H4 Formuleren les 3 - verwijsfouten + nakijken

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Formuleren

A. onjuist verwijzen

B. onduidelijk verwijzen

LESDOELEN

• Je weet wat bedoeld wordt met verwijsfouten;
• Je kunt verwijsfouten herkennen;
• Je kunt verwijsfouten verbeteren.

A. Verwijsfout

verwijswoorden zijn: 

die, deze, dit, dat, zijn, haar, hen, hun etc.

A. Verwijsfout: oorzaken

• Ontbrekende kennis over onzijdige woorden (het-woorden)
• Ontbrekende kennis over mannelijke en vrouwelijke woorden (de-woorden)
• Ontbrekende kennis over meervoudige woorden (de-woorden)
• Ontbrekende kennis over betrekkelijke voornaamwoorden
  

A. Verwijsfout: 4 moeilijkheden

1. Woordgeslacht (m/v/o/mv-de/het/zijn/haar)
2. Hen / hun
3. Betrekkelijk voornaamwoord (die/dat/wat/wie/welke)
4. Verschil zaken / personen (die/wie)

1 Woordgeslacht

Onzijdige woorden (het-woorden), o.a.:
- Namen van landen en steden
- Verkleinwoorden

Verwijzen met het, dit, dat, zijn:
Paul heeft zijn huis geschilderd. Het (dit/dat) is nu groen. Hij gaat het volgend jaar waarschijnlijk weer rood maken.

1 Woordgeslacht

Veelgemaakte fouten bij onzijdige woorden:

* In de aangereden auto zat ook het zoontje van de bestuurder. Die was erg geschrokken. --> Dat was erg geschrokken.

* Het muziekkorps heeft haar repertoire vernieuwd. -->
     zijn repertoire

Mannelijke de-woorden 

• hij / hem / deze / die / zijn
• Veel de-woorden zijn mannelijk, tenzij ze achtervoegsels hebben van vrouwelijke de-woorden

Vrouwelijke de-woorden

• ze / zij / deze / die / haar
• Woorden die eindigen op:
  -heid / -nis / -schap
  -de / -te / -ing / -st
  -ij / -ie
  -iek / -ica
  -theek / -teit
  -tuur / -suur
  -ade / -ide / -ode / -ude
  -ine / -se / -gage
  -sis / -tis / -xis

1 Woordgeslacht

Meervoudige de-woorden

Verwijzen met ze / zij / hen / hun / deze

2 Hen / hun

• Hun kan nóóít onderwerp zijn!
  * Hun hebben dat gedaan -> Zij hebben dat gedaan
• Hun: bezittelijk voornaamwoord -> Hun oma woont in Weert
• Hun: meewerkend voorwerp (zonder voorzetsel) -> Ik geef hun een kopje koffie

2 Hen / hun

• Hen: na een voorzetsel ->
   Ik geef een kopje koffie aan hen
• Hen: lijdend voorwerp ->
   Die jongen heeft hen voorgelogen

3 Betrekkelijk voornaamwoord

• Die / dat / wat
  
• De-woorden: die -> De koffie die ik dronk, was erg sterk
• Het-woorden: dat -> Het meisje dat daar loopt, is mijn zus.
• Wat:
  - Hele zin -> De vorige aflevering heb ik gemist, wat jammer is
  - Overtreffende trap -> Het engste wat we zagen, was  It
  - Onbepaald voornaamwoord -> Alles wat  ze zegt, is waar

Vergelijk

a) De laatste keizer woonde in een groot paleis, dat we niet mooi vonden.

b) De laatste keizer woonde in een groot paleis, wat we niet mooi vonden.

Vergelijk

a) Dit apparaat is het enige dat nog functioneert.

b) Dit apparaat is het enige wat nog functioneert.

Vergelijk

a) Dat vliegtuig is het mooiste dat ik hier heb aangetroffen.

b) Dat vliegtuig is het mooiste wat ik hier heb aangetroffen.

4 Verschil zaken/personen

Om naar personen te verwijzen, gebruik je:

aan wie, met wie, voor wie etc.

Om naar zaken te verwijzen, gebruik je:

waaraan, waarvoor, waarmee etc.

B. Onduidelijk verwijzen

Als een verwijswoord verwijst naar iets wat helemaal niet in de tekst staat, is dat incorrect.

Vb. 3: Natuurlijk is de dierenbescherming in haar nopjes met de nieuwe regels voor de veehouderij, omdat ze dan meer ruimte hebben.

Als een verwijswoord naar meerdere antecedenten kan verwijzen, is dat incorrect.

Vb. 4: De agenten arresteerden de drugscriminelen en ze maakten een hoop stennis op straat.

oefenen

Pak nu je telefoon.

Kies het juiste verwijswoord.
De apotheek kon niet voldoen aan de vraag van … klanten.

1. haar
2. hen
3. hun
4. zijn

Kies het juiste verwijswoord.
Het bedrijf kon niet voldoen aan de vraag van … klanten.

1. haar
2. hen
3. hun
4. zijn

Vul in: 'dat' of 'wat'.
Gisteren zijn er in de mist diverse ongelukken gebeurd, … veel blikschade opleverde.

Verbeter de foute verwijzing.
Het bestuur van de club heeft gezegd dat ze
van alle leden een bijdrage verwacht aan de activiteitendag.

Goed of fout? Leg uit.
De mentoren overhandigden hun aan het eind van het jaar de rapporten.

huiswerk

maak van opdracht 4 t/m 7 steeds zin 1 t/m 4

HUISWERK

lees alvast de theorie over de incongruentie en de dat/als-constructie

LESDOELEN

• Je weet wat bedoeld wordt met verwijsfouten;
• Je kunt verwijsfouten herkennen;
• Je kunt verwijsfouten verbeteren.

Aan het eind van de les...

• ... ken je vijf vormen van dubbelop: onjuiste herhaling, tautologie, pleonasme, contaminatie en dubbele ontkenning;
• ... kun je de vijf vormen van dubbelop herkennen, benoemen en verbeteren;
• ...kun je fouten met verwijswoorden herkennen, benoemen en verbeteren.