Les 2 - Filmmuziek

• ckv
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

Schakeltijd:

- Telefoon in de zak

- Tas onder de tafel

- Jas uit

Nodig: etui

Wat weet je over filmmuziek?

1. Ik kan emoties koppelen aan een bepaalde sfeer in de muziek.

2. Ik benoem verschillende functies van geluid en kan twee soorten geluid herkennen. 

Film, muziek en emoties

Functies in de filmmuziek en soorten filmgeluiden

Opdracht 1: muziek en emotie

Opdracht 2: functies van filmmuziek

Welke verschillende functies kunnen filmmuziek hebben? 

Welke twee soorten geluid onderscheiden we? Geef voorbeelden. 

Film en muziek

• Wat is filmmuziek?
  
• Wie luistert er naar filmmuziek?
  
• Kennen jullie films met herkenbare muziek? (of namen van filmcomponisten?)
  
• Wat is een soundtrack?

Sommige muziek die gemaakt is bij film, is soms nog bekender dan de film. Wie kent bijvoorbeeld de muziek van "Pirates of the Carribean" niet?

Misschien wel de beroemdste filmmuziek is gemaakt door Ennio Morricone.  Morricone's eerste composities dateren van de jaren veertig.  Morricone's omvangrijk en gevarieerd oeuvre omvat de muziek voor meer dan 70 prijswinnende films, waaronder alle films van Sergio Leone vanaf de Dollars trilogie, zoals Once Upon a Time in the West en Once Upon a Time in America, alle films van Giuseppe Tornatore vanaf Nuovo cinema Paradiso, The Battle of Algiers, Bernardo Bertolucci's 1900, Exorcist II, Days of Heaven, diverse succesvolle Franse films, zoals La Cage aux folles en diverse Hollywoodfilms, waaronder The Thing, Roland Joffés The Mission, The Untouchables (1987) van Brian De Palma, Barry Levinsons Bugsy (1991), Mike Nichols' Wolf (1994), Mission to Mars (2000) en Quentin Tarantino's The Hateful Eight (2015). Morricone's muziek werd eveneens uitvoerig aangewend in onder meer Quentin Tarantino's Kill Bill (2003–2004), Inglourious Basterds (2009) en Django Unchained (2012), The Boat That Rocked en series als The Simpsons en The Sopranos.

Hoe werd muziek bij de allereerste films toegevoegd?

een beknopte geschiedenis

Eind negentiende eeuw werden de eerste films gemaakt. Al sinds de eerste geluidloze films op het witte doek verschenen, klonk daar muziek bij. Hoewel geluid toen nog niet met het beeld verenigbaar was, dus onder de film gemonteerd kon worden, klonk er alsnog muziek bij de vertoning van een film. Vaak werd een pianist of een klein ensemble verdekt opgesteld om de film van begeleidende muziek te voorzien. Sommige filmhuizen hadden een waar bioscooporkest. Zo werd de toon gezet en wist het publiek aan de hand van de muziek welke stemming het beeld probeerde over te brengen. Ook zorgde muziek ervoor dat de luide projector, die vaak tussen het publiek stond, niet zo duidelijk hoorbaar was.

Bron

Film en geluid: een beknopte geschiedenis

• Achtergrond, live muziek (vanaf 1895)
• Eerste geluidsfilm: The Jazz Singer (1927)
• Massacommunicatie > filmjournaal en propagandafilms
• Verschillende functies 

In vrijwel alle films wordt muziek gespeeld. Deze muziek speelt meestal in de achtergrond. Filmmuziek heeft een hele belangrijke rol in een film. Deze muziek kan namelijk de sfeer van de film en de emoties van de acteurs versterken. Meestal werkt muziek onbewust, het stuurt ongemerkt de gevoelens van de kijker. In deze les leer je welke functies muziek kan hebben. 

In de tijd van stomme films, waren films nooit stil. Zelfs tijdens de opnames, in een decor of op locatie, klonk al muziek. Met een harmonium of viool werden de gespeelde emoties muzikaal opgeroepen. In de bioscopen klonken vergelijkbare klanken, geproduceerd door een pianist of een klein salonorkestje. In de grote bioscopen zoals het Amsterdamse Tuschinski kon de muzikale begeleiding uitgroeien tot symfonische omvang, zowel met een traditioneel orkest als met het befaamde Wurlitzer-orgel.

In het begin van de cinema werden oude kerkorgels te pas en te onpas gebruikt om films te begeleiden, maar de Amerikaanse firma Wurlitzer ontwikkelde voor de profane bewegende beelden een heus orgel, dat vanaf 1910 op de markt was, en een periode van grote bloei doormaakte, in het decennium tussen de Eerste Wereldoorlog en de komst van de geluidsfilm. Het instrument kende een zwelpedaal en allerlei toeters en bellen en heette The Mighty Wurlitzer.

Een Wurlitzer begeleidde stomme films geheel of gedeeltelijk en speelde bij de reclame, het varieté en in de pauze. Films werden vaak gedistribueerd met een partituur voor orgel en/of orkest. Het Wurlitzer orgel gaf de Amerikaanse bioscoop een authentiek geluid. Met de komst van het Hammond-orgel werd het rond 1940-'50 tijd voor een nieuwe generatie instrumenten, maar er bestaat een groot platenrepertoire dat herinnert aan het ooit uitzonderlijk populaire, aangenomen kind van Hollywood.

Op 6 mei 1930 trok een stoet demonstranten van de Nederlandse Toonkunstenaarsbond naar het Amsterdamse Rembrandtplein om te protesteren tegen de komst van de geluidsfilm. Toen zij aan het Tuschinski Theater voorbij trokken zagen zij lange wachtrijen voor de kassa’s staan. De massale rijen, allemaal wachtend op een kaartje voor de nieuwe geluidsfilms, deed hen beseffen dat hun protesten tevergeefs waren: het tijdperk van de stille film was ten einde.

De film The Jazz Singer uit 1927 wordt gezien als de eerste geluidsfilm.

Daarvóór speelden er tijdens de film live muzikanten in de bioscoop. Als gevolg van de geluidsfilm vreesden de honderden musici en acteurs, die dagelijks de stille films van geluid voorzagen, voor hun banen.

In 1928 wordt de eerste tekenfilm met geluid uitgebracht: Dinner Time.

De uitvinding van de geluidsfilm betekende een grote doorbraak in de massacommunicatie, doordat er al spoedig op betrekkelijk grote schaal gebruik van werd gemaakt in  filmjournaals en propagandafilms. Een voorloper hierin was nazi-Duitsland in de jaren 30.

Aan de andere kant betekende de komst van geluidsfilms voor veel bekende acteurs uit stomme films het einde van hun carrière, omdat ze weliswaar wel lichamelijk konden acteren, maar hun stem ongeschikt bleek. De film The Artist gaat over een acteur wiens carrière in het slop raakt na de komst van de geluidsfilm. Slechts weinig artiesten maakten met succes de overstap naar geluidsfilms, onder wie Laurel en Hardy.

Antwoorden op de vraag: 

1. van stomme film naar live instrument bij film

2. van live-muziek naar theaterorgel

3. van theaterorgel naar bioscooporkest

4. synchroon- live-action geluid

5. digitaal geluid

Kijk en luisteropdracht:

Kijk en luister naar het volgende fragment. 

Wat voegt de muziek/het geluid precies toe aan de film?

Wat voegen de geluiden en muziek toe aan de film?

Opdracht: Muziek en emotie

Je ziet straks 4x dezelfde scène uit The Pirates of the Caribbean.

Steeds met andere muziek.

Kies bij elke versie (vijf) emoties die jij bij de muziek in de scène vindt passen en schrijf deze op het werkblad.

Opdrachtenblad

Zie werkblad 1: Muziek en emotie

Filmscène 1: ‘triomfantelijk’

1.

2.

3.

4.

5.

Filmscène 2: ‘onheilspellend/mysterieus’

1.

2.

3.

4.

5.

Filmscène 3: ‘grappig’

1.

2.

3.

4.

5.

Filmscène 4: ‘verdrietig’

1.

2.

3.

4.

5

Zie werkblad 1:

https://docs.google.com/document/d/1QhOV5-sXIUUM-rPW7jPM0YhX_xbbsj-k/edit?usp=sharing&ouid=104024852908608294047&rtpof=true&sd=true

Welke functies heeft muziek en geluid in film?

Functies van filmmuziek

1. Versterken en ervaren van spanning/sfeer/emotie
2. Volgt een actie of handeling > versterkt de bewegingen
3. Continuïteit > ervaren van een geheel
4. Tijd en plaats > waar of wanneer de film zich afspeelt
5. Herkenningselement voor personages

Darth vader - Imperial march, gecomponeerd door John Williams

Vraag leerlingen of ze nog meer herkenningsmuziekjes kennen bij personages uit films. 

Soorten filmgeluiden

• Diegetisch = geluiden die deel uitmaken van de "filmwerkelijkheid".(voetstappen die je ziet, ambulancesirene)

• Non-diegetisch = geluiden die aan de "filmwerkelijkheid" zijn toegevoegd.  (voice-over, muziek)

Zie werkblad 2: functies van filmmuziek

Opdracht: Functies van filmmuziek

Je ziet zo een scène uit Mission Impossible.

1. Schrijf op welke geluiden je hoort. Geef het een omschrijving. (min. 3)

2. Schrijf de functie(s) van het geluid op. (nummer)

3. Schrijf op of het geluid diëgestisch of non-diëgestisch is. 

Opdrachtenblad

0

Evaluatie

1. Hoe ging de opdracht emoties koppelen aan een bepaalde sfeer in de muziek?

2. Welke verschillende functies kunnen filmmuziek hebben?

3. Wat is het verschil tussen diëgetisch en non-diëgetisch geluid?