5.3: Reformatie (havo)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

5.3 Reformatie

1500-1600 Vroeg moderne tijd

• Wat? Reformatie = hervorming van de kerk
• Wanneer? 1517
• Wie? Maarten Luther
• Johannes Calvijn

Paragraaf 5.3

Kenmerkend aspect:

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke Kerk in West-Europa tot gevolg had. 

Opbouw vanaf tijdvak 5

(§5.1) Renaissance

(§5.3) Reformatie

leidt tot:

(§5.4) Opstand

Aan het eind van de les weet je:

-Welke kritiek er was op de Katholieke kerk

-Hoe dit leidde tot splitsing van de kerk

- hoe het protestantisme werd verspreid

-welke strijd er ontstond tussen katholieken en protestanten

-Het verschil tussen Luther en Calvij

Lezen

Lees "Kritiek op de Katholieke kerk" en Splitsing van de kerk" 

De pest in Europa

• In 1347 komt de pest aan in Europa: via de Krim naar Italië
• Via de handel verspreidt de ziekte zich razendsnel door Europa
• De viezigheid en het ongedierte in de middeleeuwse steden helpen ook mee in het ontstaan van de grote pestepidemie van 1347 tot 1351
• Uiteindelijk sterft 1/3 van de Europese bevolking, ongeveer 20 miljoen mensen.

De pest door de ogen van schilder Pieter Brueghel de Oude (1562). Voor veel mensen moet de pest zo zijn ervaren: overal dode mensen en complete steden die zijn verlaten.

Wie was er schuldig aan deze rampen?

Wat kon je doen volgens de Katholieke kerk om in de hemel te komen?

Aflaten

Als je een aflaat kocht werd daarmee je zonde vergeven.

Boekdrukkunst

Dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst konden snel boeken worden gemaakt en daardoor konden de ideeën van filosofen snel door Europa verspreiden.

Hervormer

Groei van kritiek op de kerk

In de middeleeuwen was de kerk erg machtig en rijk geworden. Dit paste volgens sommige mensen niet goed binnen het geloof. De kritiek op de kerk nam toe. Ook hadden humanisten de bronnen uit de oudheid bestudeerd. Zij ontdekten allerlei fouten in de bijbelvertaling. 

Erasmus

- Erasmus was een humanist: iemand die de klassieke literatuur en cultuur bestudeerde.

- Erasmus vertaalde de Bijbel van het Grieks naar het Latijn. Hij ontdekte veel fouten in de oude versie. 

- Erasmus was een van de eerste personen die kritiek had op personen uit de katholieke kerk.

Kritiek op de kerk

Boek Lof der Zotheid geschreven door Erasmus

--> bespotting misstanden in de katholieke kerk 

De katholieke kerk zou teveel afwijken van het christendom.

Kritiek werd massaal verspreid door de boekdrukkunst.

Verschillen Luther en Erasmus

1. Luther is een Duitser, Erasmus is een Nederlander
2. Luther wil de kerk helemaal veranderen, Erasmus wil binnen de kerk hervormen 

Noem drie punten van kritiek die Luther had op de kerk

Luther

De paus en de keizer waren niet zo blij met Luther: hij vormde een bedreiging voor het geloof en de eenheid binnen het rijk! Toen hij zijn ideeën niet terug wilde nemen, werd hij uit de kerk gegooid en vogelvrij verklaard. Iedereen mocht hem ongestraft doden. Zijn volgelingen besloten dat het tijd werd om een nieuwe kerk te stichten.

Video

Bekijk het filmpje op de volgende slide en beantwoord daarna de vragen

Maarten Luther 

Ik had besloten niet meer over of tegen de joden te schrijven. Maar nadat ik gemerkt had dat deze miserabele en vervloekte mensen niet ophouden ons, dat wil zeggen Christenen, te verleiden, heb ik dit boekje geschreven, zodat ik me kan scharen onder diegenen die weerstand bieden tegen die giftige activiteiten van joden, en die Christenen gewaarschuwd hebben voor hen op hun hoede te zijn. Ik zou niet hebben kunnen geloven dat een Christen door de joden kon worden beetgenomen om te geloven dat hun verstoting en ellende niet aan hen zelf te wijten was. Echter, de duivel is de god van de wereld, en waar Gods woord afwezig is heeft hij het gemakkelijk, niet alleen bij de zwakken maar ook bij de sterken. Moge God ons helpen. Amen.'”

Ontstaan protestantisme

Hoewel het dus niet de bedoeling was, leidde de kritiek van Luther tot de stichting van een nieuwe stroming binnen het christendom: het protestantisme. Aanhangers wilden terug naar de kern van het geloof: het woord van God.  Daarom moesten mensen zelf de Bijbel kunnen lezen, in hun eigen taal. Priesters had je hier niet meer voor nodig. Ook moesten kerken sober zijn. Al die beelden leidden alleen maar af en waren dus overbodig. 

Leg uit waar de naam protestantisme vandaan komt?

Worms

• Rijksdag met Karel V
  
• Luther geëxcommuniceerd
• Hij duikt onder er werkt aan de vertaling van het Nieuwe Testament in Duits

Opgave 7 bladzijde 83
Maak een foto

Calvijn & Luther

Calvijn

Luther

Luther kenmerken

-

-

-

Calvijn kenmerken

-

-

-

Luther

Calvijn

Prédestinatieleer van Calvijn

Maak opdracht 9 bladzijde 83 en upload een foto

Church of England

Paus niet het hoofd van de kerk, maar de Engelse vorst

- kloosters verboden, celibaat afgeschaft, bijbel in het Engels vertaald

-Leer van de kerk bleef hetzelfde

Henry VIII &

Anna Boleyn

Karel V

• 1515 Landsheer Nederlanden
  
• 1521 Rijksdag van Worms
• Karel V voert oorlog tegen Lutherse
• vorsten
• 1555 Vrede van Augsburg
• "Wiens gebied diens godsdienst"

Maak opdracht 13

Huiswerk

Maak opdracht 6 en opdracht 23 en 24 van de Verdieping