3.2 Hofstelsel en horigheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De tijd van monniken en ridders

1. welkom.

2. afronding chronologie overgang romeinen naar middeleeuwen

3. hofstelsel en horigheid

4. afronding

3.2 Hofstelsel en horigheid

Kenmerkend aspect: 

De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarische-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.

(van een agrarische-urbane cultuur naar een zelfvoorzienende agrarische cultuur)

Welke tijdvakken horen bij de middeleeuwen?

1. Monniken en vorsten - Steden en staten
2. Steden en rechten - Monniken en vorsten
3. Monniken en ridders - steden en landen
4. Monniken en ridders - Steden en staten

Belangrijk gevolg van de dalende landbouwproductie door de invallen van de Germanen in het romeinse rijk?

1. geen voedsel meer voor de steden
2. werkloosheid
3. stijgende prijzen

Romeinse steden in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. bleven in de middeleeuwen in oorspronkelijke staat functioneren
2. waren leeggelopen
3. werden vervangen door Middeleeuwse steden

Enkele steden bleven in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr) nog wel bestaan. Welke?

1. waar een bisschop van de kerk was
2. die hele hoge muur hadden
3. die een onaantrekkelijk klimaat kenden

de geldeconomie in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. werd gedomineerd door goud
2. was gebaseerd op waardepapieren
3. bloeide als nooit tevoren
4. was verdwenen

de wegen in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. functioneerde goed
2. werd uitgebreid
3. werd verwaarloosd en waren onveilig

de veiligheid om te reizen in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. was niet te vertrouwen en viel weg
2. was goed georganiseerd
3. was gegarandeerd

de handel in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. bloeit als nooit tevoren
2. wordt gekenmerkt door stagnatie
3. speelde geen rol

Waardoor viel de landbouwstedelijke samenleving weg na de val van het Romeinse rijk?

1. Er was geen bescherming meer, handel werd onveilig
2. De steden werden vernield
3. Er was geen geld meer waar mee gehandeld kon worden
4. De wegen werden niet meer onderhouden

Belangrijkste middel van bestaan in de tijd van monniken en ridders (500-1000 n.chr)

1. handel
2. landbouw

Belang van het onderwerp

Door diverse oorzaken verdween het Romeinse gezag.
Mensen sloegen op de vlucht voor veiligheid.  (Dat verschijnsel zie je nog steeds, denk aan Syrië.)

gevolgen:

- steden liepen leeg

- reizen moeilijk en onveilig

- geen handel

- geldeconomie verdween

-> landbouw stedelijke samenleving verween

-> landbouw belangrijkste middel van bestaan

Een korte cursus:

'De Romeinen zijn weg, hoe run ik nu een land?!'

deel 1: het hofstelsel

ontstaan van horigheid

door:

- wegvallen centraal bestuur

- wegvallen bescherming (overheid/leger)

- wegvallen steden

- wegvallen handel en nijverheid

-> boeren zoeken bescherming bij een heer

de overheid bood geen bescherming en rondtrekkende bendes hadden vrij spel. Boeren zagen zich gedwongen bescherming te zoeken bij een heer. In ruil daarvoor gingen ze verplichtingen aan.

Autarkie

het hofstel wordt gekenmerkt onder andere gekenmerkt door autarkie. 

Eva Jinek in Amerika over autarkie nu (vrijheid boven alles) 

Wat verstaan we onder Autarkie?

ontstaan agrarisch-autarkische samenleving

Door de Germaanse invallen raakten de Romeinse villa's onbewoond. Landbouwproductie daalde sterk, geen voedsel mee voor de steden.
Veel mensen verlieten de stad en gingen op het platteland wonen.
(Steden waar een bisschop van de kerk was bleven nog wel bestaan.)
Ontstaan van een agrarisch-autarkische samenleving. Vooral gericht op produceren van voedsel, weinig nijverheid en handel.

.

vrije boeren, Horigen en lijfeigenen wonen op of bij het domein van de heer.

- > Hofstelsel

(een economich en sociaal systeem)

Plichten vrije boeren: pacht betalen en vechten voor de heer

Rechten vrije boeren: eigen stuk grond en gaan en staan waar ze willen

Plichten horigen: werken op land van de heer, deel opbrengst land aan heer geven, herendiensten en vechten voor de heer

Rechten horigen: bescherming van  de heer

Lijfeigenen hadden geen rechten, alleen maar plichten. (een soort slaven)

opdracht Domein tekenen

  gebruik blz 44 van je boek

Je leest daar hoe een hofstelsel in elkaar zit. Wat de kenmerken, plichten en rechten zijn. 

Maak na aanleiding van de informatie een plattegrond van een domein en benoem daarin zoveel mogelijk kenmerken

Een plattegrond van het domein. Upload deze en je kan de tekening mondeling toelichten.

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

Schema over het hofstelsel

hierna volgt wat extra info.

facultatief 

Veel plichten,

weinig rechten

• Iedereen op het domein van de heer hoorde bij het domein
• De boeren waren horigen van de heer: ze moesten gehoorzaam zijn
• Om op de grond van de heer te kunnen wonen, moest je pacht betalen.
• De horigen waren ook verplicht om herendiensten, klusjes, te doen.
• Een horige moest overal toestemming voor vragen, ook om te trouwen
• Een gevluchte horige was na een jaar en een dag een vrije boer.

0