6.4 en 6.5 De Noordelijke IJszee

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

6.4 en 6.5 De Noordelijke IJszee

Hierna: de leerdoelen.

- Weet je wat de natuurlijke omstandigheden in de Noordelijke IJszee zijn.

- begrijp je waarom er problemen zijn en kunnen ontstaan in de Noordelijke IJszee.

- kunt je op een kaart aangeven welke landen belangen hebben in het Noordpoolgebied.

- weet je wat de inhoud van het Earth Charter is.
- begrijp je waarom ngo’s de afspraken van het Earth Charter en de Arctische Raad zo belangrijk vinden voor de Noordelijke IJszee.

- kun je argumenten noemen voor en tegen het boren naar aardolie en aardgas in het Noordpoolgebied.

Aan het eind van deze les....

Hierna: verschillen Noord- en Zuidpool

Verschillen Noord- en Zuidpool

Noordpool

• zee-ijs
• winter -34 °C
  
• zomer 10 °C
  
• 4 miljoen inwoners
• ijsberen
  

Zuidpool

• landijs
• winter -64 °C
• zomer -20 °C
• alleen onderzoekers
• pinguins
  

Rondom het Noordpoolgebied (ook wel de Arctis of Arctica genoemd) is binnen de poolcirkel (zie blauwe cirkel) de Noordelijke IJszee te vinden met ijsbergen, ijsshotsen en pakijs. In de winter vriest dit aan mekaar vast met een paar meter dikke laag zee-ijs. Binnen de poolcirkel komt in de winter de zon niet boven de horizon uit, waardoor het donker blijft. In de korte zomer stijgt de temperatuur en schuift de uiterste pakijsgrens richting de Noordpool. Dit is een normale afwisseling, maar door de opwarming van het klimaat wordt dit elk jaar extremer (zie gif-plaatje).

Noordelijke IJszee

Russische vlag op de Noordpool

Rondom de Noordpool vind je een toendraklimaat met een altijd bevroren ondergrond (permafrost), waardoor in de zomer hier veel mossen zijn.

In het toendraklimaat in Rusland zijn veel gas -en oliereserves. 

Geschat wordt dat het Noordpoolgebied nog 20% van de nog onontdekte reserves olie en gas bevat. Hier wil Rusland van profiteren en heeft daarom ver buiten de territoriale wateren een Russische vlag op de zeebodem van de Noordpool geplant. 

Elk land max 200 zeemijl (370 km) buiten de kust aan zee in bezit nemen (Exclusieve Economische Zone -EEZ). Tot 350 zeemijl (± 650 km) mag een land ook aanspraak maken op het continentale plat (de zeebodem die max 200 m diep is).

Hierna: plaatje geclaimd Noordpoolgebied van Rusland.

Internationale verdragen

Hiernaast zie je Willem Barentsz. In 1596 probeert hij via een nog onontdekte route langs de Noordelijke IJszee (de noordelijke doorvaart) het Verre Oosten te bereiken, maar zijn bemanning komt vast te zitten in het ijs. De bemanning overwintert in een zelfgemaakt huis ('t Behouden Huys). Van de 17 bemanningsleden komen er 12 weer heelhuids terug in Nederland.

Nu is de situatie anders: door opwarming van het klimaat + sterkere schepen is er nu wel een noordelijke doorvaart en dus een kortere zeeverbinding tussen Europa en het Verre Oosten (Azië).

De rust rondom de Noordpool is nu verstoord, daarom moeten er internationale afspraken komen. Maar welke afspraken?

Hierna: internationale afspraken.

Earth Charter

We moeten zuinig zijn op de aarde, ook op de Noordpool.

Daarom is er een Handvest van de Aarde (Earth Charter) gemaakt met enkele afspraken die nog verder gaan dan de mensenrechten:

1. Respecteer de aarde en het leven;

2. Zorg goed voor alle levensvormen;

3. Bouw democratische, rechtvaardige en samenlevingen op voor iedereen;

4. Beheer de rijke schatten en de schoonheid van de aarde goed.

Ook Niet-gouvernementele organisaties (ngo's), zoals Green Peace en Wereld Natuur Fonds (WNF) eisen dat landen zich houden aan deze afspraken.

Ook bestaat er een Arctic Council, of Poolraad met 8 landen (zie plaatje) die de natuur en milieu in het Noordpoolgebied willen beschermen.

Hierna: quizvraag.

Welk woord hoort bij het logo hiernaast?



(hierna: een sleepvraag)

1. NGO
2. Arctic Council
3. EEZ
4. Earth Charter

Hierna: filmpje 'de Noordpool smelt in rap tempo' (3 min.)

Sleep de landen en wateren naar de juiste plek:

Rusland

De VS (Alaska)

Groenland

Canada

IJsland

Noordelijke 

IJszee

Atlantische Oceaan

Barentszee

Twee uitspraken:

Uitspraak 1: Het zeeijs bij de Noordpool smelt in de winter en groeit weer aan in de zomer.

Uitspraak 2: Een functie van zeeijs is dat het zonlicht weerkaatst (zie plaatje) en daardoor ook opwarming van het klimaat tegengaat.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Welk land je bij het rode kruisje?

1. Canada
2. Noorwegen
3. Verenigde Staten
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist

Hoeveel zal de zeespiegel stijgen als al het ijs bij Groenland en Antartica (Zuidpool) zal smelten?

Hierna: filmpje 'strijd om de Noordpool (+ 1 min.)

1. 0,65 meter
2. 6,5 meter
3. 65 meter
4. 650 meter

Twee uitspraken:

1. De ijsbeer en de pinguïn hebben elkaar nog nooit in de natuur gezien.

2. Milieuorganisatie GreenPeace is een voorbeeld van een NGO.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Sleep de oranje gekleurde begrippen naar de juiste groen gekleurde omschrijving:

Hierna: filmpje (+ 2 min.)

Grote plaat drijvend ijs in zee.

Denkbeeldige cirkel op de kaart

in de buurt van de polen. Binnen

deze cirkel gaat de zon een langere

periode niet onderen komt

de zon lange tijd niet op.

Een afgebroken stuk ijs van een gletsjer dat bij de poolgebieden

in zee drijft.

Groot ijspakket dat ontstaat door ophoging van sneeuw.

Drijvende stukken ijs die op en over elkaar liggen en een grote

vlakte vormen.

IJs dat op het land ligt.

IJs dat op zeewater drijft.

De plaats op zee tot waar nog pakijs voorkomt.

Uiterste pakijsgrens

Zeeijs

Landijs

Pakijs

Gletsjer

IJsberg

Poolcirkel

IJsschol

Twee uitspraken:

1. Pinguïns leven alleen op de Noordpool (Arctica) en niet op de Zuidpool (Antartica);

2. Op de bodem van het Noordpoolgebied liggen ongeveer 90 miljard vaten olie, hiermee kan je de hele wereld drie jaar mee voorzien.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Bekijk hiernaast op de afbeelding een print screen van 1:00.

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Welk land hoort bij het zwarte kruisje?

Hierna: filmpje 'De VS wilt Groenland kopen, maar waarom'? (+ 5 min.)

1. Groenland
2. Alaska
3. Verenigde Staten
4. Canada

Bekijk hiernaast een print screen van 0:17.

Welk land is rood gekleurd op de print screen?

1. Groenland
2. de Noordpool
3. Alaska
4. Canada

Groenland is onderdeel van het koninkrijk ....

1. Noorwegen
2. Canada
3. Denemarken
4. IJsland

Welk feitje over Groenland klopt NIET?

1. Met 56.000 inwoners is Groenland het dunst bevolkte land ter wereld
2. De voormalige Amerikaanse president Trump had het idee om Groenland te kopen.
3. Naast Trump heeft ook de Amerikaanse oud-president Truman vroeger geprobeerd Groenland t e kopen.
4. Het eerste schip dat zonder ijsbreker gaat varen door de nieuwe Noordelijke Vaarroute nabij Groenland moet nog komen..

- Weet je wat de natuurlijke omstandigheden in de Noordelijke IJszee zijn.

- begrijp je waarom er problemen zijn en kunnen ontstaan in de Noordelijke IJszee.

- kunt je op een kaart aangeven welke landen belangen hebben in het Noordpoolgebied.

- weet je wat de inhoud van het Earth Charter is.
- begrijp je waarom ngo’s de afspraken van het Earth Charter en de Arctische Raad zo belangrijk vinden voor de Noordelijke IJszee.

- kun je argumenten noemen voor en tegen het boren naar aardolie en aardgas in het Noordpoolgebied.

Doelen check

Hierna: verschillen Noord- en Zuidpool