Tijd van ontdekkers en hervormers 1500-1600, renaissance en Europese overzeese expansie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Je kunt aan het einde van deze les:

- uitleggen hoe het mensbeeld en het wereldbeeld veranderden tijdens de renaissance;

- De invloed van het humanisme op de veranderde houding t.a.v. de kerk;

- Oorzaken noemen van het ontstaan van de renaissance in Italië;

- uitleggen hoe de renaissance zich verspreidde naar Noordwest-Europa

- uitleggen hoe de ontdekkingsreizen het wereldbeeld van Europeanen veranderden;

- uitleggen welke religieuze, economische en demografische gevolgen de ontdekkingsreizen hadden.

Leg uit bij welk kenmerkend aspect dit bronfragment past:
"Maar ook wat door de keizer besloten is heeft kracht van wet, aangezien het volk bij een koninklijke wet aan de vorst zijn gehele soevereine macht en gezag heeft overgedragen."

Renaissance

Mentaliteitsverandering:

Middeleeuwen: relatie met God -> zichzelf centraal

-> hernieuwde oriëntatie op de klassieke oudheid (humanisme)

-> Begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling (natuurkunde, scheikunde, sterrenkunde, anatomie)

Renaissance in de kunsten:

1. Individu centraal;

2. Emoties, perspectief, schaduwen;

3. Interesse in anatomie van het menselijk lichaam

Renaissance in politiek en religie

Opkomst Humanisme: 

1. bestudering van Griekse en Romeinse geschriften;

2. Erasmus bestudering van Bijbelse geschriften -> bijbel met fouten en levenswijze van geestelijken

Ontstaan van renaissance 

1. Rijkdom door handel met Midden-Oosten (zijderoutes)

2. Zelfstandige stadstaten met rijke burgerij als opdrachtgevers

3. Kerk als opdrachtgever

4. 1453: Val van Constantinopel -> klassieke geschriften weer naar Italië

Verspreiding over Noordwest-Europa

1. +/- 1450: uitvinding boekdrukkunst

2. handelscontacten Italië en Noordwest-Europa

Geen breuk

De renaissance was een poging om christelijke en klassieke cultuur met elkaar te verbinden

Het begin van de Europese overzeese expansie

1452: Val van Constantinopel -> nieuwe routes naar Azië

Portugal en Spanje nemen voortouw:

1. 1488: Diaz

2. 1492: Columbus

3.  1497: Da Gama

4. 1499: Amerigo vespuci

Gevolgen Europese overzeese expansie:

1. Economisch zwaartepunt verschuift in Europa naar Spanje en Portugal -> ontstaan wereldeconomie

2. Verspreiding christendom over Azië en Amerika;

3. Nieuw wereldbeeld -> conflict met kerk

Met dit schilderij van Ghirlandaio kun je de heroriëntatie op de klassieke
oudheid en het veranderde mensbeeld van de Renaissance illustreren.
Toon dit aan door:
1. een element uit het schilderij te noemen dat aansluit bij de
heroriëntatie op de klassieke oudheid en
2. een element uit het schilderij te noemen dat aansluit bij het
veranderende mensbeeld van de Renaissance.

Tussen de nieuwe wetenschappelijke belangstelling en de Europese
expansie in de zestiende eeuw bestond een verband.
Licht dit verband toe, door uit te leggen:
1. waardoor de nieuwe wetenschappelijke belangstelling de Europese
expansie bevorderde en
2. waardoor de Europese expansie de wetenschappelijke belangstelling
bevorderde.

Je veronderstelt een verband tussen de opkomst en de verspreiding van het humanisme en de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa.

Leg uit welk verband dat is.

Tekst

Politeke overheersing van gebieden buiten Europa

Verspreiding van het christendom

Je kunt aan het einde van deze les:

- uitleggen hoe het mensbeeld en het wereldbeeld veranderden tijdens de renaissance;

- De invloed van het humanisme op de veranderde houding t.a.v. de kerk;

- Oorzaken noemen van het ontstaan van de renaissance in Italië;

- uitleggen hoe de renaissance zich verspreidde naar Noordwest-Europa

- uitleggen hoe de ontdekkingsreizen het wereldbeeld van Europeanen veranderden;

- uitleggen welke religieuze, economische en demografische gevolgen de ontdekkingsreizen hadden.