zin
4. kan vinden

Wat kan GEEN lijdend voorwerp zijn?

1. De kat met het gebroken pootje
2. de pan met tomatensoep
3. in de tuin van de buren
4. wij

Benoem het meewerkend voorwerp. Geen meewerkend voorwerp? Noteer dan 'geen'

Hem geef ik niets.

Benoem het meewerkend voorwerp. Geen meewerkend voorwerp? Noteer dan 'geen'

Zij heeft het mij toch verteld.

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

Het lijdend voorwerp is het antwoord op de vraag:

1. Wie/wat + werkwoordelijk gezegde?
2. Wie/wat + persoonsvorm?
3. Wie/wat + onderwerp?
4. Wie /wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Werkwoorden (ww)

Een werkwoord is een woordsoort.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet, wat iets of iemand overkomt of  wat er is gebeurd.

Soorten werkwoorden

Soort werkwoord	Kenmerken	Voorbeeld
Zelfstandig werkwoord (fietsen, dansen, springen, kijken)	- werkwoordelijk gezegde - duidelijke betekenis - heeft geen ander werkwoord nodig - één per wg (andere ww zijn hww)	Zijn vader zingt onder de douche.
Koppelwerkwoord (zijn, worden, blijven)	- naamwoordelijk gezegde - koppelt onderwerp aan naamwoordelijk deel - één per naamwoordelijk gezegde (andere werkwoorden zijn hulpwerkwoorden)	Hij wordt vast zanger.
Hulpwerkwoord (zijn , hebben, worden, zullen, willen, kunnen)	- samen met zelfstandig ww: werkwoordelijk gezegde	Igor kan ook mooi zingen.

Wat is een zelfstandig werkwoord?

1. Werkwoord dat de actie aangeeft in de zin
2. Werkwoord dat een ander werkwoord helpt
3. voltooid deelwoord

zelfstandig werkwoord:

1. worden
2. wandelen

Wat zijn zelfstandige werkwoorden

1. dromen, dansen, denken
2. mensen, vrouwen, mannen
3. konijnen, apen, beren
4. de, het, een

Wat is GEEN zelfstandig werkwoord?

1. fietsen
2. hebben
3. zijn
4. stelen

Wat is een koppelwerkwoord?

1. Een koppelwerkwoord koppelt het onderwerp aan een toestand of eigenschap.
2. De meest voorkomende koppelwerkwoorden zijn zijn, worden en blijven.
3. Een koppelwerkwoord vormt het werkwoordelijk deel van het naamwoordelijk gezegde.
4. Een koppelwerkwoord benoem je bij taalkundige ontleding.

Wat zijn koppelwerkwoorden?

1. voorkomen, worden, lopen, schijnen
2. blijken, worden, zijn, blijven
3. zijn, gaan, heten, durven
4. blijven, dunken, mogen, willen

Wat is GEEN koppelwerkwoord?

1. Lijken
2. Lopen
3. Dunken
4. Schijnen

Wat zijn hulpwerkwoorden?

1. De belangrijkste werkwoorden in een zin
2. Werkwoorden die een ander ww 'helpen'

Wat is het hulpwerkwoord?

1. is
2. gestruikeld

Wat is het hulpwerkwoord?

1. heb
2. gegeten

Kan je meer hulpwerkwoorden in een in hebben?

1. ja
2. nee

Naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde zegt wat iemand of iets (het onderwerp) IS (of wordt of blijft).

Het meewerkend voorwerp

* het meewerkend voorwerp is altijd een mens, dier of ding

* het meewerkend voorwerp kan één woord zijn, maar het kunnen ook meerdere woorden zijn.

* het meewerkend voorwerp staat niet altijd in een zin.

* je vindt het meewerkend voorwerp door aan wie  of  voor wie te vragen.

Wat is het meewerkend voorwerp?

Benoem het meewerkend voorwerp. Geen meewerkend voorwerp? Noteer dan 'geen'

Hem geef ik niets.

Het meewerkend voorwerp is altijd een 'wie'.

1. ja
2. nee

Een meewerkend voorwerp

1. staat in elke zin
2. moet altijd aan/voor bevatten
3. staat in een zin met werkwoorden die iets te maken hebben met vertellen of geven
4. "ondergaat'' wat het onderwerp doet

Wat is het meewerkend voorwerp?

Joris heeft mij de betekenis van het meewerkend voorwerp uitgelegd

1. Joris
2. de betekenis
3. het meewerkend voorwerp
4. mij

Opdrachten

Taalverzorging perron 2:

BK: Maak opdracht 1 t/m 16

Dit is ook het huiswerk voor volgende week.