1.2 Het ontstaan van de landbouw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H1 Jagers en boeren

1.2 Het ontstaan van de landbouw

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier mensen op een gegeven moment van de landbouw gingen leven.

Middelen van bestaan zijn manieren om in leven te blijven.
Welke middelen van bestaan hadden de eerste mensen?

1. Wilde dieren en verzamelen
2. Jagers en boeren
3. Jagen en verzamelen
4. Boeren en verzamelaars

Klimaatverandering

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer

• Nederland: moerassen en bossen

• Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (11.000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Leg uit waarom de landbouw niet in de gebieden A en B in de kaart, die je net hebt gezien, ontstond.
(Klik op de afbeelding om deze groter te maken)

landbouw revolutie

• Revolutie betekent verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Grote en belangrijke verandering

99% van de geschiedenis van de mens, heeft de mens geleefd als jager-verzamelaars

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

Indeling van 'onze' prehistorie

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Bedenk nóg een reden waarom de hunebedden pas ná de landbouwrevolutie werden gemaakt.