paragraaf 2 van verlies naar winst 1800 - 1870

• Geschiedenis

www.teleblik.nl

https:

Kostenpost Nederlands-Indië

• Van 1602 tot 1798 was de VOC de eigenaar van Indonesië daarna pas de Nederlandse regering 
• De VOC was een van de grootste handelsmaatschappijen ter wereld maar ging ten onder aan de grote concurrentie van de Engelsen 
• Na het failliet gaan van de VOC nam de Nederlandse regering de schulden en de bezittingen van de VOC over --> ze hoopten nu zelf winst te krijgen uit de kolonie 
• Maar tot 1848 had de koning het hoogste gezag over de kolonies, de koning en zijn ministers bepaalden wat goed was 

• er waren veel problemen --> de schepen waren te ouderwets en de bevolking van Java kwam in opstand tegen de bemoeizucht van de Nederlanders en de hoge belastingen

het Cultuurstelsel: 1830

• In 1830 bedacht gouverneur-generaal van den Bosch een plan  het Cultuurstelsel 
• Alle grond op Java was van de Nederlandse regering en een Javaanse boer moest voortaan pacht betalen 
• De pacht werd betaald in landbouwproducten --> 1/5 deel van de opbrengst was voor de Nederlandse regering 
• De pacht bestond uit: koffie, indigo (een blauwe verfstof), tabak en suiker  --> De pacht bestond dus uit gratis producten die pure winst opleverden 
• als een boer meer leverde dan krijg hij daarvoor een vaste lage vergoeding --> plantloon
• Als een boer geen cultuurproducten kon verbouwen (koffie, indigo, suiker en tabak) dan moest hij 66 dagen per jaar werken voor de Nederlandse regering (= herendiensten) -->  Het bouwen van bestuursgebouwen, aanleggen van wegen, spoorwegen en kanalen kostte de Nederlandse regering daarom weinig geld
• Indische vorsten en edelen kregen in ruil voor hun hulp en medewerking  een deel van de door de boeren geleverde producten als extrainkomsten --> cultuurprocenten
•  Het plan werkte uitstekend --> In 1831 was er weer een batig slot voor de Nederlanders--> winst -->  de inkomsten waren hoger dan de uitgaven  --> 1/3 van de staatsinkomsten van Nederland kwam van de winst van het Cultuustelsel
• de winst die de kolonie opleverde werdbesteed in Nederland om daar te modernisren --> spoorwegen, bruggen, etc.

gevolgen voor Nederlands - Indië 1

• De koopkracht en de welvaart van de Indonesiërs steeg door het beleid van de Nederlanders
• Als een boer geen cultuurproducten kon verbouwen (koffie, indigo, suiker en tabak) dan moest hij 66 dagen per jaar werken voor de Nederlandse regering (= herendiensten)
• Ook moesten de boeren werken op de plantages --> grote ondernemingen van de Nederlandse regering waarop cultuurproducten werden verbouwd
• Als boeren meer leverden aan de Nederlanders dan ze verplicht waren dan kregen ze plantloon --> ze konden daar textiel en landbouwproducten van kopen -->  hierdoor steeg de koopkracht en de welvaart van de boeren

gevolgen voor Nederlands-Indië 2

• Oorzaken waarom het leven van de boeren zo zwaar was

1. vaak moesten ze veel meer dan 66 dagen herendiensten verlenen

2. voor de bouw van suikerfabrieken werd land in beslag genomen en kregen boeren er slechter land voor terug

3. veel regenten dwongen boeren om meer dan 1/5 deel van hun land te gebruiken voor het cultuurstelsel omdat ook de regent dan extra geld kreeg

4. een inlandse vorst kon Javaanse boeren extra belasting laten betalen die hij mocht houden

5. het plantloon was laag

6. de werkdruk van de boeren was erg hoog

7. de meeste tijd werd besteed aan het verbouwen van de verplichte gewassen en de herendiensten waardoor er te weinig tijd over bleef om eigen voedsel te verbouwen --> hongersnood waren hiervan het gevolg

bestuur van de kolonie

• Indonesië had dus een dualistisch bestuur --> er was een Nederlands en een inlands (=Indonesisch) bestuur

• Het Nederlandse bestuur: Gouverneur-generaal die de leiding had, residenten die de provincies bestuurden

• Het inlandse bestuur: inlandse vorsten (= regenten) die regeerden m.b.v. plaatselijke hoofden

• Het inlandse bestuur voerde de bevelen uit van de Nederlanders maar het volk dacht dat de vorsten onafhankelijk heersers waren en luisterden naar hen

kritiek op het Cultuurstelsel

• In Nederland kwam er steeds meer kritiek op het cultuurstelsel -->  Nederland denkt alleen maar aan winst en niet aan de Javaanse bevolking

• Een bekende tegenstander was de schrijver Multatuli -->  schreef het boek Max Havelaar

• Ook liberalen vonden het cultuurstelsel niet passen bij hun ideaal van vrijheid

• Niet de overheid maar de wet van vraag en aanbod moest de prijzen bepalen

• Ook wilden de liberalen dat ondernemers bedrijven moesten kunnen beginnen in Indië

Multatuli

• pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker
• schreef het boek Max Havelaar
• had kritiek op de uitbuiting van de Indische boer
• Indische vorsten buiten de Indische boeren uit --> de Nederlanders doen niets omdat ze er zelf van profiteren
• het gevolg was dat steeds meer mensen kritiek gaven op de uitvoering van het Cultuurstelsel

Max Havelaar

• kritiek op de dagelijkse praktijk van het Cultuurstelsel

1. uitbuiting van de inlandse boer
2. Indische edelen / regenten lieten de boeren herendiensten doen 
3. Indische edelen / regenten lieten boeren extra belastingen betalen
4. Indische edelen / regenten lieten boeren extra cultuurgewassen verbouwen ten koste van voedsel
5. Het Nederlandse bestuur greep niet in omdat het voor de Nederlanders wel extra geld en producten opleverden
6. Inlanders die gingen klagen verdwenen
7. Nederlandse assistent residenten die kritiek leverden werden ontslagen of naar vervelende plekken gestuurd

gevolgen Max Havelaar

• rijke Nederlanders kwamen er achter dat het Cltuurstelsel akelige gevolgen had voor de Indische bevolking --> zij gingen kritiek leveren
  
• in Nederland had vanaf 1848 het parlement de macht --> de liberalen waren daarin het grootst vertegenwoordigd
• liberalen willen dat de overheid zich niet bemoeid met de economie --> ondernemers moeten alle kansen krijgen
• gelovige mensen wilden dat mensen goed behandeld werden --> heidenen moet je opvoeden 

huiswerk les 5

Maken: Opdracht 1 t/m 7

Huiswerk les 6

Maken: Opdracht 8 t/m 17

huiswerk les 7

Maken: Opdracht 18 t/m 22