16.2-2 Niet specifieke afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

16.2 Niet-specifieke afweer

Doel 16.2

Je leert welk type ziekteverwekkers er zijn

Je leert hoe je lichaam zich verweert tegen ziekteverwekkers

Je leert hoe je lichaam onderscheid maakt tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd

Lichaamseigen/ -vreemd

Door je afweersysteem moet onderscheid gemaakt worden tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde dingen in je lichaam.

Hoe? 

Antigenen

Lichaamseigen/ -vreemd

Elke cel (bacterie/ lichaamscel) en elk virus is heeft eiwitten aan de buitenkant: antigenen

Ziekteverwekkers

Lichaamseigen/ -vreemd

Elke cel (bacterie/ lichaamscel) en elk virus heeft eiwitten aan de buitenkant: antigenen

Lichaamscellen

Lichaamseigen/ -vreemd

MHC-I molecuul: presenteert (delen van) eiwitten die in die cel worden gemaakt.

Lichaamscellen

Lichaamseigen/ -vreemd

Onderdelen van je afweersysteem zijn in staat onderscheid te maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde antigenen.

Witte bloedcellen

Betrokken bij de niet specifieke afweer:

• Granulocyten
• Macrofagen
• Natural Killer cellen
• Dendritische cellen

Granulocyten

granulocyten hebben

een veelvormige, niet

ronde kern.

Bevatten cytokinen en blaasjes met gifstoffen

Granulocyten

Bij ontdekking van een ziekteverwekker:

Geven gifstoffen af die schadelijk zijn voor de ziekteverwekker

Geven cytokinen af

Cytokinen

• Hechten aan de bloedvatwand: signaal voor andere witte bloedcellen voor plek van infectie, trekken dus andere witte bloedcellen aan (zoals macrofagen)
• Spiercellen in de bloedvatwand ontspannen: meer bloed
• Ruimte tussen de cellen van de bloedvatwand neemt toe: bloedcellen kunnen makkelijker het weefsel in

Cytokinen

Zorgen voor de ontstekingsreactie.

Macrofagen

macrofagen omvatten deeltjes en cellen die niet in het lichaam thuis horen. Met lysosomen verteren ze deze deeltjes/ cellen.

Geldt voor:

Bacteriën, virussen, splinters, inkt, dode/ beschadigde cellen etc.

 

Natural Killer cellen

Herkennen lichaamsvreemde eiwitten op het MHC-I molecuul:

Doden virus-geïnfecteerde cellen

Doden tumorcellen

Natural Killer cellen

Scheiden perforine af: een stof die de celmembraan stuk maakt (de cel sterft), óf zetten de cel aan tot apoptose (DNAse wordt geactiveerd, DNA wordt afgebroken)

Doden dus juist lichaamseigen cellen die zich vreemd gedragen door virusinfectie/ tumorgenen

Complementsysteem

Ongeveer 30 verschillende complementeiwitten in je bloed.

Kunnen binden aan ziekteverwekkers

Brengen dan een cascade op gang die leidt tot:

1. doden van ziekteverwekkers

2. aantrekken van witte bloedcellen (via cytokines)

3. markeren van ziekteverwekkers

Doel 21.2

Je hebt geleerd welk type ziekteverwekkers er zijn

Je hebt geleerd hoe je lichaam zich verweert tegen ziekteverwekkers

Je hebt geleerd hoe je lichaam onderscheid maakt tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd

Wat denk je dat de oorzaak is van een auto-immuunziekte?

Begrippen 21.2

bacteriën, cirkelvormig chromosoom, plasmiden, prokatyoten, microbioom, gifstige stoffen, eukaryoten, parasiet, virus, eiwitkapsel, virusenvelop, DNA/ RNA virus, reverse transcriptase, niet-spefieke afweer, lichaamseigen, lichaamsvreemd, antigenen, MHC-I, infectie, complementsysteem, cascade, cytokinen, macrofagen, opsonisatie, granulocyt, fagocytose, fagocyt, NK-cel, apoptose

BINAS 21.2

BINAS 71L Apoptose

BINAS 77 Virussen

BINAS 79 Bacteriën

BINAS 84I Bloedcellen

BINAS 84J1 Complementsysteem

BINAS 84J3 Niet specifieke en specifieke afweer

BINAS 84J4 Ontstekingsreactie

Leswerk

21.2: alle vragen

Neem van 21.3 de bronnen door